Το 45ο Κόπα Αμέρικα -το «μικρό Μουντιάλ» των εθνών της Νοτίου Αμερικής που διεξάγεται ανά τετραετία- αρχίζει στις 4.30 τα ξημερώματα του Σαββάτου (ώρα Ελλάδος) στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Ναι, καλά θυμάστε: Κόπα Αμέρικα είχαμε και πέρυσι, στα γήπεδα της Χιλής. Οχι, δεν κάνετε λάθος: οι Ηνωμένες Πολιτείες ανήκουν στη Βόρειο Αμερική. Φέτος διοργανώνεται εκτάκτως -και για πρώτη φορά μακριά από τον τόπο του- για να γιορτάσει τα 100 του χρόνια. Πώς γίνεται -τότε- να πρόκειται για την 45η έκδοση του θεσμού; Απλούστατα, επειδή μέχρι το 2007 ήταν… κινητή εορτή. Μα πολύ κινητή. Αρκεί να σκεφτεί κάποιος οτι το 1959 είχαμε δυο τουρνουά στην ίδια χρονιά…
Αυτή η επετειακή διοργάνωση, που ονομάστηκε «Copa America Centenario», μετανάστευσε για να έχει μεγαλύτερη οργανωτική και εμπορική επιτυχία. Οι ΗΠΑ προσφέρθηκαν να βάλουν τα χρήματα και την τεχνογνωσία (μάρκετινγκ), ώστε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Για να είναι όσο το δυνατόν πιο «λαμπερή», και να μη χαθεί στη σκιά του αντίστοιχου ευρωπαϊκού πρωταθλήματος που θα διεξάγεται σχεδόν παράλληλα (10 Ιουνίου έως 10 Ιουλίου) στη Γαλλία.
Θα φιλοξενηθεί σε δέκα γήπεδα, σε ολόκληρη τη χώρα. Το μικρότερο είναι 60.000 θέσεων, στο Ορλάντο, και το μεγαλύτερο -το Ρόουζ Μπόουλ της Καλιφόρνιας- 93 χιλιάδων. Αν θα γεμίσουν; Μάλλον ναι. Ακόμη κι αν οι βέροι αμερικανοί σνομπάρουν το ξενόφερτο ποδόσφαιρο, όπως συνηθίζουν, στις ΗΠΑ ζουν αρκετά εκατομμύρια μεταναστών από τη νότια Αμερική. Ποιος απ’ αυτούς δεν θα ήθελε να δει από κοντά τους αστέρες της (πρώην) πατρίδας του;
Αυτό το Κόπα Αμέρικα, το οποίο θα διαρκέσει έως τις 26 Ιουνίου, θα είναι (και) διευρυμένο. Με 16 φιναλίστ, αντί για 12. Παναμερικανικό. Για να γιορτάσουν όλοι μαζί, Βόρειοι και Νότιοι, Λατίνοι και Αγγλοσάξωνες, την αρχαιότερη διεθνή ποδοσφαιρική διοργάνωση του κόσμου. Θα λάβουν μέρος οι 10 ομάδες της Νοτίου Αμερικής (Βραζιλία, Αργεντινή, Χιλή, Ουρουγουάη, Παραγουάη, Περού, Βολιβία, Ισημερινός, Βενεζουέλα και Κολομβία), οι δύο κορυφαίες της Βορείου Αμερικής -το Μεξικό και η διοργανώτρια ΗΠΑ- καθώς και τέσσερις προσκεκλημένες από την CONCACAF (ποδοσφαιρική ομοσπονδία Βορείου και Κεντρικής Αμερικής, και Καραϊβικής): η Κόστα Ρίκα, η Τζαμάικα, η Αϊτή και ο Παναμάς. Αλλωστε, σε κάθε διοργάνωση είθισται να προσκαλούνται δυο τρεις «ξένες» ομάδες. Μέχρι και η εθνική ομάδα της… Ιαπωνίας, το 1999. Δεν είναι μόνο η Eurovision που καλεί την Αυστραλία ή το Αζερμπαϊτζάν.
Οι 16 ομάδες είναι χωρισμένες σε τέσσερις ομίλους των τεσσάρων. Από κάθε όμιλο θα προκριθούν οι δυο πρώτες. Σε περίπτωση ισοβαθμίας μετρούν, πρώτα η συνολική διαφορά τερμάτων και, στη συνέχεια, η καλύτερη επίθεση. Μετά τη φάση των ομίλων, στους προημιτελικούς και στους ημιτελκικούς, οι αγώνες θα είναι μονοί και θα οδηγούνται απευθείας στα πέναλτι, εφόσον το ενενηντάλεπτο λήξει ισόπαλο. Μόνο στον τελικό προβλέπεται παράταση. Αυτό είναι ένα πρόβλημα. Διότι θα βάλει τα αουτσάιντερ σε μεγάλο πειρασμό: να παίξουν πολύ αμυντικά, για να διεκδικήσουν την πρόκριση με ίσες πιθανότητες στα πέναλτι.
Οι περισσότερες ομάδες «κατεβαίνο
υν» σχεδόν πλήρεις.
Η Βραζιλία έπεσε σε εύκολο γκρουπ, με τον Ισημερινό, την Αϊτή και το Περού. Η Αργεντινή θα αντιμετωπίσει τη Χιλή, στη ρεβάνς του περυσινού τελικού. Επίσης, τον Παναμά και τη Βολιβία. Αυτός ο όμιλος έχει τους περισσότερους πρωταθλητές (Χιλή, Αργεντινή και Βολιβία). Αλλά ο πιο απρόβλεπτος είναι ο Α’: ΗΠΑ, Κολομβία, Κόστα Ρίκα και Παραγουάη. Στον Γ’ θα παίξουν το Μεξικό, η Ουρουγουάη, η Τζαμάικα και η Βενεζουέλα. Πάντως, η επιλογή των διοργανωτών να θέσουν επικεφαλής των ομίλων τις ΗΠΑ, τη Βραζιλία, το Μεξικό και την Αργεντινή (με το σκεπτικό πως πρόκειται για τις κορυφαίες ομάδες -διαχρονικά- της Βορείου και της Νοτίου Αμερικής, έφερε μεγάλα παράπονα. Από την Ουρουγουάη (που είναι η πολυνίκης του θεσμού με 15 κατακτήσεις) και από τη Χιλή που σήκωσε το τελευταίο τρόπαιο, πέρυσι, για πρώτη φορά στην ιστορία της.
Οι περισσότερες ομάδες «κατεβαίνο
Φαβορί είναι η Αργεντινή, όπως πάντα. Αν και έχει να το πάρει από το μακρινό 1993. Στις προβλέψεις των «μπουκ» ακολουθεί η Βραζιλία, ως μεγάλο όνομα. Αλλά στα δύο τελευταία Κόπα Αμέρικα δεν έχει καταφέρει να προχωρήσει πέρα από τα προημιτελικά. Οι Βραζιλιάνοι ανέβηκαν για τελευταία φορά στην κορυφή της Λατινινής Αμερικής το 2007. Επειτα η Χιλή, το Μεξικό, η Ουρουγουάη και η Κολομβία. Τις ΗΠΑ δεν τις ξεγράφουμε, μόνο και μόνο επειδή 21 από τις 44 φορές, το τρόπαιο έχει καταλήξει στους οικοδεσπότες.
Πάντως οι θριαμβευτές θα παραλάβουν, φέτος, δυο Κύπελλα. Το γνωστό, ασημένιο, το οποίο απονέμεται στη νικήτρια ομάδα της διοργάνωσης, αλλά και ένα επετειακό -το Centenario- το οποίο διατηρεί τη σιλουέτα του παραδοσιακού τροπαίου και είναι φτιαγμένο από ατόφιο χρυσάφι.
Το πρώτο ποδοσφαιρικό παιχνίδι που καταγράφηκε στη Νότια Αμερική διεξήχθη στην Αργεντινή, το 1867, από βρετανούς που εργάζονταν στους σιδηροδρόμους. Η πρώτη ομάδα ποδοσφαίρου σε αυτή τη γεωγραφική περιοχή -η Χιμνάσια ντε λα Πλάτα- ιδρύθηκε στην Αργεντινή το 1887. Η Εθνική Αργεντινής, το 1893. Η πρώτη διεθνής διοργάνωση μεταξύ εθνικών ομάδων χωρών της ηπείρου -το 1910, όταν η Αργεντινή θέλησε με αυτόν τον τρόπο να τιμήσει την Εργατική Πρωτομαγιά- δεν θεωρείται επίσημη. Την πρώτη έκδοση του θεσμού που σήμερα ξέρουμε ως Κόπα Αμέρικα, τη γνωρίσαμε το 1916. Τη διοργάνωσε η Αργεντινή -πάλι- για τα 100 χρόνια της ανεξαρτησίας της. Την ίδια χρονιά ιδρύθηκε η Ποδοσφαιρική Συνομοσπονδία Νοτίου Αμερικής (CONMEBOL), η οποία αμέσως έθεσε το τουρνουά υπό την αιγίδα της. Μέχρι το 1975 λεγόταν Πρωτάθλημα Εθνικών Ομάδων Νοτίου Αμερικής (Campeonato Sudamericano de Selecciones). Τότε μετονομάσθηκε σε Κύπελλο Αμερικής (Copa America) και το 2007 αποφασίστηκε να διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια.
Το Κόπα Αμέρικα γεννήθηκε από την ανυπόκριτη αγάπη των νοτιοαμερικάνων για το ποδόσφαιρο. Είναι μια διοργάνωση για… μερακλήδες της μπάλας. Εκεί οι παίκτες, και την «τακουνιά» τους θα κάνουν, και την περιττή ντρίμπλα, και όποιο άλλο κόλπο γνωρίζει ο καθένας. Η εξέδρα θα σηκωθεί στο πόδι, θα τους «μπιζάρει», και ο προπονητής δεν θα τα βάλει με τον ποδοσφαιριστή που αυτοσχεδίασε. Εκεί παίζεται -ακόμη- το ποδόσφαιρο μιας άλλης εποχής, που πιστεύει στην ατομική αξία κι όχι στα συστήματα. Βεβαίως, το Κόπα Αμέρικα δεν είναι Μουντιάλ ή Euro. Ούτε καν Champions League. Αλλά οι ομάδες παίζουν για να ικανοποιήσουν τους φιλάθλους – κι όχι τον… ταμία τού συλλόγου. Γι’ αυτό έχει φανατικούς φίλους σε όλον τον κόσμο. Ακόμη και στην Ευρώπη, όπου -με τη διαφορά της ώρας- οι μεταδόσεις βολεύουν μόνο τους άνεργους, τους φοιτητές και τους νυχτοφύλακες.
Το ματς της πρεμιέρας (ΗΠΑ – Κολομβία) θα αρχίσει στις 4.30 ξημερώματα Σαββάτου (4 Ιουνίου). Ολους τους αγώνες θα τους μεταδώσει ο ΣΚΑΪ, όπως και πέρυσι. Αυτή τη φορά -ελπίζουμε- χωρίς αλλεπάλληλες διακοπές λόγω έκτακτης επικαιρότητας. Κάποια παιχνίδια θα αρχίζουν τα μεσάνυχτα, όμως τα περισσότερα -και τα πιο ενδιαφέροντα- είναι προγραμματισμένα για τις 3, τις 4.30 και τις 5 το πρωί.
Η σέντρα του τουρνουά θα δοθεί στη Σάντα Κλάρα της Καλιφόρνια, σε ένα γήπεδο -το «Λιβάις Στέντιουμ»- που βρίσκεται σε πολύ κοντινή απόσταση από τα κεντρικά γραφεία της Google. «Θα ακούμε τις κραυγές του πλήθους», αναφέρει με ενθουσιασμό η εταιρεία, η οποία στην αρχική της ιστοσελίδα «καρφίτσωσε» ένα αφιερωματικό εικονίδιο με τον αριθμό 100.