Είχαμε ανταλλάξει μόνο μερικές γρήγορες κουβέντες πριν από μία εβδομάδα στο Στρασβούργο. Περισσότερο γενικής φύσεως, περί ευρωεκλογών και ισορροπιών στην Ευρώπη. Καθώς μας έδειχνε διάφορες προτάσεις για το logo της κίνησής του, τους «Έλληνες Ευρωπαίους Πολίτες», μιλούσε γρήγορα και παθιασμένα. Δεν ξέρω αν οφειλόταν σε ζήλο ή άγχος. Μπορεί και τα δύο. Αυτός όμως ήταν και ο λόγος που αποφάσισα να παρακολουθήσω την παρουσίαση της πολιτικής πλατφόρμας του Γιώργου Χατζημαρκάκη χθες, στο γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Σύνταγμα. Έπρεπε να το απαντήσω στο κεφάλι μου. Αντ' αυτού, μου γεννήθηκαν περισσότερες απορίες.
Ποιοι πηγαίνουν σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις; Μια ματιά στην αίθουσα, φτάνει για να βγάλεις ένα πρόχειρο και σχεδόν ασφαλές συμπέρασμα: οι του «χώρου». Είτε δημοσιογράφοι, είτε άνθρωποι που με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο ασχολούνται ή σχετίζονται με ευρωπαϊκά θέματα. Το θεωρώ λογικό. Η πορεία γνωριμίας των ψηφοφόρων με ένα κόμμα είναι συνήθως μίας κατεύθυνσης. Εκείνο θα προσεγγίσει και θα συστηθεί στον πολίτη -σπανίως συμβαίνει το αντίστροφο. Σε κάθε περίπτωση, το ενδιαφέρον είναι κοινός παρονομαστής, και εδώ, υπάρχει. Φαίνεται από το πόσοι έσπευσαν να απαθανατίσουν με το κινητό τους τηλέφωνο το έμβλημα του κόμματος.
Τι περιμένεις να ακούσεις σε μια παρουσίαση πολιτικής πλατφόρμας; Όχι περισσότερα απ' όσα θα μεταφέρουν τα δελτία και τα ενημερωτικά sites. Αν και δεν είναι πάντα τόσο ακριβές αυτό. Για παράδειγμα, δεν είδα πουθενά να αναφέρεται το «να μη φοβάστε» που είπε ο κ. Χατζημαρκάκης, απευθυνόμενος στους πολίτες. Θα μου πείτε δεν είναι δα και καμιά τολμηρή πολιτική παρέμβαση. Θα συμφωνήσω. Παρ' όλα αυτά, με έκανε να σηκώσω τα μάτια μου από το χαρτί που είχα μπροστά μου με την ιδρυτική διακήρυξη αρχών των «Ελλήνων Ευρωπαίων Πολιτών». Η χρήση υποτακτικής πάντα κουδουνίζει στα αυτιά μου. Κατά τ' άλλα, οι επτά σελίδες που κρατούσα με την υπογραφή του ευρωβουλευτή στο τέλος, ήταν αρκετές για να απομονωθώ από το περιβάλλον. Ό,τι διάβαζα, ακουγόταν στην αίθουσα με μικρές παραλλαγές. Ο ευρωβουλευτής ζητάει τη στήριξη των πολιτών για να διεκδικήσει εκ μέρους τους, επισημαίνει πως ο Έλληνας δεν αισθάνεται πια πως η Ευρώπη του παρέχει την προστασία της Δημοκρατίας και των δικαιωμάτων του, τονίζει ότι ο χρόνος λιγοστεύει για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Πάντα με την ίδια ορμή στη φωνή του, που είχα ακούσει στο Στρασβούργο.
Τι περιμένεις να ρωτήσεις τον πρόεδρο ενός κόμματος; Εδώ είναι πιο περίπλοκα τα πράγματα. Όχι διότι δεν υπάρχει σωστή απάντηση, μα γιατί έχουμε ξεχάσει να θέτουμε ερωτήματα. Θα το έχετε παρατηρήσει κι εσείς. Τις περισσότερες φορές γίνονται τοποθετήσεις που δεν καταλήγουν ως πρέπει: με ένα ερωτηματικό, δηλαδή. Ίσως είναι η ανάγκη των πολιτών να εκφέρουν άποψη, ενώ δεν τους ενδιαφέρει ιδιαιτέρως η γνώμη εκείνου στον οποίο απευθύνονται. Αυτό σκέφτομαι καθώς ακούω κάποιον κύριο από το κοινό που έχει πάρει τον λόγο. Περιμένω να ακούσω ποια είναι η ερώτηση μα εκείνη καθυστερεί, και το μυαλό μου γυρνάει πίσω στον χρόνο.
Μια μέρα πριν, στον ίδιο χώρο, το «Δίκτυο» της Άννας Διαμαντοπούλου είχε εκδήλωση με καλεσμένο τον κ. Σβόμποντα και θέμα «Είναι η δημοκρατία… αντιμνημονιακή;». Την είχα παρακολουθήσει και θυμάμαι πως πάλι μου είχε δημιουργηθεί η ίδια εντύπωση: Παράλληλοι μονόλογοι που ορκίζεσαι πως κάπου, κάποτε τους έχεις ξανακούσει. Δεν ξέρω αν φταίνε τα πρόσωπα ή αν πλέον δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο να ειπωθεί. Και ειλικρινά, δεν γνωρίζω τι θα προτιμούσα να ισχύει.
Επιστροφή στο τώρα. Ο κύριος έχει καθίσει, έχει δώσει το μικρόφωνο και ακούω τον κ. Χατζημαρκάκη να λέει πως «η κάθε ταμπέλα κάνει πιο εύκολη τη δουλειά του δημοσιογράφου». Η μοναδική διαφορετική κι ενδιαφέρουσα παρατήρηση της εκδήλωσης, η οποία σύντομα φτάνει στο τέλος της. Κι εγώ σκέφτομαι πως σημειολογικά το παραπάτημα του ευρωβουλευτή ανάμεσα στις σημαίες που παραλίγο να πέσουν κατά τις φωτογραφίσεις στην αρχή, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πρώτης ποιότητας υλικό για επικοινωνιακή εκμετάλλευση: «Η παρέμβαση του Χατζημαρκάκη σε μια Ευρώπη που καταρρέει». Θα μπορούσε, αλλά δεν έχουν αυτά πια τόση σημασία. Τουλάχιστον όχι αν δεν έχεις πρώτα απαντήσεις για το πώς θα αποτρέψεις την κατάρρευση. Διότι, ναι, «η προοπτική μιας Ομοσπονδιακής Ευρώπης της αλληλεγγύης, του αλλλοσεβασμού, των κοινών αξιών και των ίσων ευκαιριών» που αναφέρεται στην ιδρυτική διακήρυξη αρχών των «Ελλήνων Ευρωπαίων Πολιτών» είναι κάτι στο οποίο θα συμφωνήσουν οι περισσότεροι. Δυσκολευόμαστε απλώς στο να περιγράψουμε τον τρόπο.