Ήδη από το Πάσχα. Λόγω των σχετικά υψηλών θερμοκρασιών που επικράτησαν τις τελευταίες εβδομάδες, τα κουνούπια εγκατέλειψαν τις ρωγμές σε τοίχους, τις σοφίτες και τα υπόγεια, τα φρεάτια και όλα εκείνα τα σκοτεινά μέρη όπου κατέφυγαν για να ξεχειμάσουν. Δεν πεθαίνουν όλα τα κουνούπια αφότου εναποθέσουν τα αυγά τους με τα πρώτα κρύα, επισημαίνουν οι ειδικοί. Με την έλευση της άνοιξης, η προηγούμενη γενιά είναι έτοιμη για έναν νέο, και άκρως ενοχλητικό για εμάς, κύκλο ζωής.
«Είναι τα κουνούπια της περυσινής χρονιάς, αυτά που κατάφεραν να βγάλουν το χειμώνα, όλα όσα πραγματοποίησαν τώρα την έξοδό τους. Η νέα γενιά θα κάνει την εμφάνισή της γύρω στα μέσα Μαΐου, ή και νωρίτερα αν συνεχιστούν οι υψηλότερες από τα κανονικά επίπεδα για την εποχή θερμοκρασίες», εξηγεί μιλώντας στην ιταλική Corriere della Sera ο Τζουζέπε Λότσια, καθηγητής Γενικής και Εφαρμοσμένης Εντομολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου.
Η κύρια απειλή για τους ανθρώπους κατά τις καλοκαιρινές νύχτες είναι το κοινό κουνούπι (Culex pipiens), μαζί με το οποίο συμβιώνει πλέον, από τη δεκαετία του 1990, και το κουνούπι τίγρης (Aedes albopictus) με καταγωγή από τη Νοτιοανατολική Ασία.
Τα κοινά κουνούπια βρίσκονται επί το έργον κυρίως μετά τη δύση του ηλίου, τις απογευματινές και βραδινές ώρες. Εναποθέτουν τα αυγά τους σε στάσιμα και μολυσμένα νερά αλλά πέρα από τα τσιμπήματα και την έντονη φαγούρα, δεν μπορούν να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα στην υγεία.
Εντελώς διαφορετική είναι, ωστόσο, η περίπτωση των κουνουπιών που ανήκουν στο γένος των Anopheles, καθώς αυτά τα ανωφελή κουνούπια είναι οι φορείς της ελονοσίας και των ασθενειών της εγκεφαλίτιδας και φιλαρίασης.
Το κουνούπι τίγρης, που όμως πετά και τρέφεται -τσιμπώντας- και κατά τη διάρκεια της ημέρας, φέρει επίσης την ευθύνη για τη μετάδοση πολλών ασθενειών όπως ο κίτρινος πυρετός και ο δάγκειος πυρετός.
Υπάρχουν επίσης και τα κουνούπια του γένους Ochlerotatus caspius. Η ιδιαιτερότητά τους έγκειται στο ότι μπορούν να εναποθέσουν τα αυγά τους και στο χώμα. Κινούνται κυρίως το βράδυ και πάντα σε σμήνη.
Ο κύκλος ζωής
Πριν από την ενηλικίωσή τους, τα κουνούπια αναπτύσσονται σε στάσιμα νερά. Κατά τη διάρκεια της άνοιξης, ο κύκλος ολοκληρώνεται σε 15-20 ημέρες ενώ το καλοκαίρι αρκεί και μία εβδομάδα. Μόλις ενηλικιωθούν τα θηλυκά ζευγαρώνουν και σπεύδουν στη συνέχεια σε αναζήτηση φρέσκου αίματος, όχι απαραίτητα ανθρώπινου, -τα θηλυκά πολλών ειδών τρέφονται επίσης με αίμα πουλιών και βατράχων- στο οποίο εμπεριέχονται οι απαραίτητες για την ωρίμανση των αυγών πρωτεΐνες. Τα αρσενικά κουνούπια δεν τσιμπάνε και ζουν κυρίως στη φύση όπου τρέφονται με νέκταρ και γύρη ενώ για την ανάπτυξη των νυμφών είναι απαραίτητες θερμοκρασίες υψηλότερες από 20-22 βαθμούς, σε στάσιμα και ρηχά νερά. Τα αρσενικά κουνούπια δεν ζουν περισσότερο από 10-15 μέρες ενώ τα θηλυκά, από έναν έως και 4-5 μήνες, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες.
Φυσικός ανταγωνισμός
Εδώ και μερικά χρόνια εξαπλώνεται ολοένα και περισσότερο η χρήση συστημάτων βιολογικής πάλης (μέθοδος κατά την οποία, για να καταπολεμηθεί ένα βλαβερό έντομο επιστρατεύεται κάποιος από τους φυσικούς του θηρευτές) για την καταπολέμηση των κουνουπιών, αποφεύγοντας έτσι, ή, έστω, περιορίζοντας τη χρήση των επιβλαβών φαρμάκων, όχι μόνο για την ανθρώπινη υγεία αλλά και για αλλά εξαιρετικά χρήσιμα έντομα, όπως είναι οι μέλισσες. Στην Μπολόνια για παράδειγμα, τον πρώτο λόγο στη μάχη κατά των κουνουπιών τον έχουν τα κωπήποδα, μια ομάδα μικροσκοπικών καρκινοειδών που τρέφονται με αυγά και προνύμφες κουνουπιών.
Πάντως αποτελεί γεγονός πως δεν πρόκειται να απαλλαχθούμε ούτε εύκολα ούτε σύντομα από τα κουνούπια και ο λόγος είναι γνωστός: οι καλύτεροι σύμμαχοί τους είμαστε εμείς. «Τα κουνούπια πολλαπλασιάζονται χάρη σε μας», προειδοποιεί ο ιταλός ειδικός. «Η εξάπλωση της χρήσης των κλιματιστικών (τα οποία πολύ συχνά χάνουν νερό) και οι γλάστρες με στάσιμα νερά συμβάλλουν στη δημιουργία βιοτόπων με ιδανικές συνθήκες για τα κουνούπια. Ξοδεύουμε πολλά για κουνουπιέρες, χημικά και ηλεκτρονικά εντομοκτόνα και εντομοαπωθητικά, οι δήμοι δαπανούν δημόσιους πόρους για απεντομώσεις, αλλά είμαστε εμείς οι πρώτοι σύμμαχοι των κουνουπιών».
Από τι έλκονται τα κουνούπια;
Τα κουνούπια έλκονται από το διοξείδιο του άνθρακα, που απελευθερώνεται με την αναπνοή και το γαλακτικό οξύ που εμπεριέχεται στο ιδρώτα. Μπορούν να εντοπίσουν τους στόχους τους από απόσταση 30-40 μέτρων ενώ οι άνδρες συγκεντρώνουν περισσότερες πιθανότητες να πέσουν θύματα των κουνουπιών γιατί απελευθερώνουν περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα.