Τώρα τρέχουμε για να εξασφαλίσουμε ένα κομμάτι από την πίτα της αγοράς του Ιράν. Η σπουδή του έλληνα πρωθυπουργού να γίνει ο πρώτος δυτικός ηγέτης που επισκέπτεται την Τεχεράνη δεν είναι τυχαία. Πρώτη φορά στην Τεχεράνη για τον Αλέξη Τσίπρα και μάλιστα γρήγορα (το ταξίδι προγραμματιζόταν ακόμη νωρίτερα), καθώς ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος και για την ιρανική αγορά των 80 εκατομμυρίων κατοίκων διαγκωνίζονται όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης και συνολικά η Δύση.
Αυτό εξηγεί εν πολλοίς τις μεγαλοστομίες του Τσίπρα ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει η γέφυρα που θα ενώσει οικονομικά, εμπορικά και ενεργειακά το Ιράν με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Βέβαια, είναι ακόμη πολύ πρόωρο να γίνεται λόγος για «στρατηγική συνεργασία».
Η Ελλάδα είχε πάντα καλές σχέσεις με το Ιράν. Ηταν, εξάλλου, από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες (μαζί με την Ιταλία) που το 2012, επί κυβέρνησης Παπαδήμου, είχε δώσει μάχη στην Ευρώπη για τις κυρώσεις έναντι της Τεχεράνης. Το Ιράν ήταν η μόνη χώρα που από το 2011 προμήθευε πετρέλαιο στην Ελλάδα με πίστωση. Το χρέος της χώρας μας για το πετρέλαιο (600-700 εκατομμύρια ευρώ) δεν έχει ακόμα διευθετηθεί. Και, βέβαια, υπάρχει πεδίο δόξης λαμπρόν για συνέργειες και συνεργασία, ειδικά στην ενέργεια, στη ναυτιλία, αλλά και στον κατασκευαστικό τομέα, καθώς λόγω της απομόνωσης του Ιράν, οι υποδομές στη χώρα θυμίζουν δεκαετία του ’80 και την αναβάθμισή τους θα μπορούσαν να αναλάβουν ελληνικές εταιρείες.
Η ελληνική πλευρά διέγνωσε την πρόθεση της διεθνούς κοινότητας να άρει την απομόνωση της Τεχεράνης -το σιϊτικό Ιράν είναι παίκτης-κλειδί στη μάχη για την εξουδετέρωση του ISIS- και φρόντισε να αναθερμάνει τις σχέσεις. Το ενδιαφέρον της Τεχεράνης για συνεργασία είχε διατυπωθεί και κατά την επίσκεψη του Νίκου Κοτζιά στην Τεχεράνη τον περασμένο Νοέμβριο.
Mε αυτή την έννοια, υπάρχει πράγματι μεγάλη δυναμική περαιτέρω ανάπτυξης των σχέσεων. Η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι η συμφωνία της ιρανικής εταιρεία πετρελαίου (NIOC) να προμηθεύει τα ΕΛΠΕ στο μέλλον ενδέχεται να σημάνει και ενδιαφέρον των Ιρανών να πάρουν μερίδιο από τα ΕΛΠΕ.
Η κυβέρνηση θεωρεί ότι μπορεί να μιλά με όλους, ακόμη και με εχθρικούς μεταξύ τους παίκτες. Οτι δηλαδή μπορεί να είναι συνομιλητής του Ισραήλ, αλλά και των Παλαιστινίων, του Ιράν και της Τουρκίας, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να αναβαθμίσει τις σχέσεις με την Αίγυπτο και την Ιορδανία
Ομως, η Ελλάδα δεν είναι η μόνη που διεκδικεί μερίδιο στην αγορά του Ιράν μετά την άρση των κυρώσεων της διεθνούς κοινότητας έναντι της Τεχεράνης. Ο ένας μετά τον άλλο όλοι οι ευρωπαϊκοί παίκτες λαμβάνουν θέση στο παιχνίδι. Οι Ιρανοί δεν είναι χθεσινοί. Ούτε προτίθενται να δώσουν τα πάντα, ούτε θα κάνουν τα μεγάλα deals με μικρές χώρες, αλλά με παίκτες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία. Να σημειωθεί ότι ήδη οι Ιρανοί έχουν δώσει το έργο της προμήθειας 114 επιβατικών αεροσκαφών στην ευρωπαϊκή Airbus, ενώ «πράσινο φως» στις επιχειρήσεις τους για μπίζνες με το Ιράν έχουν δώσει και οι Αμερικανοί.
Το άνοιγμα σε μια αγορά σαν το Ιράν δεν είναι απλό, καθώς η Ελλάδα μέχρι πρότινος είχε περιορισμένες εμπορικές σχέσεις (μόλις 20 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο) και το άνοιγμα απαιτεί γνώση των ιδιαιτεροτήτων της χώρας και επαφές με ιρανούς επιχειρηματίες. Ομως, όπως είχε επισημάνει πρόσφατα σε εκδήλωση του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη ο Πάτροκλος Κουδούνης (εκπρόσωπος του ΕΒΕΑ), η συνεργασία μπορεί να είναι «win win», καθώς η Ελλάδα έχει ανάγκη από ενέργεια και ρευστότητα και το Ιράν από τρόφιμα και φάρμακα και κατασκευαστικά υλικά. Σημαντική ευκαιρία θεωρείται και η διείσδυση του Ιράν στις υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας (120 συσκευές ανά 100 κατοίκους).
Για την Ελλάδα, όμως, ακόμη και ένα μικρό κομμάτι της πίτας είναι σημαντικό. Γι΄αυτό και η σπουδή αναβάθμισης των σχέσεων, η οποία επισφραγίστηκε με τις τρεις συμφωνίες που υπέγραψαν ο Νίκος Κοτζιάς και ο ιρανός ομόλογός του Τζαβάντ Ζαρίφ. Πρόκειται για Μνημόνιο για πολιτικές διαβουλεύσεις, συμφωνία για την απαλλαγή θεωρήσεων στα διπλωματικά διαβατήρια και έναν οδικό χάρτη για την βελτίωση της διμερούς συνεργασίας.
Και το Ισραήλ; Δεν χαίρεται καθόλου με την επίσκεψη Τσίπρα στην Τεχεράνη. Ομως, δεν μπορεί να διαμαρτυρηθεί την ώρα που γνωρίζει ότι όλες οι δυτικές χώρες διαγκωνίζονται για μια θέση δίπλα στους μουλάδες. Και, βέβαια, έχει πάρει πολλά από την στρατηγική συμμαχία με την Ελλάδα με πιο πρόσφατο παράδειγμα το ευρωπαϊκό κείμενο για την διαδικασία ειρήνευσης στη Μέση Ανατολή. Η γλώσσα του έγινε πιο ήπια κατόπιν απαίτησης της ελληνικής πλευράς, γεγονός που προκάλεσε δυσφορία σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και κυρίως στο Παρίσι.
Η κυβέρνηση, εξάλλου, θεωρεί ότι μπορεί να μιλά με όλους, ακόμη και με εχθρικούς μεταξύ τους παίκτες. Οτι δηλαδή μπορεί να είναι συνομιλητής του Ισραήλ, αλλά και των Παλαιστινίων, του Ιράν και της Τουρκίας, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να αναβαθμίσει τις σχέσεις με την Αίγυπτο και την Ιορδανία και να τηρεί εύθραυστες ισορροπίες σε μια ευαίσθητη γεωπολιτικά περιοχή. Είναι η πολυδιαφημισμένη «πολυδιάστατη και ενεργητική» εξωτερική πολιτικής της πρώτης φοράς Αριστερά. Ο χρόνος θα δείξει.