Λίγο πριν την καταιγίδα που έχει ξεσπάσει στα κεφάλια μας με ορμή τα τελευταία 24ωρα, βρέθηκα σε έναν χώρο που αγαπώ να επισκέπτομαι, μαζί με ανθρώπους που, τα τελευταία πέντε χρόνια, βαδίσαμε μαζί σε έναν δύσκολο, μα συναρπαστικό δρόμο.
O τόπος δεν ήταν άλλος από το μεγάλο αρχαιολογικό πάρκο της Αθήνας, την αρχαία Αγορά. Πιθανόν όταν τον επισκεφτούν, κάποιοι μπορεί να απογοητευτούν. Ερείπια κείτονται στο χώμα εδώ κι εκεί, με τον μαυρισμένο (από την ατμοσφαιρική ρύπανση) Ναό του Ηφαίστου να διαφεντεύει στην κορυφή ενός λόφου το βασίλειο μιας άναρχης βλάστησης. Ακόμη και η οδός Παναθηναίων, ο αρχαιότερος δρόμος της ιστορίας μας, φαίνεται ταπεινός. Για να νιώσεις τα βήματα και την ανάσα του Σωκράτη, που πολύ αγαπούσε τις βόλτες και τις συζητήσεις στην Αρχαία Αγορά, θα πρέπει κάποιος με βαθιά αγάπη και γνώση του παρελθόντος να σε καθοδηγήσει, σαν να είσαι παιδί. Και να σου μιλήσει με θέρμη για αυτά που χάθηκαν, αλλά με έναν παράδοξο τρόπο ζουν στη συνείδηση και στο θυμικό σου, περιμένοντας την αφορμή να προβάλουν ξανά.
Ένα από τα σημαντικότερα μνημεία στην Αρχαία Αγορά είναι η Θόλος (460-470 π.Χ.). Από αυτή σήμερα σώζονται το κατώτερο τμήμα των τοίχων και οι θεμελιώσεις των πέντε από τους έξι κίονες του εσωτερικού, οι οποίοι στήριζαν τη στέγη. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι πρόκειται για ένα στρογγυλό οικοδόμημα, ξεχωριστό ανάμεσα στα επιτεύγματα της αρχαιοελληνικής αρχιτεκτονικής της ευθείας. Υπάρχουν κι άλλοι Θόλοι, όπως αυτή της Επιδαύρου ή εκείνη των Δελφών, εξίσου δύσκολα κτίρια στο να χτιστούν και ιδιαίτερα σημαντικά σε συμβολισμούς. Αυτή η Θόλος όμως είναι ξεχωριστή. Διότι, δεν αποτελεί μέρος ενός ιερού χώρου όπως οι προηγούμενες. Πρόκειται για την έδρα του σώματος των πενήντα πρυτάνεων, δηλαδή των πενήντα βουλευτών – εκπροσώπων των δέκα φυλών της Αθήνας, οι οποίες δημιουργήθηκαν από τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη (περίπου το 508 π.Χ.).
Οι πρυτάνεις ασκούσαν εκτελεστική εξουσία για ένα διάστημα 35 ή 36 ημερών. Μετά την πάροδο αυτού του διαστήματος, τους αντικαθιστούσαν ισάριθμοι πρυτάνεις άλλης φυλής. Η εναλλαγή αυτή διαρκούσε μέχρι το τέλος του έτους, οπότε και οι δέκα φυλές μπορούσαν να εκπροσωπηθούν ισότιμα.
Κατά τη θητεία των πρυτάνεων, η Θόλος ήταν ο χώρος στον οποίο γινόταν η σίτισή τους, οι συνεδριάσεις τους και οι απαραίτητες θυσίες στους θεούς, ενώ το 1/3 εξ αυτών (δηλαδή δεκαεπτά από τους πενήντα πρυτάνεις) διανυκτέρευαν σε καθημερινή βάση μέσα στο κτίριο, για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών. Στον όρο «έκτακτες ανάγκες» συμπεριλαμβάνεται ο μέγας κίνδυνος, η απειλή που φοβόντουσαν περισσότερο από όλες οι αρχαίοι Αθηναίοι και που δεν ήταν άλλη από την κατάλυση της Δημοκρατίας. Ως τέτοιο δημοκρατικό σύμβολο, μάλιστα, η Θόλος υπέστη σημαντικές καταστροφές από την Τυραννία των Τριάκοντα το 403 π.Χ.
Περπατώντας δίπλα στη Θόλο η σκέψη αυθαιρετεί, φαντάζεται τους τοίχους να ψηλώνουν και το αρχικό κτίριο να αναδύεται από τα βάθη του χρόνου. Σαν να ακούγεται η φωνή του Σωκράτη να αρνείται να ψηφίσει την καταδίκη των δέκα στρατηγών. Να αντιδρά με πυγμή στο ενδεχόμενο να φέρει σε ψηφοφορία στην Εκκλησία του Δήμου μία, καταφανώς άδικη, πρόταση: να δικαστούν ομαδικά (και όχι ο καθένας ξεχωριστά, όπως όριζε ο νόμος) οι στρατηγοί που, ενώ νίκησαν κατά κράτος τους Σπαρτιάτες στη ναυμαχία στις Αργινούσες, κατηγορήθηκαν με ποινή θανάτου, ότι δεν περισυνέλεξαν τους ναυαγούς, λόγω της θαλασσοταραχής. Λίγο μετά ορκίζεσαι ότι βλέπεις τον Μεγάλο Φιλόσοφο να αντιστέκεται στους Τριάκοντα Τυράννους, αρνούμενος να συλλάβει τον δημοκράτη Λέοντα τον Σαλαμίνιο. Σε προστάζει, απαιτεί, να σηκώσεις κι εσύ το ανάστημά σου και να υπερασπιστείς το πολίτευμα, όταν αυτό βρίσκεται σε κίνδυνο. Ταυτόχρονα, για κάποιο λόγο, φτάνει στα αυτιά και η φωνή του πολύ μεταγενέστερου Παλαμά. Έρχεται, με βιάση, να συμπληρώσει. Να προειδοποιήσει. Να προφτάσει: «Βοσκοί, στη μάντρα της Πολιτείας οι λύκοι! Οι λύκοι!»