Τα Nομπέλ των θετικών επιστημών -Ιατρική, Φυσική και Χημεία- πηγαίνουν κατά κύριο λόγο σε αμερικανούς, ευρωπαίους ή ασιάτες επιστήμονες. Το βραβείο Λογοτεχνίας προσπαθεί -όχι πάντα- να αναδείξει ενδιαφέρουσες φωνές από όλον τον κόσμο που ανανεώνουν τον προβληματισμό για μεγάλα ζητήματα.
Αν όμως υπάρχει ένα πραγματικά παγκοσμιοποιημένο Νομπέλ είναι το Ειρήνης, που τις τελευταίες δεκαετίες εστιάζει σε περιφερειακά ζητήματα, αυτά που δεν φτάνουν στις πρώτες γραμμές της επικαιρότητας και σε ακτιβιστές το έργο των οποίων είναι ελάχιστα γνωστό πέρα από τη χώρα τους.
Ο εφετινός βραβευμένος, ο πρωθυπουργός της Αιθιοπίας Αμπι Αχμεντ, είναι μια τέτοια περίπτωση.
Δεν ήταν όμως πάντα έτσι για τη νορβηγική επιτροπή που επιλέγει τους βραβευμένους.
Η Washington Post σημειώνει ότι η στροφή έγινε γύρω στη δεκαετία του ’70 καθώς ως τότε τα βραβεία δίνονταν σε Ευρωπαίους ή Αμερικανούς, με τον αναπτυσσόμενο κόσμο να είναι σχεδόν αγνοημένος.
Το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο της εποχής μάλλον εξηγεί την αλλαγή πορείας: αποαποικιοποίηση στην Αφρική, πόλεμος στο Βιετνάμ, φόβος για ένα πυρηνικό πόλεμο μεταξύ των υπερδυνάμεων.
Σταδιακά από τότε, το βραβείο δινόταν και σε διαφορετική χώρα και, όλο και περισσότερο, σε γυναίκες. Η επιτροπή άρχισε να επιλέγει και πρόσωπα πέραν της πολιτικής, όπως δημόσια πρόσωπα και ακτιβιστές. Ενα από τα πρώτα τέτοια δείγματα: η βράβευση του σοβιετικού αντιφρονούντος φυσικού Αντρέι Ζαχάροφ το 1975.
Ακόμη πιο πρόσφατα, η επιτροπή εστίασε στους υπερασπιστές της δημοκρατίας (όπως την ΕΕ το 2012) και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (όπως η νεαρή Μαλάλα Γιουσουφζάι το 2014).
Κατά κάποιον τρόπο ο Αμπι Αχμέντ, ένα πολιτικό πρόσωπο, είναι μια μικρή οπισθοδρόμηση στη λογική της βράβευσης. Και ίσως είναι πρόωρη καθώς οι πρώτες ελεύθερες εκλογές στη χώρα του θα γίνουν το 2020.
Είναι όμως επιλογή συνεπής με τη λογική της επιτροπής να βραβεύει ανθρώπους που κινούνται αποφασιστικά υπέρ της ειρήνευσης, ακόμη και αν η διαμάχη είναι στα «ψιλά» της ειδησεογραφίας και αφορά σχεδόν μόνο όσους εμπλέκονται σε αυτή.