Ολος ο πλανήτης κρέμεται από τα χείλη ενός Αιθίοπα. Από ό,τι ανακοινώσει στην προγραμματισμένη, καθημερινή συνέντευξη Τύπου στα κεντρικά του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) στη Γενεύη, εξαρτώνται εκατοντάδες ζωές, αλλά και η οικονομία του πλανήτη. Οι ισορροπίες και το ισοζύγιο είναι δύο πολύ λεπτές γραμμές.
Ο Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεέσους είναι από την Αιθιοπία και ως γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) έχει την απόλυτη ευθύνη διαχείρισης της κατάστασης του κορονοϊού Sars-cov-19. Αυτός θα αποφασίσει τον χειρισμό της κατάστασης, τι μέτρα θα λάβουν οι χώρες ανάλογα με τα κρούσματα και την επικινδυνότητα, και τελικά πόσοι θα ζήσουν ή θα χάσουν τη ζωή τους.
Ο Τέντρος Αντανόμ είναι ο πρώτος αφρικανός επικεφαλής του ΠΟΥ. Είχε αναλάβει τα καθήκοντά του πριν από δυόμισι χρόνια, με τη δέσμευση να προωθήσει μεταρρυθμίσεις στον οργανισμό και να αντιμετωπίσει παθήσεις που σκοτώνουν εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο, όπως η ελονοσία, η ιλαρά, η παιδική πνευμονία και ο HIV/AIDS.
Βέβαια, ακόμη δεν έχει βρεθεί χρόνος για να ασχοληθεί με αυτές τις παθήσεις, καθώς τον χρόνο του «μονοπώλησαν» ο ιός Εμπολα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και πρόσφατα ο κορονοϊός και η νόσος Covid-19 που προκαλεί.
Ο τρόπος και η ταχύτητα μετάδοσης και των δύο νόσων ήταν αρκετή για να κηρυχθεί παγκόσμια «επείγουσα κατάσταση».
Χαμογελαστός και ήρεμος
Οσοι γνωρίζουν τον 55χρονο, χρησιμοποιούν δύο λέξεις για να τον χαρακτηρίσουν, «γοητευτικός» και «απλός».
Στην πρώτη συνέντευξη Τύπου που είχε παραχωρήσει με την ανάληψη των καθηκόντων του, «αιφνιδίασε» θετικά τους δημοσιογράφους από τη Γενεύη.
«Εμφανίστηκε με το χαμόγελο στα χείλη, κάθισε μαζί τους και κουβέντιασε με πολύ χαλαρό τρόπο. Η φωνή του κάποιες στιγμές ήταν τόσο ήσυχη και ήρεμη, που ήταν δύσκολο και να την ακούσεις», γράφει το BBC. Ηταν τελείως διαφορετικός από την προκάτοχό του Μάργκαρετ Τσαν.
Πίσω όμως από αυτή την ήρεμη φύση, βρίσκεται ένας πολύ δυναμικός και αποφασιστικός άνδρας.
Πριν αναλάβει το τιμόνι του ΠΟΥ ήταν υπουργός Υγείας και ακολούθως υπουργός Εξωτερικών της Αιθιοπίας.
Ο δρ Τέντρος γεννήθηκε στην Ασμάρα το 1965, η οποία έγινε πρωτεύουσα της Ερυθραίας μετά την ανεξαρτητοποίηση της Αιθιοπίας το 1991, και μεγάλωσε στην περιοχή της Τίγκρεϊ, που βρίσκεται στα βόρεια της χώρας.
Μία από τις εμπειρίες της ζωής του που μετατράπηκαν σε κινητήριο δύναμη για την επαγγελματική εξέλιξή του, ήταν ο θάνατος του αδελφού του σε ηλικία τεσσάρων ετών. Αρκετά χρόνια αργότερα και ενώ ο Τέντρος ήταν φοιτητής, συνειδητοποίησε ότι η άγνωστη τότε αιτία θανάτου του αδελφού του μάλλον ήταν η ιλαρά.
«Δεν το είχα δεχθεί. Δεν θέλω να το δεχθώ ούτε σήμερα», είχε τονίσει, προσθέτοντας ότι είναι άδικο ένα παιδί να πεθαίνει από μία ασθένεια που μπορεί να προληφθεί με ένα εμβόλιο, επειδή γεννήθηκε σε λάθος μέρος του πλανήτη.
«Η καθολική κάλυψη υγείας είναι το άλφα και το ωμέγα για μένα. Και δεν θα ησυχάσω αν δεν καταφέρω τον στόχο μου» είχε δηλώσει πριν από την Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας και λίγο πριν από την εκλογή του ως επικεφαλής του ΠΟΥ.
Ο δρ Τέντρος έγινε μέλος του Μετώπου Απελευθέρωσης Ανθρώπων της Τίγκρεϊ (TPLF), το οποίο βρισκόταν στην εμπροσθοφυλακή στην ανατροπή του αιθίοπα μαρξιστή δικτάτορα Μενγκίστου Χαϊλέ Μαριάμ.
Ως υπουργός της κυβέρνησης από το 2005, θεωρούνταν πιο προσιτός και φιλικός από τα υπόλοιπα μέλη του κόμματός του. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι έχει λάβει διακρίσεις και επαίνους για τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγείας και τη βελτίωση στην πρόσβαση των πολιτών της Αιθιοπίας στην υγειονομική περίθαλψη.
Αντιδράσεις και ισορροπίες
Ωστόσο, ως υπουργός είχε γίνει γνωστός και επειδή αποθάρρυνε τους δημοσιογράφους να αναφέρουν για ύποπτα περιστατικά χολέρας στη χώρα του. Οσο όμως πραγματοποιούσε την εκστρατεία για την εκλογή του στο τιμόνι του ΠΟΥ, οι συνεργάτες του απέρριπταν κάθε ισχυρισμό που αφορούσε σε κάλυψη επιδημίας στη χώρα του.
Και αφότου ανέλαβε τα καθήκοντά του, θα έπρεπε να συντονίσει τις δύσκολες εξάρσεις των μεταδοτικών νοσημάτων σε 194 χώρες.
Ο Τέντρος είχε ταξιδέψει αρκετές φορές στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό κατά τη διάρκεια της έξαρσης του Εμπολα, όχι μόνο για να δει με τα μάτια του την κατάσταση, αλλά και για να συνομιλήσει με μέλη της κυβέρνησης. Οπως επίσης επισκέφτηκε σχετικά άμεσα και το Πεκίνο, όταν ξεκίνησε το ξέσπασμα του κορονοϊού.
«Η Κίνα έθεσε νέα στάνταρτ στον επιδημιολογικό έλεγχο», είχε δηλώσει μόλις επέστρεψε, ενώ λίγες ημέρες αργότερα ανάφερε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του Μονάχου ότι οι δράσεις της Κίνας «κέρδισαν χρόνο για όλο τον πλανήτη».
Τα σχόλιά του βέβαια δεν ήταν και ό,τι καλύτερο, καθώς είναι γνωστό τοις πάσι ότι η Κίνα είχε συλλάβει τους υγειονομικούς υπαλλήλους που είχαν τολμήσει να μιλήσουν για ξέσπασμα της νόσου. Παράλληλα δέχθηκε κριτική επειδή καθυστέρησε να κηρύξει παγκόσμια «επείγουσα κατάσταση».
«Ο στόχος του όμως ήταν να καταφέρει να οδηγήσει την Κίνα σε μία στρατηγική συνεργασία με διαφάνεια, αντί να επικρίνει την κυβέρνηση», σχολιάζει ο Λόρενς Γκόστιν, καθηγητής Παγκόσμιας Ιατρικής Νομολογίας στο Πανεπιστήμιο Τζόρτζταουν της Ουάσιγκτον.
Και ενώ σε κάποιες κυβερνήσεις οι πολιτικές αποφάσεις με επιστημονικό υπόβαθρο που καλείται να λάβει ο ΠΟΥ μπορεί να φαίνονται στην αρχή υπερβολικές, να είναι για άλλους καθησυχαστικές και για κάποιους αδιαφανείς, η ισορροπία που θα πρέπει να κρατήσει κάποιος πάνω σε αυτόν τον παγκόσμιο ιστό της διαφορετικής κουλτούρας είναι εξαιρετικά ιδιαίτερη.
Σε κάθε περίπτωση, τέτοιου είδους πολιτικές αποφάσεις, όπως αυτές που λαμβάνει ο δρ Τέντρος αυτήν την περίοδο, μπορούν να κριθούν μετά τη λήξη της κρίσης και σε βάθος χρόνου.
Είναι πολύ φυσιολογικό η κρίση του να αμφισβητείται συνεχώς. Ακόμη και κάποια στελέχη του ΠΟΥ επιθυμούσαν διαφορετική διαχείριση, λέγοντας ότι θα έπρεπε ήδη να έχει κηρυχθεί πανδημία. Ωστόσο, και αυτό να γίνει, δεν πρόκειται να αλλάξει η στρατηγική του ΠΟΥ στη διαχείριση της νόσου.
Αυτό που είναι ξεκάθαρο ότι θα συνεχίσει να κάνει τις επόμενες ήμερες, είναι να συμβουλεύει τις χώρες να προετοιμαστούν, να ανιχνεύουν, να διαγιγνώσκουν και να περιορίζουν τον ιό και τη λοίμωξη που προκαλεί.
Κάθε μέρα δίνει συνέντευξη Τύπου, οι λέξεις του γίνονται διάσημες σε όλον τον κόσμο. Και παρά την πίεση που δέχεται από τους δημοσιογράφους με τις ερωτήσεις, παραμένει χαλαρός και φιλικός.
Και στο τέλος κάθε συνέντευξης Τύπου, κάνει πάντα ακριβώς τα ίδια πράγματα, μαζεύει τα χαρτιά του, χαμογελάει και λέει «θα σας δω αύριο».