Ο ευρωπαϊκός Νότος πήρε κάτι. Αλλά ήταν το ελάχιστο από αυτά που ζητούσε. Η συμφωνία του Eurogroup περιγράφηκε από τον επικεφαλής του, τον Μάριο Σεντένο, ως μια δράση χωρίς προηγούμενο –όντως πρόκειται για ένα ποσό περίπου στο 4% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ– αλλά το ότι οι πληττόμενες χώρες, ιδίως του ευρωπαϊκού Νότου, εξασφάλισαν, ύστερα από σκληρές διαπραγματεύσεις ωρών και ημερών, πρόσβαση σε έκτακτες πιστώσεις χωρίς επιπρόσθετους όρους, δεν είναι αυτό που ήθελαν.
«Υπάρχει η αίσθηση ότι η απόφαση του Eurogroup δεν είναι too late αλλά είναι too little», σχολίασε αναλυτής. Οι ΗΠΑ δίνουν 2,3 τρισ. δολάρια, η Ιαπωνία ένα τρις δολάρια και η Ευρωπαϊκή Ενωση των 450 εκατ. ψυχών συμφωνεί βαρύθυμα σε ένα πακέτο 540 δισ. ευρώ χρηματοδοτικών εργαλείων για τις χώρες και τις οικονομίες που πλήττονται από την πανδημία του κορονοϊού.
Σε κάθε περίπτωση, μπορεί κανείς να δει το πακέτο, ως μια καλή αρχή. Αλλωστε το περίφημο κορονο-ομόλογο παραπέμφθηκε στους ηγέτες των 27, δεν θα το συμφωνούσαν οι υπουργοί.
Αυτήν την αισιόδοξη προσέγγιση επέλεξε, για παράδειγμα, ο έλληνας υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, ο οποίος σχολίασε πως η απόφαση στην οποία κατέληξε, μέσα από συμβιβασμούς, το Eurogroup, θα πρέπει να αποτελέσει το εφαλτήριο για ακόμη πιο φιλόδοξες -μελλοντικά- ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, με άγρυπνο το «μάτι» στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων του κορoνοϊού, αλλά και με το βλέμμα στραμμένο στην επιστροφή της οικονομίας στην κανονικότητα.
Ο κ. Σταϊκούρας χαρακτήρισε την απόφαση «ως μια ικανοποιητική συμφωνία που προσφέρει νέα χρηματοδοτικά εργαλεία για να αντιμετωπισθούν οι πρωτόγνωρες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της εξάπλωσης του κορoνοϊού» .
Οπως ανέφερε ο υπουργός Οικονομικών, πρόκειται για ένα νέο πακέτο μέτρων, τόσο για την αντιμετώπιση της τρέχουσας υγειονομικής κρίσης, όσο και για τη μεταγενέστερη ανάταξη των ευρωπαϊκών οικονομιών.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον υπουργό, η συμφωνία περιλαμβάνει τα εξής:
– Ως προς την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, προβλέπεται αυξημένη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, υλοποίηση ενός προσωρινού προγράμματος για τη διασφάλιση θέσεων εργασίας, και ενεργοποίηση της προληπτικής πιστοληπτικής γραμμής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), προσαρμοσμένης στις τρέχουσες υγειονομικές ανάγκες.
Στόχος αυτού του πακέτου μέτρων, συνολικού ύψους άνω των 500 δισ. ευρώ, είναι η ενίσχυση των υγειονομικών συστημάτων, η τόνωση της ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, ο περιορισμός της διόγκωσης της ανεργίας και η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
– Ως προς την αναγκαία επανεκκίνηση της οικονομίας, προβλέπεται η δρομολόγηση ενός ταμείου ανάκαμψης, με χρηματοδότησή του από «καινοτόμα χρηματοοικονομικά εργαλεία», καθώς και η αξιοποίηση ευρωπαϊκών κονδυλίων, μέσα από την αναδιάταξη του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου.
Η συμφωνία αυτή, είπε τέλος ο κ. Σταϊκούρας, έρχεται να συμπληρώσει τις πολύ θετικές πρόσφατες αποφάσεις των υπουργών Οικονομικών για δημοσιονομική ευελιξία και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για ενίσχυση της ρευστότητας.
Σεντένο: Προστατεύεται ο οικονομικός και ο κοινωνικός ιστός
Η συμφωνία του Eurogroup σε ένα πακέτο μέτρων, ύψους περίπου μισού τρισ. ευρώ, θα προστατεύσει τον οικονομικό και κοινωνικό ιστό, δήλωσε ο Μάριο Σεντένο σε συνέντευξη Τύπου λίγο πριν τα μεσάνυχτα. «Σήμερα απαντήσαμε στο αίτημα των πολιτών μας για μια Ευρώπη που βοηθά. Το καταφέραμε μετά από 16 ώρες συζητήσεων», δήλωσε ο Σεντένο προσθέτοντας ότι τα μέτρα που συμφωνήθηκαν ήταν αδιανόητα πριν από μερικές εβδομάδες.
Οπως τόνισε, η συμφωνία στηρίζεται σε τρεις άξονες:
Πρώτον, τη στήριξη των εργαζομένων με την ενίσχυση των εθνικών συστημάτων για την προστασία από την ανεργία με ένα πακέτο 100 δισ. ευρώ που θα δοθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις χώρες-μέλη.
Δεύτερον, τη στήριξη των επιχειρήσεων, ιδίως των μικρομεσαίων, με δάνεια ύψους 200 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Τρίτον, τη στήριξη των κρατών-μελών με πιστωτικές γραμμές από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας που αντιστοιχούν στο 2% του ΑΕΠ κάθε χώρας, που συνολικά θα φθάνουν τα 240 δισ. ευρώ. Οι χώρες που θα χρησιμοποιήσουν τις πιστωτικές γραμμές θα υπόκεινται στη συνήθη εποπτεία των οικονομιών τους από την ΕΕ, ενώ ο μόνος όρος είναι ότι τα σχετικά ποσά θα πρέπει να διατεθούν μόνο για άμεσες και έμμεσες δαπάνες υγείας που σχετίζονται με τον κορονοϊό.
Ο Σεντένο είπε ότι στο Eurogroup συζητήθηκε και το σχέδιο για την ανάκαμψη των οικονομιών όταν θα έχει τελειώσει η επιδημία του κορονοϊού, τονίζοντας ότι οι χώρες θα πρέπει να αναπτυχθούν μαζί και όχι ξεχωριστά. Οπως είπε, συμφωνήθηκε η δημιουργία ενός ταμείου, που θα είναι προσωρινό και θα ενισχύσει τις επενδύσεις που πρέπει να γίνουν. Για το μέγεθος και τον τρόπο χρηματοδότησης του ταμείου, ο πρόεδρος του Eurogroup είπε ότι θα χρειασθεί καθοδήγηση από τους ηγέτες της ΕΕ. Στα επόμενα βήματα, τόνισε, ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός θα είναι κρίσιμος.
Μισό τρισεκατομμύριο ευρώ στο τραπέζι
Οι υπουργοί Οικονομικών κατέληξαν σε καταρχήν συμφωνία προκειμένου να διατεθεί μισό τρισεκατομμύριο ευρώ για να στηριχθούν οι ευρωπαϊκές οικονομίες, που δέχονται βαρύ πλήγμα από την πανδημία του κορονοϊού, άφησαν όμως ανοικτό τον τρόπο που θα χρηματοδοτηθεί η ανάκαμψη, την ώρα που όλα τα κράτη μέλη οδεύουν σε βαθιά ύφεση.
Η συμφωνία επιτεύχθηκε αφού η Γερμανία και η Γαλλία άσκησαν πιέσεις για να καταβληθεί τουλάχιστον εν μέρει η αντίσταση της Ολλανδίας, η οποία αξίωνε να υπάρξουν αυστηροί όροι στην κατεπείγουσα χρηματοδότηση με ευρωπαϊκές πιστώσεις στις κυβερνήσεις που τη χρειάζονται για να ξεπεράσουν τον αντίκτυπο της πανδημίας και διαβεβαίωσαν την Ιταλία πως η ΕΕ θα δείξει αλληλεγγύη.
Μολαταύτα, η συμφωνία δεν αναφέρει ρητώς ότι θα εκδοθεί κοινό χρέος για να χρηματοδοτηθεί η ανάκαμψη – κάτι που ζητούν μεταξύ άλλων η Ιταλία, η Γαλλία, η Ισπανία και η Ελλάδα αλλά αποτελεί κόκκινη γραμμή για τη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Φινλανδία και την Αυστρία.
Παραπέμπεται στους ηγέτες των 27 η απόφαση για το εάν θα χρησιμοποιηθούν «καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία», διατύπωση που προεξοφλεί και άλλες σκληρές και τεταμένες διαπραγματεύσεις. Είναι πάντως ένα παράθυρο για μια κάποια «αμοιβαιοποίηση του χρέους».
Η Ευρώπη «έδειξε ότι μπορεί να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων», να αντιμετωπίσει «αυτή την κρίση», διαβεβαίωσε ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Μπρουνό Λεμέρ, εξαίροντας αυτό που χαρακτήρισε το μεγαλύτερο σχέδιο στήριξης της οικονομικής ανάκαμψης στην ιστορία της ΕΕ. Ο Γάλλος αναφέρθηκε σε μια χρηματοοικονομική παρέμβαση που θα φτάσει το ένα τρισ. ευρώ.
Ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζουζέπε Κόντε είχε προειδοποιήσει σε συνέντευξή του που δημοσιεύθηκε νωρίτερα, ώρες πριν από το συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών, ότι διακυβεύεται η ίδια η ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ενωσης αν δεν αναληφθεί δράση για να ξεπεραστεί ο αντίκτυπος της πανδημίας του κορονοϊού.
Επί εβδομάδες, οι χώρες μέλη δυσκολεύονται να υιοθετήσουν ενωμένη στάση μπροστά στην πανδημία, συγκρούονται για τα κεφάλαια που θα διατεθούν, για τον νοσοκομειακό εξοπλισμό, για τα μέσα προστασίας και τα φάρμακα, για τους περιορισμούς στα σύνορα, για το εμπόριο…
Μολονότι ο Μπρουνό Λεμέρ όπως και ο υπουργός Οικονομικών της Ιταλίας Ρομπέρτο Γκουαλτιέρι είδαν στην απόφαση το άνοιγμα του δρόμου για την έκδοση ευρωομολόγων, ο ολλανδός υπουργός Οικονομικών Βόπκε Χούξτρα διατράνωσε το ακριβώς αντίθετο. «Εναντιωνόμαστε, και θα συνεχίσουμε να εναντιωνόμαστε, στα ευρωομόλογα. Θεωρούμε ότι αυτή η ιδέα δεν θα βοηθήσει ούτε την Ευρώπη, ούτε την Ολλανδία μακροπρόθεσμα», δήλωσε ο Χούξτρα μετά το πέρας του συμβουλίου των υπουργών.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον είχε η τοποθέτηση του γερμανού υπουργού Οικονομικών, Ολαφ Σολτς.
Ο Γερμανός μίλησε για «μια σπουδαία μέρα για την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη».
«Είναι σημαντικό ότι όλοι μας θα προχωρήσουμε σε μια κοινή αντίδραση, η οποία θα επιτρέψει στα κράτη μας να ξεπεράσουν τις υγειονομικές προκλήσεις, αλλά επίσης και τις οικονομικές προκλήσεις» που εγείρει η ασθένεια Covid-19, τόνισε ο Σολτς.
Επειτα από «πολύ μακρές συνομιλίες», οι 27 κατέληξαν σε «συναίνεση» ως προς το να υπάρξει «σθεναρή αντίδραση» σε αυτή την κρίση άνευ προηγουμένου, που έχει παραλύσει τη Γηραιά Ήπειρο κι έχει γονατίσει πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες, συνέχισε ο γερμανός υπουργός Οικονομικών.
Ο Ολαφ Σολτς επισήμανε μέτρα όπως η «σθεναρή στήριξη στις επιχειρήσεις», η «σαφής υποστήριξη στους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες», δηλαδή η χρηματοδότηση των ταμείων ανεργίας ώστε να καλύπτουν μέρος των μισθών τους όσο τίθενται εν μέρει σε ανεργία, και ο δανεισμός «στα κράτη που το έχουν ανάγκη» μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM).
Η συμφωνία που κλείστηκε στις Βρυξέλλες είναι «καλό μήνυμα για τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διότι έτσι ξέρουν ότι τα κράτη της δρουν μαζί» και ότι «η ΕΕ λειτουργεί», κατέληξε.