«To πρώτο τέχνασμα των οικονομικών είναι η παράκαμψη της αβεβαιότητας, εξετάζοντας μόνο την έννοια του κινδύνου… Η απόσταση μεταξύ αβεβαιότητας και κινδύνου είναι χαοτική. Η παραδοσιακή θεωρία της χρησιμότητας επιτρέπει την ανάλυση της συμπεριφορά των ατόμων κάτω απο συνθήκες βεβαιότητας. Η τύχη είναι που δέν επιδέχεται ανάλυση και ετσι δέν μπορούσε να δοθεί θεωρητικη προσοχή. Τα νεοκλασσικά οικονομικά, αδυνατώντας να τα βγάλουν πέρα με την άγρια, ατίθαση αβεβαιότητα, θεωρούν αυθαίρετα ότι στη ζωή υπάρχει μόνο μετρήσιμος κίνδυνος…»
Βιβλία γράφτηκαν μετά την κρίση για τις αιτίες και τις πτυχές των αποτελεσμάτων της. Τα βιβλιοπωλεία είναι γεμάτα και πολλά από αυτά, παρά την κρίση ή μάλλον εξ αιτίας της, πουλιούνται σαν το «ζεστό ψωμί». Σε κανένα όμως δέν εγινε η προσπάθεια να ειδωθεί η αδυναμία να προβλεφθεί και να αναχαιτισθεί η κρίση εγκαιρα από εκείνους που την εξετάζουν επαγγελματικά: Τους οικονομολόγους, εκείνους που την «βλέπουν» επιστημονικά. Αυτό το κενό έρχεται να καλύψει το σπουδαίο βιβλίο του Γιάννη Παπαδογιάννη «Η ανοδος και η πτώση του Homo Economicus, ο μύθος του ορθολογικού ανθρώπου και η χαοτική πραγματικότητα» (Εκδόσεις Παπαδόυπουλος).
Ο Παπαδογιάννης, συντάκτης για ζητήματα Τραπεζών στην «Καθημερινή», αφού ξεναγεί τον αναγνώστη στα πρώτα κεφάλαια του βιβλίου στη ζωή και τη θεωρία των ανθρώπων που έπαιξαν όσο κανένας ρόλο στην εξέλιξη των οικονομικών από τη θεωρητική αποψη (Σμιθ, Μίλλ, Μάλθους, Μάρξ, Ρικάρντο, Βέμπλεν και Κέυνς) εξηγεί πώς από τον δανεισμό των οικονομολόγων με τα όπλα των άκαμπτων μαθηματικών και της αιτιοκρατίας της φυσικής καταλήξαμε στο αδιέξοδο της «μαθηματικής μοντελοποίησης» μιας εξαιρετικά σύνθετης επιστήμης με στόχο την απόλυτη πρόβλεψη του οικονομικού κύκλου. Βήμα –βήμα προσεγγίζει την πρόσφατη κρίση στο 4ο κεφάλαιο του βιβλίου για να ανακαλύψει ότι ανθρωποι και αγορές δέν μαθαίνουν το παραμικρό από προηγούμενες κρίσεις. Αλλά ακόμα λιγότερα μαθαίνουν οι οικονομολόγοι που απέτυχαν παταγωδώς, όπως και οι δημοσιογράφοι, να την προβλέψουν.
Ο Παπαδογιάννης δέν επιχειρεί τη προσέγγιση αυτή απομακρυνόμενος από την οικονομία της αγοράς αλλά στο όνομά της. Και πιστεύει ότι η αποτυχία των Οικονομικών οφείλεται κυρίως σε εναν ιδεολογικό δογματισμό και μία απομάκρυνσή τους απο τις εξελίξεις από σημαντικά επιστημονικά πεδία. Σε μία σειρά άλλες κοινωνικές επιστήμες (βλασφημία για εκείνους που δουλεύουν με οικονομετρικά μοντέλα) ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι οι περισσότεροι νεοκλασσικοί οικονομολόγοι «έχασαν» το… τραίνο μιας σειράς επιστημονικών εξελίξεων ιδιαίτερα μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο, στην ψυχανάλυση και τις νευροεπιστήμες που θα μπορούσαν να ανοίξουν τα μάτια σε πολλούς νεοκλασσικούς οικονομολόγους στην «συμπεριφορική» πλευρά του οικονομικού φαινομένου. Ο Παπαδογιάννης επικαλείται εδώ την πλούσια συμβολή ανθρώπων όπως οι Τβέρσκι και Κάνεμαν που απέδειξαν ότι «η λύση που επιλέγουμε σε ένα πρόβλημα δέν εξαρτάται τόσο από την ουσία του προβλήματος όσο από το πώς παρουσιάζεται».
«Η άνοδος και η πτώση του Οικονομικού ανθρώπου» έχει τις βιβλιογραφικές πηγές της σε μία εξαιρετικά πλατιά γκάμα από τον Χαιλμπρόνερ ως τον Τάλεμπ, από τον Γκρίνσπαν ως τον Μαρκόπουλο και από τον Σόν Τζού ως τον Χριστάκι. Είναι οικονομικά για να τα ακουμπήσεις, να τα ζήσεις και διαβάζοντας το βιβλίο να κοιτάξεις πίσω την εμπειρία των τελευταίων 4 ετών με άλλα μάτια και κυρίως με άλλα μυαλά.