Ο παγκόσμιος τζιχαντισμός, έτσι όπως τον βιώνει η διεθνής κοινότητα, άρχισε να διαμορφώνεται μέσα στο 1990. Μια… αντίστροφη διαδρομή, θα μπορούσε να θυμίσει σε όλους ότι τότε ουδείς περίμενε ότι η οργάνωση θα εξελισσόταν σε μια από τις «σταθερές» της παγκόσμιας τάξης – καίτοι προκαλεί αστάθεια.
Κατά τον καθηγητή Αζίμ Ιμπραήμ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και του US Army War College, η μετεξέλιξη εκείνης της πρωτόλειας ομάδας σε πανίσχυρη οργάνωση ήταν αποτέλεσμα μιας ιδεολογικής και στρατηγικής συνωμοσίας που συνδυάστηκε με ευελιξία και δημιουργικότητα.
Στην πραγματικότητα, η οργάνωση λειτούργησε με τη λογική «ό,τι είναι καλύτερο την κατάλληλη στιγμή». Το Business Insider αναμεταδίδει το άρθρο του Αζίμ Ιμπραήμ, στο οποίο σημειώνει ότι η Αλ Κάιντα ήταν η πρώτη οργάνωση που λειτούργησε που κυριάρχησε στην περιοχή. Η πρόθεσή της ήταν να βάλει τη Δύση σε ατέρμονες πολεμικές εμπλοκές στη Μέση Ανατολή. Εκείνοι οι πόλεμοι στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, μπορεί να μην προκάλεσαν σημαντικά πλήγματα στη Δύση, ωστόσο στην οδήγησαν σε μια υπερέκθεση στο πολεμικό πεδίο. Ισως γι’ αυτό τα τελευταία 10 χρόνια, οι μεγάλες δυνάμεις αποφάσισαν να μην μετέχουν ενεργά σε άοκνες πολεμικές επιχειρήσεις στη Μ. Ανατολή. Και για ένα λόγο παραπάνω: κατάλαβαν πως τούτη η σπατάλη δυνάμεων δεν θα έχει ως αντίκρισμα μια χειροπιαστή νίκη ή όφελος.
Αυτή η αλλαγή στάσης, μετέτρεψε το στρατηγικό πλεονέκτημα της Αλ Κάιντα σε μπούμερανγκ. Κάπως έτσι έχασε το μομέντουμ. Επί της ουσίας, από εκείνες τις… στάχτες προέκυψε το Ισλαμικό Κράτος. Αίφνης, η τακτική προσέγγιση αυτής της νεοπαγούς ομάδας αποδείχθηκε πως ήταν ολότελα διαφορετική.
Το πρώτο πράγμα που έκαναν ήταν να δημιουργήσουν ένα «ηθικά καθαρό» Χαμιφάτο. Κάτι πολύ συνηθισμένο στην ιστορία του Ισλάμ. Σε ιδεολογικό και συμβολικό επίπεδο, το Χαλιφάτο θα ήταν το αντίπαλον δέος στην παγκόσμια τάξη που η Δύση είχε ολοκληρωτικά διαμορφώσει.
Ο καθηγητής Ιμπραήμ σημειώνει ότι τα τελευταία τέσσερα-πέντε χρόνια, ο ISIS έχει κυριαρχήσει στην παγκόσμια πολιτική συζήτηση. Εχει συλλέξει χιλιάδες μαχητές από όλο τον κόσμο και συνδέεται οργανικά με κάμποσες μικρότερες οργανώσεις. Και φυσικά κατάφερε να εμπλέξει εκ νέου τη Δύση σε μια πολεμική σύγκρουση στη Μέση Ανατολή. Για πολλά χρόνια αυτή η τακτική προσέγγιση έδωσε «πόντους» στους τζιχαντιστές και τους «βοήθησε» να απλώσουν την κίνησή τους σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες εμφανίζεται μια αλλαγή στις συνθήκες. Πρώτα και κύρια ο ISIS απώλεσε τη στρατιωτική συγκυρία που του επέτρεπε να καταλαμβάνει περιοχές και πόλεις στη Συρία και το Ιράκ.
O ISIS έχει κυριαρχήσει στην παγκόσμια πολιτική συζήτηση. Εχει συλλέξει χιλιάδες μαχητές από όλο τον κόσμο και συνδέεται οργανικά με κάμποσες μικρότερες οργανώσεις
Στο μεταξύ, ο Ασαντ ενισχύεται από τη Ρωσία, οι Κούρδοι από τη Δύση και το Ιράκ υποστηρίζεται από το Ιράν. Ολες αυτές οι συμμαχίες δημιουργούν θέμα στους τζιχαντιστές. Το επακόλουθο θα είναι μια σταδιακή αποδυνάμωση του ISIS σε σημείο τελικής κατάρρευσης. Φυσικά, μια τέτοια διαδικασία δεν μπορεί να είναι απλή και σύντομη. Θα κρατήσει πολύ και φυσικά θα έχει θύματα. Ηδη, οι επικεφαλής του Ισλαμικού Κράτους ακολουθούν πλέον τη λογική της Αλ Κάιντα. Η βασική προπαγάνδα μεταφέρεται από τον «παράδεισο» του Χαλιφάτου, στις τρομοκρατικές επιθέσεις σε ξένες χώρες, με στόχο να τις αποσταθεροποιήσει.
Τι θα συμβεί αν καταρρεύσει ο ISIS
Το ερώτημα είναι τι θα συμβεί αν τελικά καταρρεύσει ο ISIS; Ο καθηγητής Ιμπραήμ θεωρεί πως το πρώτο που θα συμβεί θα είναι η διασπορά των μαχητών σε όλη την περιοχή και πέραν αυτής. Στο μεταξύ, κάποιες τοπικές ομάδες θα συνεχίσουν τις τρομοκρατικές επιθέσεις όπως έκαναν στην Ινδονησία, το Παρίσι και τις ΗΠΑ.
Τα «μεγάλα κεφάλια» του ISIS δεν είναι αδαείς και θρησκόληπτοι ιδεολόγοι. Ηταν για πολλά χρόνια υψηλόβαθμα μέλη των μυστικών υπηρεσιών του Ασαντ, επομένως αντιλαμβάνονται ότι τα πράγματα έχουν φτάσει σε ένα αδιέξοδο. Το κράτος που ονειρεύονταν δεν μπορεί να ιδρυθεί και ο πόλεμος κατά πάντων είναι ανέξοδος. Αρα, αναζητούν το επόμενο βήμα. Αυτό μπορεί να είναι ένας ακραιφνής ανταρτοπόλεμος, τον γνωρίζουν καλά οι μαχητές, που σημαίνει περισσότερες τρομοκρατικές ενέργειες. Οι στόχοι θα είναι τα εύθραυστα καθεστώτα της Μέσης Ανατολής και φυσικά η Δύση. Η τελευταία ειδικά αναμένεται να δεχθεί ένα ισχυρό χτύπημα, καθώς μέσα στους μετανάστες που μεταφέρονται καθημερινά στην Ευρώπη είναι και μέλη των τζιχαντιστών. Τουτέστιν: πολύ σύντομα αναμένεται να βιώσουμε μια νέα μορφή πολιτικής αστάθειας.