Μια σύγχρονη ανάγνωση ενός από τα πιο περίπλοκα μυθιστορήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας προσφέρει η σκηνοθετική οπτική της Νατάσας Τριανταφύλλη, στην παράσταση «Αδερφοί Καραμάζοφ» που έκανε πρεμιέρα στις 14 Απριλίου στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης.
Ο Φιοντόρ Ντοστογιέβσκι, γνωστός για την εις βάθος ανάλυση των πράξεων των ηρώων του, καταπιάνεται σε αυτό το έργο με μια σειρά από θέματα που αλληλοπλέκονται με τρόπο που δημιουργεί μια πυκνή σε νόημα κι έντονα γοητευτική ιστορία.
Η διάκριση ανάμεσα στο ηθικό και το ανήθικο, η διαμάχη για την ύπαρξη του Θεού, η έννοια της αμαρτίας, ο ανταγωνισμός ανάμεσα σε γονείς και παιδιά, η ερωτική αντιζηλία, η διαφθορά της ρωσικής κοινωνίας όπου η έλλειψη κανόνων δικαίου αφήνει τους φτωχούς απροστάτευτους στα καπρίτσια των πλουσίων, η απουσία ενσυναίσθησης αλλά και το μαρτύριο της ενοχής, ζωντανεύουν μέσα από ήρωες γεμάτους ψυχικές αντιθέσεις και μοιραία πάθη.
Η επιλογή των αποσπασμάτων και η θεατρική διασκευή του μυθιστορηματικού λόγου είναι ιδιαίτερα απαιτητική καθώς οι θεατές που δεν γνωρίζουν ήδη το έργο θα πρέπει να κατανοήσουν χαρακτήρες που στο ογκώδες κείμενο αναδύονται σταδιακά μέσα από εκτενείς περιγραφές και μακροσκελείς διαλόγους όπου παρουσιάζονται οι πνευματικές αναζητήσεις και ο μεταφυσικές ανησυχίες τους. Ο Διονύσης Καψάλης έχει κάνει εξαιρετική δουλειά προσφέροντας ένα απέριττο κείμενο υψηλής δραματουργικής έντασης.
Κανένας ήρωας δεν είναι μονοδιάστατος. Το άγχος του θανάτου και της φθοράς οδηγούν τον ηδονοθήρα πατέρα, που μοιάζει να ενδιαφέρεται αποκλειστικά για την ικανοποίηση των επιθυμιών του, να φοβάται και να μισεί τα ίδια του τα παιδιά. Ο Λάζαρος Γεωργακόπουλος αποδίδει υπέροχα τον εγωκεντρικό, και με χυδαίους τρόπους, Φιοντόρ Καραμάζοφ.
Πολύ καλοί στους ρόλους τους και οι νεότεροι ηθοποιοί. Ο Αινείας Τσαμάνης μάς μεταδίδει με επιτυχία τη γεμάτη αντιθέσεις και αμφιθυμία προσωπικότητα του πρωτότοκου Ντίμτρι Καραμάζοφ. Ο Αντίνοος Αλμπάνης στον ρόλο του ανεξάρτητου, εσωστρεφή διανοούμενου Ιβάν που δεν πιστεύει στον Θεό και βασανίζεται από ερωτήματα περί ηθικής συνείδησης, είναι μετρημένος και πειστικός, ενώ ο Ηλίας Μελέτης ως Αλεξέι Καραμάζοφ υιοθετεί ένα πιο συναισθηματικό παίξιμο, ταιριαστό στον νεαρό μοναχό που αντιστέκεται στις επιθυμίες της σάρκας και προσπαθεί να εξομαλύνει τις διαφορές των αδερφών και του πατέρα του, χωρίς να στρέφεται επικριτικά εναντίον τους.
Μία ένσταση: η διαρκής παρουσία της Λένας Παπαληγούρα και της Βασιλικής Τρουφάκου στη σκηνή αποδυναμώνει τους ρόλους τους, καθώς μπορεί να τις καθιστά στην αντίληψη του κοινού διακοσμητικά στοιχεία αν και στο μυθιστόρημα οι επιλογές τους καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη της ιστορίας. Η Βασιλική Τρουφάκου, ως Κατερίνα Βερκόβτσενα, είναι κάπως υποτονική ενώ η Λένα Παπαληγούρα ως Γκρούσενκα είναι πιο κοντά στην κυκλοθυμική, παθιασμένη και χειριστική ηρωίδα του Ντοστογιέβσκι.
Ο Σμερντιάνοβ, νόθος γιος του Φιόντορ Καραμάζοφ, και η πιο τραγική ίσως μορφή του μυθιστορήματος, αποδίδεται από τον Μπάμπη Γαλιατσάτο με τρόπο που ίσως κάποιους ξενίσει, χωρίς το μίσος που σιγοβράζει, χωρίς εκρήξεις θυμού κι εκδικητικότητας. Ένας Σμερτιάνοβ αποστασιοποιημένος, σχεδόν παγωμένος, αποκομμένος από το συναίσθημα και σε αναζήτηση μιας κοσμοθεωρίας -την οποία ανακαλύπτει μέσα στα κείμενα του Ιβάν- που θα εκλογικεύσει τα όσα νιώθει και θα δικαιολογήσει τις αποτρόπαιες πράξεις της τελευταίας σκηνής. Είναι σίγουρα μια μοντέρνα ανάγνωση του ήρωα που συντείνει στην έκπληξη που θα αισθανθούν όσοι θεατές δεν έχουν ήδη διαβάσει το μυθιστόρημα.
Ιδιαίτερα λειτουργικό το πρωτότυπο σκηνικό της Εύας Μανιδάκη, μεταβάλλεται σαν ενεργό τμήμα της παράστασης, συχνά ακολουθώντας κι ενίοτε προεικονίζοντας τις συναισθηματικές μεταπτώσεις των χαρακτήρων. Υπέροχα τα κομψά κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη, κι η εθιστική μουσική της Μόνικα – ένα από τα δυνατότερα σημεία της παράστασης.