Η Χαμάς ιδρύθηκε πριν από 34 χρόνια, το 1987, ως τοπικό παρακλάδι των Αδελφών Μουσουλμάνων και εναλλακτική, ισλαμιστική, επιλογή στην Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) του Γιάσερ Αραφάτ ενώ δηλωμένος στόχος της είναι η διάλυση του κράτους του Ισραήλ και η δημιουργία ενός ισλαμικού κράτους στη θέση του.
Παρά κάποιες μεγαλόστομες διακηρύξεις (o Γιούνους αλ Αστάλ, για παράδειγμα, μέλος της οργάνωσης και του Παλαιστινιακού Νομοθετικού Συμβουλίου, έχει πει πως μετά την απελευθέρωση της Ιερουσαλήμ, θα ακολουθήσει η κατάκτηση της Ρώμης και της Αμερικής) η Χαμάς δεν επιδιώκει ένα παγκόσμιο τζιχάντ, όπως η Αλ Κάιντα και το ISIS, τρομοκρατικές οργανώσεις από τις οποίες η παλαιστινιακή οργάνωση διαφοροποιείται και ιδεολογικά.
Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι η Χαμάς είναι μία αποκλειστικά τοπικιστική οργάνωση, «αντιθέτως, αποτελεί όργανο ενός εκ των δύο αξόνων που διχάζουν σήμερα τη Μέση Ανατολή, ένα πιόνι – κλειδί της συμμαχίας μεταξύ Τουρκίας, Κατάρ και Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην οποία εντάσσεται, παρά τις αμφίσημες, ενίοτε, σχέσεις, και το Ιράν», εξηγεί σε κείμενό του στη La Repubblica, ο Λορέντσο Βιντίνο, επικεφαλής του προγράμματος για τον εξτρεμισμό στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσινγκτον.
Πρόκειται για μια ισλαμιστική παράταξη που υπερβαίνει το χάσμα που χωρίζει τους σουνίτες από τους σιίτες και αντιτίθεται στον άξονα Σαουδικής Αραβίας, Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και Αιγύπτου, χωρών που διάκεινται εχθρικά προς το Ιράν και έχουν καλές σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ.
Λαμβάνοντας υπόψη τη βαρύτητα – «κυρίως σε συναισθηματικό και προπαγανδιστικό επίπεδο», επισημαίνει ο ιταλός ειδικός – που έχει στον μουσουλμανικό κόσμο το παλαιστινιακό ζήτημα, δεν προκαλεί εντύπωση που η Χαμάς λαμβάνει από όλους όσοι την υποστηρίζουν τους απαραίτητους πόρους, όχι μόνον για να διοικεί τη Λωρίδα της Γάζας και τους δύο εκατομμύρια κατοίκους της, αλλά και για να διατηρεί μία αξιόμαχη στρατιωτική δύναμη που φέρνει σε δύσκολη θέση το πανίσχυρο και άτεγκτο Ισραήλ. Φυσικά οι σύμμαχοι της Χαμάς της προσφέρουν επίσης υλικοτεχνική, πολιτική και διπλωματική υποστήριξη.
Το Κατάρ παρέχει κυρίως οικονομική βοήθεια. Στην αρχή του έτους αύξησε στα τριάντα εκατομμύρια δολάρια τη μηνιαία εισφορά του στη Χαμάς αλλά συνδράμει την οργάνωση και με πιο έμμεσους τρόπους, διενεργώντας προπαγάνδα, για παράδειγμα, μέσω του Al Jazeera ή φιλοξενώντας στη Ντόχα ηγετικά στελέχη της, παρότι καταζητούνται από την Ιντερπόλ.
Οσον αφορά την Τουρκία, «παρόλο που είχε ανέκαθεν διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, η ισλαμιστική μετατόπιση του Ερντογάν κατέστησε τη χώρα έναν από τους κύριους προστάτες της Χαμάς», γράφει ο Βιντίνο. Η Αγκυρα προσφέρει στην παλαιστινιακή οργάνωση χρήματα και την στηρίζει πολιτικά σε διπλωματικούς κύκλους ενώ εκδίδει διαβατήρια σε ηγετικά στελέχη της οργάνωσης Ταξιαρχίες Ιζεντίν Αλ Κασσάμ, της στρατιωτικής πτέρυγας της Χαμάς, τα οποία, σύμφωνα με την Ιερουσαλήμ, χρησιμοποιούν την Κωνσταντινούπολη ως βάση τους για την κατάστρωση σχεδίων επίθεσης κατά του Ισραήλ.
Η Τουρκία συνδράμει την Χαμάς και μέσω μίας σειράς φορέων οι οποίοι, παρότι επίσημα είναι ανεξάρτητοι, ουσιαστικά συνδέονται στενά με το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζει η IHH, μια συντηρητική ΜΚΟ που εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη αλλά δραστηριοποιείται σε περισσότερες από εκατό χώρες (στη Γερμανία έχει κηρυχθεί παράνομη) και συγκεντρώνει πόρους για τη Χαμάς ενώ στο παρελθόν είχε οργανώσει τη νηοπομπή που αποπειράθηκε να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας από τους Ισραηλινούς τον Μάιο του 2010.
Ο ρόλος του Ιράν είναι πιο ρευστός. Την περίοδο 2006 – 2011 η Τεχεράνη ήταν ο κύριος χρηματοδότης της Χαμάς, με περίπου 300 εκατομμύρια τον χρόνο. Στη συνέχεια ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία (τον Μάρτιο του 2011) και οι σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών ψυχράνθηκαν εξαιτίας της άρνησης της παλαιστινιακής οργάνωσης να στηρίξει τον Μπασάρ αλ Ασαντ. Ομως οι Ιρανοί συνέχισαν να παρέχουν τεχνολογία και τεχνογνωσία στους Παλαιστίνιους για την κατασκευή ολοένα πιο προηγμένων ρουκετών.
Χάρη στη στήριξη κυρίως του Κατάρ και της Τουρκίας λειτουργεί και το παγκόσμιο δίκτυο των Αδελφών Μουσουλμάνων, για τους οποίος το παλαιστινιακό ζήτημα, σε συνδυασμό με την υποστήριξη του τοπικού παραρτήματός τους, δηλαδή της Χαμάς, αποτελούσε ανέκαθεν ύψιστη προτεραιότητα. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα όχι μόνον διενεργεί προπαγάνδα υπέρ της οργάνωσης και διοργανώνει διαδηλώσεις σε πλατείες αραβικών και ευρωπαϊκών χωρών, αλλά συγκεντρώνει και πόρους για τη Χαμάς μέσω ενός δικτύου φιλανθρωπικών οργανώσεων.
Σε αυτό το πλαίσιο οι ΗΠΑ και η Ευρώπη ανέκαθεν επιδίωκαν τη διάλυση αυτού του διευρυμένου δικτύου υποστήριξης μιας οργάνωσης που θεωρείται τρομοκρατική και στην ΕΕ και στην Αμερική, τα αποτελέσματα, ωστόσο, δεν ήταν τα επιθυμητά.
«Παρότι είναι σύμμαχοι της Δύσης, η Τουρκία (μέλος του ΝΑΤΟ) και το Κατάρ (έδρα μιας πολύ σημαντικής στρατιωτικής βάσης των ΗΠΑ) αρνούνται να πάψουν να συνδράμουν τη Χαμάς. Και οι απόπειρες να διακοπεί η λειτουργία φιλανθρωπικών οργανώσεων της Μουσουλμανικής Αδελφότητας πολλές φορές αποδείχτηκαν αναποτελεσματικές, κυρίως εξαιτίας της δυσκολίας να αποδειχτεί στο δικαστήριο ότι οι δωρεές δεν προορίζονταν για φιλανθρωπικούς σκοπούς αλλά για τη χρηματοδότηση πράξεων βίας», εξηγεί ο Βιντίνο.