Ανάπτυξη ή περιβάλλον; Αυτό είναι το σύγχρονο δίλημμα, αν κρίνει κανείς από το περιβαλλοντικό αποτύπωμα που άφησε κατά τη διάρκεια του 2020 η ύφεση την οποία δημιούργησαν τα κορονοϊκά lockdown παντού στον κόσμο. Μάλιστα. Ηταν θετικό αυτό το αποτύπωμα.
Οσο τα ΑΕΠ πέφτουν, λοιπόν, πέφτουν και οι τιμές των ρύπων. Συνεπώς μένει να διαλέξουμε τι θέλουμε. Το αυθόρμητο και ενθουσιώδες «και ανάπτυξη και περιβάλλον» είναι μάλλον «στοίχημα», όπως συνηθίζουμε να λέμε, δηλαδή φιλόδοξος στόχος και όχι απάντηση απλή.
Ο αεροπορικός τομέας, πρωτίστως, επλήγη σοβαρά από την πανδημία την περασμένη χρονιά, ωστόσο προέκυψε και ένα καλό από τις ακυρώσεις των πτήσεων: μειώθηκαν οι εκπομπές άνθρακα σε παγκόσμιο επίπεδο. Η μεγάλη οικονομική ζημία δεν μπορεί να αντισταθμιστεί φυσικά, όμως τα άδεια από κόσμο αεροδρόμια του πλανήτη συνετέλεσαν ώστε να καταγραφούν πρωτοφανείς επιδόσεις με θετικό για το περιβάλλον αποτέλεσμα.
Το διοξείδιο του άνθρακα
Υστερα από τη σταθερή αύξησή τους, επί δεκαετίες, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μειώθηκαν συνολικά κατά 6,4% (ή κατά 2,3 δισεκατομμύρια τόνους) το 2020 και εν συγκρίσει με το 2019, καθώς η πανδημία του κορονοϊού κατέστειλε τις οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες παντού.
Αυτή η μείωση είναι σημαντική, παρά ταύτα κρίνεται μικρότερη από όση θα ήθελαν οι περιβαλλοντολόγοι και οι ειδικοί του κλίματος. Υπάρχει εξάλλου και η λίαν ανησυχητική βεβαιότητα ότι οι ρύποι θα πάρουν και πάλι επάνω τους μόλις τεθεί υπό έλεγχον ο κορονοϊός. Ολα τα παραπάνω προκύπτουν από τα δεδομένα του προγράμματος παρακολούθησης άνθρακα για το 2020, στοιχεία που έχουν δημοσιευτεί και αναλύθηκαν από το Nature.
Η μείωση του διοξειδίου του άνθρακα, και ας ήταν σε πλανητικό επίπεδο, υπολείπεται από το όριο που ετέθη στη Συμφωνία των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή. Αν θέλουμε να την τηρήσουμε αυτή τη Συμφωνία και να περιορίσουμε την υπερθέρμανση της Γης, πρέπει η κατ’ έτος μείωση των συγκεκριμένων ρύπων να φθάσει στο 7,6%.
Πρωταθλήτρια χώρα στη μείωση των εκπομπών άνθρακα είναι οι ΗΠΑ, που έπιασαν 13% στο κοντέρ (μείον 650 εκατομμύρια τόνοι), και δευτεραθλήτρια η Ινδία (μείον 200 εκατομμύρια τόνοι). Στις αρχές του έτους η Κίνα πήγαινε αυτή για ρεκόρ μείωσης, αφού είχε κλείσει όχι μόνο τις βιομηχανίες της αλλά είχε αποκλείσει και ολόκληρες πόλεις, ωστόσο ανέκαμψε γρήγορα στη βιομηχανική παραγωγή της. Ετσι τα τελικά αποτελέσματά της για το 2020 είναι ακόμη πιο ρυπογόνα από αυτά του 2019…
Μεταφορές
Φυσικά, οι πολύ ρυπογόνες αερομεταφορές συνετέλεσαν τα μέγιστα στην περιβαλλοντική ανάκαμψη, καθώς υπέστησαν τρομερό πλήγμα από την ακινησία των αεροσκαφών. Οι επίγειες μεταφορές, και αυτές μειωμένες, βοήθησαν. Ωστόσο από τα lockdown έγινε υπερκατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στις οικίες, κάτι που σχετίζεται και με τους ρύπους άνθρακα, αφού η τελική περιβαλλοντική επιβάρυνση εξαρτάται από το είδος της ενεργειακής πηγής που παράγει τον ηλεκτρισμό.