Δραματική μείωση των γεννήσεων παγκοσμίως διαπιστώνουν οι ειδικοί και ανησυχούν για το μέλλον της ανθρωπότητας.
Εκτιμούν μάλιστα, ότι τουλάχιστον 23 χώρες -ανάμεσά τους οι Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ιαπωνία, Ταϊλάνδη, Νότια Κορέα- θα δουν τον πληθυσμό τους να μειώνεται στο μισό μέχρι το 2100!
Παράλληλα, ο πληθυσμός θα γεράσει επικίνδυνα, καθώς θα έχουμε ίσο αριθμό γεννήσεων και όσων γίνονται 80 ετών.
Δεν είναι λοιπόν, μόνο ελληνικό το πρόβλημα της υπογεννητικότητας. Στην Ελλάδα μάλιστα, ο πληθυσμός θα κυμαίνεται ανάμεσα στα 4,7 και στα 5,4 εκατομμύρια ανθρώπους.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, που παραθέτει το BBC, το ποσοστό γονιμότητας -ο μέσος αριθμός παιδιών που γεννά μία γυναίκα- παγκοσμίως μειώνεται. Αν πέσει κάτω από το 2,1, τότε ο πληθυσμός αρχίζει και μειώνεται.
Τη δεκαετία του ’50, οι γυναίκες έκαναν κατά μέσο όρο 4,7 παιδιά. Το 2017, το νούμερο έπεσε στο 2,4 και οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, εκτιμούν πως το 2100, θα φτάσει το 1,7. Για να αρχίσει να ανακάμπτει ο παγκόσμιος πληθυσμός, οι χώρες πρέπει να έχουν ποσοστό τουλάχιστον 2,1, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Ως αποτέλεσμα, οι ειδικοί υπολογίζουν πως το 2064, ο πληθυσμός της Γης θα φτάσει στο υψηλότερο σημείο του, στα 9,7 δισεκατομμύρια και στο τέλος του αιώνα, θα έχει πέσει στα 8,8 δισ.
Μιλώντας στο BBC, ο καθηγητής Κρίστοφερ Μάρεϊ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: «Είναι κάτι πολύ σημαντικό, στις περισσότερες χώρες έχει ξεκινήσει ή θα ξεκινήσει σύντομα η μείωση του πληθυσμού. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να κατανοήσουμε την σπουδαιότητα του θέματος και τις συνέπειές του. Πρέπει να αναδιοργανώσουμε τις κοινωνίες».
Ποιες χώρες θα επηρεαστούν περισσότερο;
Οι λόγοι για τη μείωση του ποσοστού γονιμότητας είναι προφανείς: Περισσότερες γυναίκες σπουδάζουν, εργάζονται, έχουν πρόσβαση σε αντισυλληπτικές μεθόδους, ενώ σε πολλά μέρη του κόσμου η οικονομική κρίση αναγκάζει τα ζευγάρια να μην κάνουν παιδιά ή να κάνουν μόνο ένα.
Η Ιαπωνία, που έχει τον πιο γηρασμένο πληθυσμό του κόσμου, θα τον δει να μειώνεται από τα 128 εκατομμύρια το 2017, σε 53 εκατομμύρια το 2100!
Ακολουθεί η Ιταλία, με τον δεύτερο πιο γηρασμένο πληθυσμό, όπως όλοι πλέον μάθαμε εξαιτίας των θλιβερών συνεπειών της πανδημίας στη γειτονική χώρα, αναμένεται να πέσει από τα 61 εκατομμύρια στα 28!
«Σου πέφτει το σαγόνι», λέει χαρακτηριστικά ο Μάρεϊ.
Η Κίνα, σε τέσσερα χρόνια θα φτάσει το ανώτατο όριο του 1,4 δισεκατομμυρίου κατοίκων, και μετά θα αρχίσει να μειώνεται για να φτάσει τα 732 εκατομμύρια το 2100. Την θέση της ως η πολυπληθέστερη χώρα στον πλανήτη, θα πάρει η Ινδία.
Συνολικά, οι 183 από τις 195 χώρες θα έχουν ποσοστό γονιμότητας κάτω από το επιθυμητό όριο.
Γιατί όμως, αυτό είναι πρόβλημα;
Ειδικά για το περιβάλλον, τα πράγματα ακούγονται καλύτερα. Λιγότεροι άνθρωποι σημαίνει λιγότερες εκπομπές θερμοκηπικών αερίων, μικρότερη αποψίλωση των δασών για αγροτική χρήση.
Το πρόβλημα είναι ο γηρασμένος πληθυσμός, λέει ο Μάρεϊ. Θα υπάρχουν πολλοί περισσότεροι ηλικιωμένοι από νέους.
Συγκεκριμένα, τα νούμερα προβλέπουν ότι οι κάτω των πέντε ετών θα πέσουν από τα 681 εκατ. στα 401 εκατ. το 2100. Την ίδια στιγμή, ο αριθμός των άνω των 80 ετών, θα εκτοξευθεί από τα 141 εκατ. στα 866!
«Οι κοινωνικές αλλαγές θα είναι τεράστιες. Ανησυχώ γιατί έχω μία οκτάχρονη κόρη και αναρωτιέμαι πώς θα είναι ο κόσμος».
Τα ερωτήματα είναι ατελείωτα και σοβαρά: Ποιος θα πληρώνει τους φόρους; Ποιος θα πληρώνει την περίθαλψη των ηλικιωμένων; Ποιος θα φροντίζει τους ηλικιωμένους; Θα μπορούν οι εργαζόμενοι να παίρνουν σύνταξη;
«Χρειαζόμαστε ένα σχέδιο», λέει ο καθηγητής.
Υπάρχουν λύσεις;
Η μετανάστευση είναι μία από αυτές. Χώρες, όπως η Βρετανία, έχουν καταφέρει να ανακόψουν τη μείωση ενσωματώνοντας τους μετανάστες στον κοινωνικό και εργασιακό ιστό. Ομως, αυτό παύει να είναι λύση όταν όλες οι χώρες έχουν υπογεννητικότητα.
Ο Μάρεϊ είναι ρεαλιστής, αλλά αυτό που λέει δεν θα αρέσει καθόλου στους απανταχού ακροδεξιούς και εθνικιστές: «Σήμερα μαλώνουμε για το αν οι χώρες θα ανοίξουν ή όχι τα σύνορά τους στους πρόσφυγες. Αύριο, θα μαλώνουμε για το ποιες χώρες θα έχουν το προνόμιο να υποδεχθούν πρόσφυγες και μετανάστες, καθώς δεν θα είναι αρκετοί».
Αλλες χώρες έχουν δοκιμάσει διάφορα μέτρα, όπως επιδόματα γεννήσεων (η Ελλάδα), αυξημένες άδειες μητρότητας και πατρότητας, δωρεάν φροντίδα των παιδιών, εργασιακά δικαιώματα κ.α., αλλά δεν υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα για το ποια είναι η επιτυχημένη συνταγή.
Στη Σουηδία ανάλογα μέτρα είχαν αποτέλεσμα ανεβάζοντας το ποσοστό γονιμότητας από το 1,7 στο 1,9, όμως στη Σιγγαπούρη παρέμεινε στο 1,3.
«Μου κάνει εντύπωση που πολύς κόσμος δεν παίρνει στα σοβαρά το ζήτημα. Δεν φαντάζονται ότι είναι η πραγματικότητα, νομίζουν ότι ξαφνικά μία μέρα οι γυναίκες απλά θα αποφασίσουν να γεννάνε περισσότερα παιδιά», προσθέτει ο Μάρεϊ. «Αν δεν βρεθεί λύση, το είδος μας θα εξαφανιστεί σε λίγους αιώνες».
Ο καθηγητής Στάιν Εμιλ Βόλσετ επισημαίνει έναν ακόμα σοβαρό κίνδυνο: στην προσπάθειά τους οι χώρες να καταπολεμήσουν την υπογεννητικότητα, θα καταπατήσουν δικαιώματα που έχουν κερδίσει τις τελευταίες δεκαετίες με πολύ αγώνα οι γυναίκες, στην αντισύλληψη (κάτι που ήδη άρχισε να γίνεται στις ΗΠΑ με την πρόσφατη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου και την εντολή Τραμπ), την εκπαίδευση και άλλους τομείς.
Η άνοδος της Αφρικής
Ενα ακόμα εντυπωσιακό στοιχείο είναι η αύξηση του πληθυσμού στην Αφρική. Μέχρι το 2100, αναμένεται να τριπλασιαστεί και να φτάσει τα τρία δισ. ανθρώπους.
Η Νιγηρία θα γίνει η δεύτερη πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο, με 791 εκατομμύρια. Ως αποτέλεσμα, οι Αφρικανοί θα αυξηθούν σε όλες τις χώρες και το ζήτημα του ρατσισμού πρέπει να αντιμετωπιστεί.
«Αν οι προβλέψεις είναι σωστές έστω και κατά το ήμισυ, η μετανάστευση θα γίνει αναγκαία για όλα τα έθνη και δεν θα είναι πια επιλογή. Για να πετύχουμε, πρέπει να αλλάξει δραστικά η παγκόσμια πολιτική. Η ανακατανομή του εργασιακά ενεργού πληθυσμού θα είναι το κλειδί για το αν η ανθρωπότητα εξαφανιστεί ή επιβιώσει», προσθέτει χαρακτηριστικά ο Ιμπραϊμ Αμπουμπακάρ από το UCL.