Η τροπή που παίρνει η συζήτηση για το προσφυγικό ζήτημα στην Ευρώπη προμηνύει καταιγιστικές εξελίξεις. Σύμφωνα με τα όσα συζητήθηκαν στην τελευταία συνεδρίαση του Κολεγίου των Επιτρόπων της ΕΕ και όσα είχαν προηγηθεί στην επιστολή Γιούνκερ, η ελληνική κυβέρνηση τελεί στην ουσία υπό ασφυκτική προθεσμία για την εκπλήρωση όσων δεν έχουν γίνει από τότε που ο ΣΥΡΙΖΑ ανήλθε στην εξουσία, ακριβώς πριν από έναν χρόνο.
Οπως επισημαίνουν υπηρεσιακοί και διπλωματικοί παράγοντες στην Αθήνα, το Προσφυγικό και η έξαρσή του δεν είναι ένα καινούργιο δεδομένο. Υπό αυτήν την έννοια και οι προηγούμενες κυβερνήσεις έχουν ευθύνες για την καθυστέρηση στην προετοιμασία της χώρας ώστε να ανταπεξέλθει στις συνθήκες που διαμορφώθηκαν με την έξαρση στη γεωπολιτική κρίση της Μέσης Ανατολής.
Παρά ταύτα, την ίδια στιγμή ξένες διπλωματικές πηγές στην Αθήνα και τις Βρυξέλλες υπογραμμίζουν μία εγκληματική αμέλεια και στάση της κυβέρνησης στο πρώτο επτάμηνο του 20F15. «Οσο κυριαρχούσε το αλαλούμ στο θέμα του ελληνικού προγράμματος εξελισσόταν το χάος και στο Προσφυγικό», επισημαίνουν οι ίδιες πηγές. Και όπως σημειώνουν, «κανείς δεν έδωσε σημασία τότε, όμως η πολιτική της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ κατά το ίδιο διάστημα ήταν αυτοκτονική για την Ελλάδα και υπονομευτική για την Ευρώπη».
Λέγοντας αυτά, οι ξένοι διπλωμάτες που υπηρετούν στην Αθήνα εννοούν την αλλοπρόσαλλη πολιτική τακτική της πρώτης αρμόδιας υπουργού για την Μεταναστευτική Πολιτική, Τασίας Χριστοδουλοπούλου, η οποία είτε εμμέσως προσκαλούσε πρόσφυγες στην Ελλάδα (και συνακολούθως στην Ευρώπη), είτε έλεγε χωρίς ενδοιασμούς ότι «λιάζονται στις πλατείες και έπειτα εξαφανίζονται».
Η τελευταία αναφορά σήμανε πολλά για την Ευρώπη, καθώς όλοι στις ξένες πρωτεύουσες καταλάβαιναν ότι η Ελλάδα είχε μία τακτική «ανοιχτών συνόρων» τόσο κατά την υποδοχή όσο και κατά την προώθηση στην Ευρώπη, ενώ ο εγχώριος Τύπος είχε εστιάσει στο ότι «λιάζονται» οι μετανάστες.
Ο συνδυασμός των ενδείξεων κάνει ήδη πολλούς, ακόμη και από το περιβάλλον υπουργών της κυβέρνησης – να θεωρούν πιθανό το ενδεχόμενο ο Πρωθυπουργός να «παίξει» και πάλι το χαρτί των εκλογών
Υπό τις συνθήκες αυτές, η χώρα σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπη ουσιαστικά με ένα τελεσίγραφο, το οποίο είναι πραγματικό και ουδεμία σχέση έχει με τα όσα συνέβησαν στο πεδίο του προγράμματος στήριξης. Εως τις 17 Φεβρουαρίου η κυβέρνηση θα πρέπει να έχει φροντίσει να εκπληρώσει όλες τις υποχρεώσεις της σε ό,τι αφορά την δημιουργία και αποτελεσματική λειτουργία των περίφημων hot spots.
Στις 18 του μηνός συνέρχεται η έκτακτη σύνοδος της Ενωσης για το θέμα, όπου και ενδέχεται να «πατηθεί το κουμπί»: αν η Ελλάδα κριθεί ότι δεν ανταποκρίνεται στις συνθήκες που διαμορφώνονται, θα ενεργοποιηθούν οι μηχανισμοί που θα τη θέσουν de facto εκτός Συνθήκης Σένγκεν και θα ανατρέψουν το ευρωπαϊκό της status.
Αν και εφόσον κάτι τέτοιο συμβεί και η χώρα απομονωθεί από την Ευρώπη δια της επιβολής συνοριακών ελέγχων για όσους ταξιδεύουν από την Ελλάδα προς την Ευρώπη, θα πρόκειται για μία έξωση. Η «πρώτη φορά Αριστερά» θα γίνει πραγματικά «πρώτα φορά εκτός Ευρώπης», όπως επισημαίνουν χαρακτηριστικά πρόσωπα που εκπροσωπούν την χώρα σε διεθνείς οργανισμούς.
Η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα σκόπευε να χρησιμοποιήσει το θέμα προκειμένου να διεκδικήσει ελαφρύνσεις στο πεδίο της εφαρμογής του προγράμματος ή ακόμη και της ελάφρυνσης του χρέους. Με το δημοσίευμα των Financial Times της προηγούμενης εβδομάδας, όπου για πρώτη φορά περιγράφηκε ένα σενάριο μετατροπής της χώρας σε «αποθήκη μεταναστών της Ευρώπης» με αντάλλαγμα την μείωση της χρέους, το Μέγαρο Μαξίμου αιφνιδιάστηκε.
Οπως επισημαίνουν κυβερνητικοί βουλευτές, μία ενδεχόμενη τέτοια εξέλιξη έγινε αντιληπτό ότι θέτει τη χώρα στην καρδιά μίας άλλης κρίσης, στην οποία δεν έχει την δυνατότητα να ανταπεξέλθει – ακριβώς επειδή η υστέρησή της σε (υπο)δομές είναι τέτοια που δεν της παρέχει δυνατότητες απορρόφησης τέτοιων πληθυσμιακών μαζών.
«Ταφόπλακα της κυβέρνησης ενδεχόμενη έξοδος από τη Σένγκεν»
Σε αυτό το πλαίσιο, πρόσωπα με μεγάλη διπλωματική εμπειρία και συμμετοχή στις διαδικασίες ενοποίησης της Ευρώπης κατά τα χρόνια που προηγήθηκαν, επισημαίνουν ότι η επαπειλούμενη έξωση της χώρας από τον ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο, πολύ δύσκολα θα μπορέσει να καταστεί διαχειρίσιμη από την σημερινή κυβέρνηση. «Η έξοδος από την Σένγκεν, θα είναι η ταφόπλακα της κυβέρνησης», επισημαίνουν και υπογραμμίζουν ότι μία τέτοια εξέλιξη θα είναι το πρώτο Grexit, το οποίο πολύ δύσκολα θα εμποδίσει μία ανάλογη πορεία και στο νομισματικό-οικονομικό πεδίο.
Εν αναμονή των εξελίξεων, η κυβέρνηση είναι φανερό ότι στην ημερήσια ατζέντα της προς το παρόν υποβαθμίζει το προσφυγικό και αναδεικνύει άλλα – βολικά κατ’ (και για ) εκείνην – πεδία πολιτικής αντιπαράθεσης, όπως η υπεράσπιση των κύριων συντάξεων, «ο νεοφιλελευθερισμός του Μητσοτάκη», η διαπλοκή, οι άδειες των ΜΜΕ, ενώ παράλληλα ανοίγει θέμα εκλογικού νόμου.
Ο συνδυασμός των ενδείξεων κάνει ήδη πολλούς, ακόμη και από το περιβάλλον υπουργών της κυβέρνησης – να θεωρούν πιθανό το ενδεχόμενο ο Πρωθυπουργός να «παίξει» και πάλι το χαρτί των εκλογών, σε μία επανάληψη του περυσινού παιχνιδιού καταλογισμού ευθυνών, αλλά ενδεχομένως με διαφορετική προσδοκία: να ρίξει την «καυτή πατάτα» στα χέρια του επόμενου και να κεφαλαιοποιήσει «αριστεροσύνη» για το μέλλον.