Δύο εκ των κορυφαίων αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Eνωσης, o αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόβσκις και ο επίτροπος Οικονομικών Πάολο Τζεντιλόνι, άνοιξαν τα χαρτιά τους και προσπάθησαν να εξηγήσουν τον γρίφο του πακέτου ανάκαμψης που ανακοίνωσε η ΕΕ φιλοδοξώντας να σώσει τις εθνικές οικονομίες των μελών της από τη νέα ύφεση που γέννησε ο κορονοϊός.
Οι δύο αξιωματούχοι προειδοποίησαν ότι το οικονομικό πακέτο για τη στήριξη των εθνικών οικονομιών δεν συνιστά «λευκή επιταγή», καθώς οι όποιες επιχορηγήσεις και τα όποια δάνεια θα εξαρτηθούν από την εφαρμογή και την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων οι οποίες θα συντελούνται επί συγκεκριμένων πεδίων. Και τα πεδία αυτά είναι: η πράσινη ατζέντα της Κομισιόν, η ψηφιοποίηση, η βιωσιμότητα, η κοινωνική ένταξη. Το Ταμείο Ανάκαμψης, λοιπόν, θα δίνει λεφτά υπό προϋποθέσεις και όχι, βέβαια, εφάπαξ.
Από τα 560 δισ. ευρώ, τα 310 θα είναι μη επιστρεπτέες χορηγήσεις και 250 δισ. ευρώ θα είναι μακροπρόθεσμα δάνεια. Η κεντρική ιδέα του πακέτου είναι ότι αυτά τα κεφάλαια θα συνδεθούν με την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στα κράτη βάσει των προαναφερθεισών προτεραιοτήτων και επιταγών της ΕΕ, σύμφωνα με τις συστάσεις της Κομισιόν και στη βάση του ευρωπαϊκού εξαμήνου.
Το κράτος-μέλος δεν θα είναι σε θέση να κάνει ό,τι θέλει με αυτά τα κεφάλαια, αλλά θα πρέπει να σέβεται τις κεντρικές κατευθύνσεις. Η βάση συμμετοχής θα είναι εθελοντική, «δεν πρόκειται για εργαλείο διάσωσης, για να σώσουμε την τάδε χώρα ή τη δείνα», όπως ελέχθη, αλλά «για ένα εργαλείο διαθέσιμο σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, όχι μόνο σε εκείνα της Ευρωζώνης». Επομένως, δεν υπάρχουν «προσαρτημένες προϋποθέσεις» που θυμίζουν το πρόγραμμα της ελληνικής διάσωσης, μνημόνια και επιτροπείες, είναι «ένα διαφορετικό εργαλείο».
Τα ευρώ θα δίνονται σε δόσεις, εφόσον επιτυγχάνονται οι στόχοι. Θα υποβάλλονται τα εθνικά σχέδια και θα έπονται τα λεφτά. Οπως είπε ο Ντομπρόβσκις, αν τα κράτη-μέλη δεν θα σέβονται τις «προτεραιότητες που θα καθορίζει η ΕΕ» και δεν θα υλοποιούν τους στόχους της, τότε «θα χάνουν τα χρήματα της δόσης». Παρά ταύτα, ο ίδιος συμπλήρωσε ότι «πρόθεσή μας δεν είναι να κάνουμε μια βαριά γραφειοκρατική άσκηση». Τα σχέδια που θα υποβάλλουν οι κυβερνήσεις στην Κομισιόν προς έγκριση θα αξιολογούνται από επιτροπή στην οποία θα εκπροσωπούνται μεν τα κράτη-μέλη, «αλλά την τελευταία λέξη θα την έχει η Κομισιόν».
Τα κεφάλαια θα διανεμηθούν «το συντομότερο δυνατόν»: το 60% της επιχορήγησης θα πρέπει να έχει δεσμευτεί νόμιμα έως το τέλος του 2022, το υπόλοιπο μέχρι το τέλος του 2024, ενώ η υποστήριξη των δανείων αναμένεται να ζητηθεί από τα τέλη του 2024 το αργότερο.