Η κατάρρευση των πολιτισμών μας και η εξαφάνιση του μεγαλύτερου μέρους του φυσικού κόσμου διακρίνονται ήδη στον ορίζοντα, προειδοποίησε για πολλοστή φορά, απευθυνόμενος στην παγκόσμια κοινότητα, ο σερ Ντέιβιντ Ατένμπορο κατά την τελετή έναρξης των εργασιών της Διάσκεψης (COP24) του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή που διεξάγεται στο Κατοβίτσε της Πολωνίας. Ο 92χρονος αεικίνητος παραγωγός και παρουσιαστής εξαιρετικών ντοκιμαντέρ με θέμα το φυσικό περιβάλλον έκανε λόγο για μια ανθρωπογενή «καταστροφή παγκόσμιας κλίμακας» που αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή που έχει κληθεί να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα την τελευταία χιλιετία.
Εξαιρετικά ανήσυχος και εξίσου δραματικός εμφανίστηκε και ο Αντόνιο Γκουτέρες, υπογραμμίζοντας πως για πολλούς λαούς, περιοχές, ακόμα και χώρες, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι πλέον «ζήτημα ζωής ή θανάτου». Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ επισήμανε επίσης πως η Διάσκεψη, οι εργασίες της οποίας θα διαρκέσουν δύο εβδομάδες, είναι η πιο σημαντική, μετά από τη Διάσκεψη του Παρισιού, καθώς οι εκπρόσωποι των 197 χωρών που συμμετέχουν θα πρέπει να περάσουν, επιτέλους, από τα λόγια στις πράξεις. «Έχουμε συλλογική ευθύνη να επενδύσουμε στην αποτροπή του κλιματικού χάους», τόνισε ο Γκουτέρες.
Γιατί, όμως, το χάος είναι πιο κοντά από όσο νομίζουμε; Διότι πρόσφατες μελέτες αποκάλυψαν πως τα τελευταία τέσσερα χρόνια ήταν τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία ενώ η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι η υψηλότερη των τελευταίων τριών εκατομμυρίων ετών. Η θερμοκρασία της Γης έχει ήδη αυξηθεί κατά 1°C, σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή και σύμφωνα με την έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) εξακολουθεί να αυξάνεται κατά 0,2°C ανά δεκαετία.
Στη Συμφωνία του Παρισιού προβλέπεται πως έως το τέλος του τρέχοντος έτους θα πρέπει να έχουν καθοριστεί οι κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή των συμφωνηθέντων. Η διάσκεψη του Κατοβίτσε αποτελεί, οπότε, την τελευταία ευκαιρία, τουλάχιστον επίσημα, που έχουν οι χώρες του κόσμου για να καταστρώσουν ένα συγκεκριμένο σχέδιο εφαρμογής όλων όσα συμφωνήθηκαν πριν από μια τριετία στην πρωτεύουσα της Γαλλίας.
Η συμφωνία που τέθηκε σε ισχύ τον Νοέμβριο του 2016 υποχρεώνει τις χώρες που την υπέγραψαν να αναπτύξουν εθνικές κλιματικές πολιτικές έως το 2020 με κοινό στόχο η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη να περιοριστεί στους 2°C σε σχέση με την προ-βιομηχανική εποχή και ιδανικά στον 1,5°C. Η όλη διαδικασία αποδεικνύεται, ωστόσο, ιδιαίτερα αργή ενώ η κατάσταση περιπλέκεται περισσότερο από την ασυνάρτητη στάση του Ντόναλντ Τραμπ.
Αλλά 57 χώρες έχουν ήδη μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στα επίπεδα που όφειλαν με στόχο την επιβράδυνση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Την ίδια ώρα οι βιομηχανοποιημένες χώρες καλούνται να χρηματοδοτήσουν την αποκαλούμενη «climate action». Δεκαοκτώ αναπτυγμένα κράτη έχουν δεσμευτεί για τη συγκέντρωση 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον χρόνο, έως το 2020, για τη χρηματοδότηση μέτρων για την προστασία και τη θωράκιση των αναπτυσσόμενων και πιο ευάλωτων στην κλιματική αλλαγή χωρών. Έως σήμερα, όμως, έχουν συγκεντρωθεί λίγο πάνω από 70 δισεκατομμύρια δολάρια.
Για να αποφευχθεί το κλιματικό χάος που προβλέπει ο Γκουτέρες, η παγκόσμια κοινότητα θα πρέπει να δράσει άμεσα, μειώνοντας της εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως το 2030 κατά 45% σε σχέση με το 2010, με τελικό στόχο να είναι μηδενικές έως το 2050, χρονιά κατά την οποία οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα (πρέπει να) καλύπτουν από το 50% έως το 75% των παγκόσμιων αναγκών σε ενέργεια, περιορίζοντας, έτσι, δραστικά τη χρήση ορυκτών καυσίμων.
Όσον αφορά τις ΗΠΑ, ο Τραμπ εξακολουθεί να δηλώνει πως επιθυμεί την αποχώρηση της χώρας του από τη Συμφωνία του Παρισιού. Νομικά, ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να συμβεί πριν από τον Νοέμβριο του 2020. Και έως τότε, οι διαπραγματευτές του θα συνεχίσουν να συμμετέχουν (και ενδεχομένως να τις παρεμποδίζουν σύμφωνα με κάποιους) στις εργασίες των διεθνών διασκέψεων για το κλίμα. Τις ημέρες πριν από την έναρξη της Διάσκεψης στο Κατοβίτσε ο αμερικανός πρόεδρος αρνήθηκε τα συμπεράσματα κυβερνητικής έκθεσης για το κόστος της κλιματικής αλλαγής στην αμερικανική οικονομία ενώ και ο ακροδεξιός νέος πρόεδρος της Βραζιλίας Ζαΐρ Μπολσονάρο αντιτίθεται στις πρωτοβουλίες του ΟΗΕ για τον περιορισμό του καταστροφικού αντίκτυπου της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
«Πρέπει να χτίσουμε ένα εναλλακτικό μέλλον με βάση τη δίκαιη ενεργειακή μετάβαση. Είμαστε αντιμέτωποι με την απειλή του δεξιού λαϊκισμού και των αρνητών της κλιματικής αλλαγής που υπονομεύουν τις προσπάθειες για την προστασία του κλίματος με στόχο την εκμετάλλευση των ορυκτών καυσίμων. Πρέπει να αντισταθούμε», υπογράμμισε ο Ρικάρντο Ναβάρο, από τους Φίλους της Γης στο Ελ Σαλβαδόρ.
Το παρών κατά την πρώτη ημέρα της διάσκεψης στο Κατοβίτσε έδωσε και ο ηθοποιός Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ, πρώην κυβερνήτης της Καλιφόρνιας, ο οποίος επισήμανε πως «η Αμερική δεν είναι μόνον η Ουάσινγκτον ή ένας ηγέτης», υπογραμμίζοντας πως οι ΗΠΑ δεν έχουν ακόμα αποσυρθεί από τη Συμφωνία του Παρισιού.