Γιατί τελικά απελευθέρωσε ο Ερντογάν τους δύο έλληνες αξιωματικούς; Τι τον οδήγησε στην αποφασή του; Γιατί τώρα;
Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα που καλούνται τις τελευταίες ώρες να απαντήσουν αναλυτές, διεθνολόγοι και γνώστες των ελληνοτουρκικών σχέσεων, καθώς η απελευθέρωση του Αγγελου Μητρετώδη και του Δημήτρη Κούκλατζη ομολογουμένως αιφνιδίασε την κοινή γνώμη και τη συντριπτική πλειονότητα του Τύπου, ακόμα και κυβερνητικά στελέχη όπως πχ τον αναπληρωτή υπουργό Αμυνας Φώτη Κουβέλη.
Περίμενα ότι ο χρόνος της απελευθέρωσης των στρατιωτικών θα ήταν μακρύτερος, μας είπε το πρωί της Πέμπτης ο κ. Κουβέλης (δείτε το βίντεο κάτω).
Από την ημέρα που οι δύο στρατιωτικοί πάτησαν ξανά το πόδι τους στην πατρίδα, γράφτηκαν σελίδες επί σελίδων για τους λόγους που επέλεξε ο Ταγίπ Ερντογάν -ή τον ανάγκασαν- να δώσει το πράσινο φως για την αποφυλάκισή τους.
Στην Αθήνα η κυβέρνηση βρήκε μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για να αλλάξει την ατζέντα, αποδίδοντας με συνοπτικές διαδικασίες την επιστροφή των δύο αξιωματικών στη μεθοδική δουλειά που έγινε από το επιτελείο του Νίκου Κοτζιά στο υπουργείο Εξωτερικών.
Αναμενόμενη -έστω και με τις υπερβολές Καμμένου με την εικόνα της Παναγιάς της Ελευθερώτριας που συνήθως βοηθά και προστατεύει τις εγκύους (!)- ήταν και η επικοινωνιακή αξιοποίηση της μεγάλης διπλωματικής επιτυχίας.
Η πρώτη γεύση εξάλλου δόθηκε με την πανηγυρική υποδοχή των δύο στρατιωτικών στο αεροδρόμιο και τη χειραψία αλά Τραμπ (φωτογραφία κάτω) του Πάνου Καμμένου στους αποφυλακισθέντες.
Και έπεται και συνέχεια γιατί η ατζέντα «πρέπει να αλλάξει» και το θέμα «πρέπει να μείνει» ψηλά στην επικαιρότητα. Γιατί κοντοζυγώνουν η επίσης πανηγυρική ανακοίνωση της εξόδου από τα μνημόνια, ο ανασχηματισμός και η είσοδος στην τελευταία ευθεία της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης. Ειδικά μάλιστα αν τα δημοσκοπικά μηνύματα είναι θετικά -μετά και τις επικείμενες πρωθυπουργικές ανακοινώσεις στη ΔΕΘ- τότε ίσως οι πολιτικές εξελίξεις να επιταχυνθούν το ίδιο αιφνιδιαστικά με την απελευθέρωση των δύο αξιωματικών.
Το σκηνικό ήρθαν να συμπληρώσουν και τα συγχαρητήρια της Ουάσινγκτον στον Νίκο Κοτζιά για τον επαναπατρισμό των δύο στρατιωτικών. Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση της εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Χέδερ Νάουερτ, που χαιρέτισε την επιστροφή τους στην πατρίδα και συνέχαρη τον ελληνικό λαό και το υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας.
«Χαιρετίζουμε την είδηση για την πολυαναμενόμενη επιστροφή στο σπίτι για τους Έλληνες στρατιωτικούς Δημήτρη Κούκλατζη και ‘Αγγελο Μητρετώδη. Συγχαρητήρια στον ελληνικό λαό και το υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας», έγραψε η εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών στον προσωπικό της λογαριασμό στο Twitter.
Ο αμερικανικός παράγων
Η απελευθέρωση των Μητρετώδη και Κούκλατζη ήδη συνδέεται με παρέμβαση του αμερικανικού παράγοντα και δεν είναι λίγοι αυτοί που προεξοφλούν ότι η κίνηση αυτή του Ερντογάν θα έχει και συνέχεια, μέσω κάποιας μορφής εκτόνωσης στην υπόθεση του πάστορα Μπράνσον.
Οπως γράφει η εφημερίδα «Τα Νέα», οι πληροφορίες ότι αμερικανοί αξιωματούχοι ενεχείρισαν σε τούρκους αξιωματούχους λίστα με 15 ονόματα στα οποία συμπεριλαμβάνονταν αυτά τον Αγγελου Μητρετώδη και Δημήτρη Κούκλατζη δεν είναι εύκολο να διασταυρωθούν. Κατά την εκδοχή αυτή, η αμερικανική λίστα με κρατουμένους σε τουρκικές φυλακές που ζητείται να αποφυλακισθούν διαβιβάσθηκε μόλις πριν από μία εβδομάδα στην Αγκυρα.
Η Ουάσινγκτον όμως φαίνεται ότι ενδιαφέρεται πέραν του Μπράνσον και για άλλα πρόσωπα που σχετίζονται με τις Ηνωμένες Πολιτείες, είτε αμερικανούς υπηκόους είτε, για παράδειγμα, Τούρκους που εργάζονται σε αμερικανικές διπλωματικές αποστολές στην Τουρκία.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση δύο υπαλλήλων της πρεσβείας στην Αγκυρα που παραμένουν επί μήνες στη φυλακή ως φιλο-γκιουλενιστές.
Η προσέγγιση με την Ευρώπη
Με τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις στο ναδίρ και την τουρκική οικονομία σε συμπληγάδες (και τη χώρα ένα βήμα πριν από τα δόντια του ΔΝΤ), ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναζητεί ερείσματα στην Ευρώπη.
Διόλου τυχαία άλλωστε ήταν η επικοινωνία που είχε πριν από λίγες ώρες με την Ανγκελα Μέρκελ ενόψει της επίσκεψής του στο Βερολίνο καθώς επίσης οι προσπάθειες επαναπροσέγγισης με την Ολλανδία και την Γαλλία.
Μετά τα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τις επαναλαμβανόμενες εκκλήσεις κορυφαίων αξιωματούχων των Βρυξέλλων -συμπεριλαμβανομένου του προέδρου της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ- για την απελευθέρωση των δύο ελλήνων αξιωματικών, ο Ερντογάν προέβη σε μία κίνηση καλής θέλησης με μικρό κόστος για τον ίδιο στο εσωτερικό της χώρας του. Στο τέλος της ημέρας, ούτε γκιουλενιστές ήταν οι δύο, ούτε πραξικοπηματίες, ούτε σχέσεις με τους τρομοκράτες του PKK είχαν, ώστε ο τούρκος πρόεδρος να βρεθεί αντιμέτωπος με την οργή της τουρκικής γνώμης.
Σε μία άλλη «μετάφραση» της απόφασης για την απελευθέρωση των δύο Ελλήνων, πρόκειται για κίνηση τακτικής του «Σουλτάνου», με την οποία δίνει το μήνυμα στους Ευρωπαίους ότι ο «εχθρός» είναι ένας και λέγεται Τραμπ. Γι αυτό και μπήκε στον «πόλεμο» των δασμών, γι αυτό και τα αντίμετρα στην οικονομική επίθεση της Ουάσινγκτον στην Αγκυρα.
Η απελευθέρωση τέλος των δύο αξιωματικών έχει και μία άλλη ανάγνωση. Δεδομένου ότι επισήμως αποδίδεται σε απόφαση της «ανεξάρτητης τουρκικής δικαιοσύνης», τονίζεται πως αποδείχθηκε ότι οι δύο Ελληνες δεν έκαναν κάποιο έγκλημα ούτε ενεπλάκησαν σε κατασκοπεία κατά της Τουρκίας, σε αντίθεση με τον αμερικανό πάστορα που κατηγορείται για τρομοκρατία και για συμμετοχή στο δίκτυο των γκιουλενιστών.
Μία άλλη εξήγηση είναι ότι ο νεοεκλεγείς «παντοκράτορας» Ερντογάν αντιλήφθηκε ότι η τακτική των ομηρειών ως μέσο πολιτικού εκβιασμού δεν απέδωσε τα προσδοκώμενα (παρά την επιτυχή έκβαση του παζαριού με την Μέρκελ για την απελευθέρωση του τουρκογερμανού ανταποκριτή της Die Welt Ντενίζ Γιουτζέλ, μετά από πολύμηνη κράτηση στις τουρκικές φυλακές). Ενα – ένα επιδιώκει να κλείσει τα ανοικτά μέτωπα με τους Ευρωπαίους και στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η αποφυλάκιση του διευθυντή της Διεθνούς Αμνηστίας στην Τουρκία Τανέρ Κιλίτς.
Οσον αφορά το ερώτημα αν υπήρξε παζάρι των ελληνικών αρχών με τον Ερντογάν, ήδη κάποιοι έσπευσαν να συνδέσουν την επιστροφή των δύο αξιωματικών με τη βούληση της κυβέρνησης (και την απαίτηση του Ερντογάν) για αλλαγές στην επιλογή μουφτή στη Θράκη. Υπαινιγμούς προς αυτή την κατεύθυνση διατύπωσε ήδη ο πρόεδρος της Ενωσης Κεντρώων Βασίλης Λεβέντης. Η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει την πρόθεσή της να εκσυγχρονίσει το νομικό πλαίσιο, χωρίς ωστόσο αλλαγές στον τρόπο διορισμού των μουφτήδων, κατά άλλους ωστόσο η εν λόγω ρύθμιση υποκρύπτει κίνδυνο ελέγχου της διαδικασίας επιλογής τους από κέντρα της Αγκυρας.