Το ποδόσφαιρο είναι τέχνη. Αλλά -πλέον- είναι και επιστήμη. Το ταλέντο πληρώνεται αδρά, επειδή κανένα ποδοσφαιρικό εργαστήριο δεν μπορεί να πάρει ένα -οποιοδήποτε- παιδί και να το κάνει Μέσι, Ρονάλντο ή Ιμπραΐμοβιτς. Τέτοιοι παίκτες γεννιούνται, δεν γίνονται. Από την άλλη, όμως, κανείς δεν θα καταφέρει να ξεδιπλώσει τις αρετές του στους δεκάδες αγώνες μιας εξοντωτικής σεζόν, οι οποίοι απαιτούν και την τελευταία ικμάδα των δυνάμεών του, χωρίς να κοινωνήσει τη βοήθεια που η επιστήμη ξέρει -πια- να προσφέρει στους αθλητές υψηλού επιπέδου. Ούτε καν ο Μέσι, ο Ρονάλντο ή ο Ιμπραΐμοβιτς. Γι’ αυτό, τα μεγάλα κλαμπ της Ευρώπης επενδύουν σε αυτή τη βοήθεια όλο και περισσότερα.
Η τελευταία είδηση για το τι μπορεί να προσφέρει η επιστήμη στο ποδόσφαιρο, έρχεται από τα αποδυτήρια της Μπαρτσελόνα. Οπως αποκαλύφθηκε προ ημερών, από τον ιστότοπο dailymail.co.uk, η καταλανική ομάδα υποβάλλει τακτικά τους παίκτες της σε εξέταση DNA, με την οποία μπορεί να διαπιστώσει ποιος από αυτούς έχει περισσότερες πιθανότητες να τραυματιστεί – και πού! Αναφερόμαστε, βεβαίως, στους μυϊκούς τραυματισμούς. Διότι δεν έχουμε φτάσει -ακόμη- στο σημείο να μπορούμε να προβλέψουμε αν ένας ποδοσφαιριστής θα σπάσει το πόδι του και πότε…
Ο γιατρός της Μπαρτσελόνα, Ρικάρντ Προύνα, επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας που εφαρμόζει αυτή την επαναστατική μέθοδο πρόληψης, λαμβάνει -με μπατονέτες- σάλιο από το στόμα των παικτών και μελετά 45 διαφορετικά γονίδια. Αυτό το απλό τεστ αποκαλύπτει ποιοι ποδοσφαιριστές έχουν προδιάθεση μυϊκού τραυματισμού – και σε ποιο σημείο του σώματός τους. Στη συνέχεια, το επιστημονικό τιμ του συλλόγου καταρτίζει ένα ειδικό, εξατομικευμένο πρόγραμμα εκγύμνασης του παίκτη που κινδυνεύει, πάνω από το μέσο όρο, να τραυματιστεί.
Το καινοτόμο πρότζεκτ φαίνεται πως αποδίδει. Αν και η Μπαρτσελόνα έχει ήδη παίξει σχεδόν 50 ματς μαζί με τα φιλικά -και δύο στην Ιαπωνία μεσούσης της σεζόν-, ελάχιστοι παίκτες της έχουν αντιμετωπίσει μυϊκά προβλήματα, παρά την εξαιρετική ένταση με την οποία αγωνίζονται σε σημαντικούς αγώνες. Τελευταία, εκτός δράσης βρισκόταν μόνο ο Ραφίνια. Οταν η Αρσεναλ, για παράδειγμα, την ημέρα που αντιμετώπισε την Μπαρσελόνα στον πρώτο τους αγώνα για τους «16» του Champions League, μετρούσε τέσσερις απόντες. Μάλιστα, η αγγλική ομάδα έπαιζε… μισή σε ένα μεγάλο μέρος της σεζόν, βλέποντας βασικούς παίκτες της να βγαίνουν νοκ-άουτ, ο ένας μετά τον άλλον.
Σύμφωνα με αγγλικά ΜΜΕ, ένας από τους βασικούς λόγους της εκπληκτικής πορείας της Λέστερ στη φετινή Premier League είναι η σχεδόν παντελής απουσία μυϊκών τραυματισμών στο «King Power». Η οποία δεν είναι τυχαία. Ο Ματ Ριβς, ο επικεφαλής του τμήματος φυσικής κατάστασης και αποκατάστασης του συλλόγου, έχει εγκαταστήσει στο προπονητικό κέντρο μονάδα κρυοθεραπείας, ικανή να καλύψει ολόκληρο το σώμα του αθλητή – και τα αποτελέσματα αυτής της μεθόδου είναι θεαματικά. Ολες οι υπόλοιπες ομάδες ζηλεύουν (και προσπαθούν να εξηγήσουν) τη «φρεσκάδα» των παικτών του Ρανιέρι. Οι οποίοι -σημειωτέον- δεν κερδίζουν τους αγώνες χάρη στην εξαιρετική ποιότητά τους αλλά, κυρίως, με την παροιμιώδη αντοχή και τη μαχητικότητά τους.
Εδώ και πολλά χρόνια, η επιστήμη αναγνωρίζεται ως το πιο χρήσιμο «εργαλείο» για την απόδοση ομάδων και ποδοσφαιριστών. Πίσω από τους πρωταγωνιστές του αγώνα, ένας ολόκληρος στρατός ειδικών επιστημόνων εργάζεται πυρετωδώς για την καλύτερη αγωνιστική απόδοση της ομάδας – και κάθε παίκτη ξεχωριστά
Στο αθλητικό κέντρο της Μίλαν, το Μιλανέλο, λειτουργεί το Milan Lab: ένα υπερσύγχρονο εργαστήριο τεχνολογικής υποστήριξης, με σκοπό την καλύτερη δυνατή διαχείριση προβλημάτων τραυματισμών των παικτών, αλλά και την εκπόνηση προγραμμάτων προπόνησης, με στόχο τη διατήρησή τους σε υψηλό αγωνιστικό επίπεδο. Η Λίβερπουλ συνεργάζεται με το βρετανικό πολεμικό ναυτικό, με σκοπό να εφαρμόζει στους παίκτες της μεθόδους αποκατάστασης σε θαλάμους υπερβαρικού οξυγόνου (χορήγηση οξυγόνου σε πιέσεις μεγαλύτερες της ατμοσφαιρικής).
Εδώ και πολλά χρόνια, η επιστήμη αναγνωρίζεται ως το πιο χρήσιμο «εργαλείο» για την απόδοση ομάδων και ποδοσφαιριστών. Γι’ αυτό και η ιατρική, η εργοφυσιολογία, η βιολογία, η στατιστική και η ψυχολογία έχουν μόνιμη θέση, στα αποδυτήρια και στις προπονήσεις. Πίσω από τους πρωταγωνιστές του αγώνα -τον προπονητή και τους ποδοσφαιριστές- ένας ολόκληρος στρατός ειδικών επιστημόνων εργάζεται πυρετωδώς για την καλύτερη αγωνιστική απόδοση της ομάδας – και κάθε παίκτη ξεχωριστά. Από τα πιο απλά -τα παπούτσια που ταιριάζουν στον συγκεκριμένο ποδοσφαιριστή, αναλόγως και με τον ρόλο του μέσα στο παιχνίδι- μέχρι τα πιο σύνθετα (τις διατροφικές ανάγκες, την εργοφυσιολογία ή την εξαντλητική ανάλυση των δεικτών που μπορούν να «μιλήσουν» για τις ιδιαίτερες ανάγκες προπόνησης του αθλητή), μια σειρά από επιστημονικά δεδομένα δίνουν άλλη διάσταση στην προετοιμασία της ομάδας για τον επόμενο αγώνα.
Ο πολύς κόσμος πιστεύει ότι ένας ποδοσφαιριστής απλώς πηγαίνει όλη την εβδομάδα στην προπόνηση, γυμνάζεται μερικές ώρες, μαθαίνει για το σχέδιο της ομάδας και για τον δικό του ρόλο σε αυτό, και την Κυριακή εμφανίζεται στο γήπεδο για να παίξει την μπάλα που ξέρει και μπορεί. Δεν είναι τόσο απλό…
Σε κάθε αγώνα διανύει 10-13 χιλιόμετρα, με υψηλής έντασης τρέξιμο (σπριντ) στα 2-3 από αυτά, και αλλάζει κατεύθυνση περισσότερες από 700 φορές. Μιλάμε για πολύ έντονες προσπάθειες. Τόσο, ώστε η απόδοσή του μειώνεται περίπου στο 10% αμέσως μετά τον αγώνα και για να επανέλθει στο 100% απαιτούνται τουλάχιστον 72 ώρες. Αλλά, στις ομάδες υψηλού επιπέδου, αυτή η… πολυτέλεια δεν υπάρχει. Σε τρεις ημέρες ακολουθεί ο επόμενος. Ετσι, μια ολόκληρη ομάδα ειδικών πιάνει δουλειά -με το σφύριγμα της λήξης- για την ταχεία αποκατάσταση των ποδοσφαιριστών: άμεση ενυδάτωση, σωστή διατροφή, παγοθεραπεία, επαρκής ύπνος και ενεργητική αποκατάσταση. Κι όλα αυτά είναι τα απλά. Αυτά που γίνονται, πια, σε όλους τους επαγγελματικούς συλλόγους.
Μετά το ματς ακολουθεί μέτρηση της μάζας σώματος, για να δοθεί η ιδανική ποσότητα υγρών. Γίνεται άμεση πρόσληψή τους για επανασύνθεση γλυκογόνου, μείωση του οξειδωτικού στρες και των μικρο-φλεγμονών για την επαναδόμηση του μυ αλλά και για να έχουν οι παίκτες όσο το δυνατόν καλύτερο ύπνο. Η κρυοθεραπεία στην πισίνα επιταχύνει τη διαδικασία αποκατάστασης. Στο μεταξύ ετοιμάζεται το γεύμα -με υδατάνθρακες και πρωτεΐνη που πρέπει να προσληφθούν από τον οργανισμό του αθλητή μέσα στα επόμενα 90 λεπτά (από το ματς ή την προπόνηση), για τη σωστή αναπλήρωση των αποθηκών μυϊκού γλυκογόνου. Αν δεν γίνουν όλα αυτά, όπως και όταν πρέπει, απλώς ο ποδοσφαιριστής θα… σέρνεται στον επόμενο αγώνα. Ας είναι και ο Μέσι.
Σε ό,τι αφορά την προπόνηση, η επιστημονική πρακτική που ακολουθείται -πλέον- είναι η ακριβής καταγραφή κάθε κίνησης του παίκτη, στην παραμικρή της λεπτομέρεια. Αυτό γίνεται χάρη στις ειδικές ζώνες (ή φανέλες με αισθητήρες) που φορούν, οι οποίες στέλνουν -σε πραγματικό χρόνο- όλες τις διαθέσιμες μετρήσεις, σε υπολογιστές ή και στα κινητά τηλέφωνα του προπονητή ή του γυμναστή. Τι δείχνουν τα στοιχεία που συγκεντρώνονται για τον ποδοσφαιριστή; Πρακτικά, τα πάντα. Πόσο έτρεξε, πόσο γρήγορα, με τι ταχύτητα αντέδρασε, πόσο αυξήθηκαν οι καρδιακοί παλμοί του, τον ρυθμό της αναπνοής του, πόση ενέργεια κατανάλωσε, πόσο κουράστηκε.
Αυτή τη δυνατότητα οι Γερμανοί την έχουν… τερματίσει, καθώς έχουν εξοπλίσει τα γήπεδά τους με την κατάλληλη τεχνολογία, ώστε να μπορούν να κάνουν αυτές τις μετρήσεις και στη διάρκεια του αγώνα. Στο ημίχρονο, ένα στικάκι με όλες αυτές τις πληροφορίες παραδίδεται στον προπονητή, ο οποίος -με αυτά τα δεδομένα στα χέρια του- δεν χρειάζεται να μαντέψει, ποιον παίκτη πρέπει να κάνει αλλαγή.
Οι περιπτώσεις χρήσης τεχνολογικών μεθόδων στο ποδόσφαιρο είναι, πια, ανεξάντλητες. Και εντυπωσιακές. Η Ντόρτμουντ χρησιμοποιεί ειδικό δωμάτιο προπόνησης, το Footbonaut, για την αύξηση της ακρίβειας στις πάσες των παικτών της. Παρομοίως, η Ρεάλ Μαδρίτης, η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και η Αρσεναλ χρησιμοποιούν το «Football Lab», ένα δανέζικο διαδραστικό γήπεδο προπόνησης που αποτελείται από led φωτισμό, ηχεία και αισθητήρες, ζητώντας από τον παίκτη να στείλει την μπάλα με ακρίβεια (κι όσο πιο γρήγορα γίνεται) στο τέρμα, όπου ανάβει ένα φωτάκι. Η Λίβερπουλ λειτουργεί στις προπονητικές εγκαταστάσεις της ένα μηχάνημα που βοηθά την ανάπτυξη της αντίληψης των παικτών. Το «Batak Challenge», όπως ονομάζεται, περιλαμβάνει 12 κουμπιά, τα οποία αναβοσβήνουν με τυχαία σειρά. Ο ποδοσφαιριστής πρέπει να αντιληφθεί σε ελάχιστα δευτερόλεπτα ποιο φωτίζεται κάθε φορά και να το πατήσει. Οι φανέλες της Τότεναμ διαθέτουν αισθητήρες, οι οποίοι μπορούν να μετρήσουν ακόμη και πώς αντιδρά το σώμα ενός ποδοσφαιριστή, τη στιγμή που πάει να εκτελέσει πέναλτι μπροστά σε 60.000 θεατές… Ακόμη και drones σηκώνουν οι προπονητές, όπως συμβαίνει στη Νάπολι, για να καταγράφουν και να αναλύουν κάθε κίνηση στην ομάδα.
Από τη στιγμή που η επιστήμη αποφάσισε να παίξει μπάλα, κανένα από τα μεγάλα κλαμπ της Ευρώπης δεν μπορεί να αντισταθεί στον πειρασμό να έχει έναν τέτοιο «παίκτη» στην ομάδα του. Πληρώνοντας, βεβαίως, ένα διόλου ευκαταφρόνητο αντίτιμο.