Είναι δυνατόν να εξαφανιστεί μια αγαπημένη λιχουδιά όπως το Marmite από το ράφι του βρετανικού σούπερ μάρκετ; Αδιανόητο! Αυτό η παχύρρευστη σάλτσα από εκχύλισμα μαγιάς και άλλα πολλά φυτικά συστατικά, πικάντικη και έξτρα αλμυρή, είναι το α και το ω στον κατάλογο των βρετανικών καρυκευμάτων, κατάλληλη ακόμα και για χορτοφάγους. Αφού δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτό ένας βρετανοθρεμμένος συνάδελφος (διαβάστε εδώ τις λεπτομέρειες) πώς είναι δυνατόν να αντέξει την απουσία του ένας βρετανός πολίτης; Κι όμως κάτι τέτοιο κινδύνευσε να συμβεί μετά τις τελευταίες εξελίξεις στο χώρο του βρετανικού λιανεμπορίου. Η Tesco, μια από τις μεγαλύτερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ της Βρετανίας με χιλιάδες καταστήματα εντός και εκτός της χώρας, απέσυρε το Marmite από την ιστοσελίδα της με την ένδειξη: «Λυπόμαστε, το προϊόν δεν είναι διαθέσιμο, προς το παρόν». Και κάπως έτσι ξεκίνησε το «Μάρμαϊτγκέιτ» όπως έχουν ονομάσει την υπόθεση τα βρετανικά ΜΜΕ.
Το Marmite είναι προϊόν της Unilever –μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής τροφίμων (και όχι μόνο) στον κόσμο– αλλά δεν είναι το μοναδικό που η Tesco κατέβασε από το ηλεκτρονικό της κατάστημα. Μη θέλοντας να υποκύψει στην απαίτηση της Unilever για αύξηση των τιμών της τάξεως του 10% η Tesco απέσυρε όλα τα προϊόντα της φίρμας, πράγμα που σημαίνει ότι αν δεν βρισκόταν λύση μόλις τέλειωνε το στοκ, πολλά καθημερινά είδη –από το σαπούνι Dove και το σαμπουάν Timotei μέχρι τη μουστάρδα Collman’s, τη μαγιονέζα Hellman’s και τα Knorr ακόμη και τα παγωτά Ben & Jerry’s– θα απουσίαζαν από τα 3.500 σούπερ μάρκετ της αλυσίδας. Και όχι μόνο της Tesco αφού και άλλα βρετανικά καταστήματα φαίνεται ότι είναι στα μαχαίρια με τη Unilever λόγω οικονομικής πολιτικής της τελευταίας.
Η αλυσίδα των ευθυνών
Τι συνέβη; Η Tesco κατηγόρησε την Unilever, η Unilever με τη σειρά της έριχνε την ευθύνη στο Brexit και ο θυμός στη Βρετανία φούντωνε καθημερινά. Να σημειωθεί ότι ο ολλανδο-βρετανικών συμφερόντων κολοσσός που ανακοίνωσε φέτος κέρδη μεγαλύτερα από 2 δισ. λίρες, όπως αναφέρει σε δημοσίευμά της η Telegraph, είχε πάρει θέση στο δημοψήφισμα του Ιουνίου με καμπάνια υπέρ του Brimain, πράγμα που δεν αρέσει σε πολλούς, τόσο πολιτικούς όσο και πολίτες στη Βρετανία, από αυτούς που ψήφισαν την έξοδο της χώρας τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στο μεταξύ το βρετανικό νόμισμα συνεχίζει την κάθετη πτώση του και το καζάνι της πολιτικής σκηνής βράζει. Σύμφωνα με τους Times, από τον Ιούνιο που έγινε το δημοψήφισμα, η στερλίνα έχει πέσει 17% σε σχέση με το δολάριο, πράγμα που ευθύνεται για την αύξηση του κόστους των εισαγωγών και κατ’ επέκταση για την αύξηση των τιμών που απαιτεί η Unilever, καθώς πολλά από τα προϊόντα της εισάγονται από την Αμερική ή χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τους πρώτες ύλες που έρχονται επίσης από το εξωτερικό.
Συντηρητικοί βουλευτές και παράγοντες του κλάδου τροφίμων κατηγόρησαν τη Unilever ότι «εκμεταλλεύεται τους καταναλωτές» στον απόηχο του Brexit ενώ ένας υπουργός είπε ότι είναι «κατακριτέα» και ότι «χρησιμοποιεί το Brexit ως δικαιολογία». Και όλα αυτά την ώρα που ο Ντέιβιντ Ντέιβις, ο υπουργός του Brexit, προσπαθούσε να αντιμετωπίσει την εξέγερση που εκδηλώθηκε στη Βουλή των Κοινοτήτων από μια μερίδα των Τόρις λέγοντας ότι δεν πρέπει να επιτραπεί στο Κοινοβούλιο να «ανατρέψει» την έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Ντέιβις προειδοποίησε επίσης για ένα επικείμενο «φεστιβάλ μομφής του Brexit». Ποιος μπορεί όμως να ισχυριστεί ότι θα ήταν άδικες οι κατηγορίες τη στιγμή που η Βρετανία έχει να αντιμετωπίσει ένα χρέος ύψους 20 δισ. ευρώ προς τις Βρυξέλλες; Σύμφωνα μάλιστα με μια ανάλυση των Financial Times το «διαζύγιο» θα πληρωθεί αναγκαστικά από τους βρετανούς φορολογούμενους.
Η Ντάουνινγκ Στριτ
Σχετικά με τα προβλήματα που έχουν προκύψει στην αγορά, ο Μπράιαν Ρόμπερτς, αναλυτής της TCC Global, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Πολλοί προμηθευτές προσπαθούν να μετακυλήσουν τις αυξήσεις των τιμών στους εμπόρους λιανικής πώλησης οι οποίοι όμως όπως έχει η κατάσταση σήμερα είναι όλο και πιο απρόθυμοι να αναλάβουν το κόστος. Θέλουν να κρατήσουν τις τιμές τους όσο πιο χαμηλά μπορούν για να αυξήσουν τις πωλήσεις τους έναντι των ανταγωνιστών τους». Η Ντάουνινγκ Στριτ πάντως αρνήθηκε να σχολιάσει τον τρόπο με τον οποίο παραγωγοί και λιανοπωλητές αντιμετωπίζουν την πτώση της λίρας έναντι δολαρίου και ευρώ. Σύμφωνα με τον Guardian, ο εκπρόσωπος της Τερέζα Μέι δήλωσε απλά: «Είναι απόφαση των εταιρειών πώς θα αγοράζουν και θα πωλούν τα προϊόντα τους… Είναι μια εμπορική απόφαση».
Εν τω μεταξύ ο Ντέιβ Λιούις, διευθύνων σύμβουλος της Tesco, είπε ότι δεν νιώθει «άνετα» με τις προσπάθειες των προμηθευτών να διαπραγματευτούν εκ νέου τις τιμές όταν η στερλίνα πέφτει, ενώ όταν υπάρχουν οφέλη από τις συναλλαγματικές διαφορές αποτυγχάνουν να τα περάσουν στους καταναλωτές. Είπε ακόμη ότι θα προσπαθήσει να αντισταθμίσει τυχόν αυξήσεις του κόστους που προκλήθηκαν από το κατρακύλισμα της λίρας μετά το Brexit αυξάνοντας την παραγωγικότητα και συνεχίζοντας τις διαπραγματεύσεις με τους προμηθευτές. Σημειωτέον ότι ο κύριος Λιούις ήταν επί 27 χρόνια στέλεχος της Unilever, -αποχώρησε το 2014- , επονομαζόμενος και «δραστικός Ντέιβ» χάρη στην άνεσή του για άμεση λήψη αποφάσεων όταν επρόκειτο για μείωση κόστους και μείωση της γκάμας των προϊόντων που παρήγε η εταιρεία. Εξίσου δραστικός αποδείχτηκε για άλλη μια φορά αφού κατάφερε να έρθει άμεσα σε συμφωνία με τα στελέχη της Unilever προς όφελος των καταναλωτών.
Τα άδεια ράφια έριξαν τις μετοχές
Η αλήθεια είναι ότι κάτι έπρεπε να γίνει το συντομότερο δυνατό αφού εκτός από τη σκληρή κριτική που δέχτηκε για τη στάση της η Unilever, μέσα σε μια μέρα και οι δύο εταιρείες είχαν απώλειες στο χρηματιστήριο. Οι μετοχές της Tesco υποχώρησαν κατά 3% και αντίστοιχα της Unilever 3,4% γιατί οι επενδυτές στο Σίτι του Λονδίνου θορυβήθηκαν βλέποντας τις εικόνες με τα άδεια ράφια των σούπερ μάρκετ στα μίντια. Ο συμβιβασμός ανακοινώθηκε με δηλώσεις και από τις δύο πλευρές: «Η Unilever είναι στην ευχάριστη θέση να βεβαιώσει ότι η κατάσταση του ανεφοδιασμού της Tesco στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία, έχει πλέον επιλυθεί με επιτυχία», δήλωσε εκπρόσωπός της ενώ ο εκπρόσωπος της Tesco, αφού τόνισε για ακόμη μια φορά ότι βάζουν πάντα πρώτους τους πελάτες τους, είπε ότι είναι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουν ότι «το πρόβλημα λύθηκε ικανοποιητικά» και οι αγαπημένες μάρκες του κοινού θα επιστρέψουν στα ράφια των καταστημάτων. Πόσο ικανοποιητικά λύθηκε βέβαια δεν έχει γίνει ακόμα γνωστό γιατί λεπτομέρειες της διαπραγμάτευσης και του συμβιβασμού δεν έχουν ανακοινωθεί όπως ούτε και το συμφωνηθέν ποσοστό των αυξήσεων.
Το Marmite λοιπόν δεν θα εξαφανιστεί από το βρετανικό τραπέζι σίγουρα όμως θα είναι πιο ακριβό, έστω λιγότερο από 10%. Θα υπάρξουν άραγε συνέπειες από τις ανατιμήσεις; Την απάντηση έδωσε στο BBC ο Λόρδος Χάσκινς, πρώην πρόεδρος της εταιρείας Northern Foods: «Παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι θα γκρινιάζουν γιατί θα πρέπει να πληρώνουν περισσότερα για το Marmite θα το κάνουν, αυτό είναι ένα από τα δυνατά σημεία μιας καλής μάρκας. Στη συνέχεια όμως οι άνθρωποι που θα πληρώνουν για το Marmite θα έχουν λιγότερα χρήματα για άλλα προϊόντα, πράγμα που θα επηρεάσει τη συμπεριφορά των καταναλωτών με ένα τρόπο ουσιαστικό».