«Η πρόεδρος της Κομισιόν έμεινε όντως έκπληκτη, είναι κάτι που βλέπεις και στο βίντεο». Ετσι σχολίασε εκπρόσωπος της Επιτροπής τον καναπέ-γκέιτ. Είναι ένα θέμα που μονοπώλησε τις συζητήσεις στις Βρυξέλλες την επομένη της επίσκεψης του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο παλάτι του Ταγίπ Ερντογάν στην Αγκυρα.
Το διπλωματικό «φάουλ» του προέδρου της Τουρκίας να μην έχει προβλέψει μια θέση για την πρόεδρο της Κομισιόν, αφήνοντάς την να ψάχνει πού θα καθήσει και ενώ ο ίδιος και ο Σαρλ Μισέλ θρονιάζονταν στις πολυθρόνες δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητο.
Από την Κομισιόν επισήμως προσπάθησαν να το υποβαθμίσουν: η διεύθυνση πρωτοκόλλου δεν ταξίδεψε μαζί με τους ηγέτες λόγω των περιορισμών της Covid-19 και έτσι δεν είχαν ελέγξει την ταξιθεσία, είπε εκπρόσωπος της Επιτροπής, ωστόσο η πολεμική είναι μεγάλη, ενώ και η ίδια η Φον ντερ Λάιεν εμφανίζεται εξοργισμένη με τον τούρκο πρόεδρο.
Πολλοί είναι αυτοί που μιλούν για προσβολή κατά της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία αναγκάστηκε τελικά να καθήσει σε έναν απομακρυσμένο καναπέ μακριά από τον Σαρλ Μισέλ και τον Ερντογάν. Όλοι καταδεικνύουν το προφανές: η πρόεδρος της Επιτροπής υποβαθμίστηκε επειδή είναι γυναίκα.
«Δύο πρόεδροι επισκέφτηκαν την Τουρκία – μόνο στον άνδρα προσέφεραν καρέκλα» ήταν το τίτλος του σχετικού άρθρου των New York Times. Σε αυτό επισημαίνεται ότι αυτό το σφάλμα του πρωτοκόλλου μοιάζει να συμβολίζει το πώς οι γυναίκες αντιμετωπίζονται στην Τουρκία του Ερντογάν.
«Εμμ…» μουρμούρισε η πρόεδρος της Κομισιόν σαστισμένη παραμένοντας όρθια την ώρα που Μισέλ και Ερντογάν είχαν ήδη στρογγυλοκαθήσει στις δύο πολυθρόνες που είχαν ετοιμαστεί για να φιλοξενήσουν τους δύο άνδρες, και μόνον αυτούς. Η συνάντηση όμως ήταν για τρεις: δύο ευρωπαίους ηγέτες και τον τούρκο πρόεδρο.
Στην συνέχεια, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πήρε θέση σε έναν καναπέ, απέναντι από τον τούρκο υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, που βρίσκεται ιεραρχικά κάτω από την πρόεδρο της Κομισιόν κατά το πρωτόκολλο.
Η προσβολή, αθέλητη ή προμελετημένη, συμπίπτει με μία ευαίσθητη συγκυρία. Ευρωπαϊκή Ενωση και Τουρκία επιδιώκουν την αποκατάσταση των σχέσεών τους έπειτα από πολύμηνη ένταση, την ώρα που οι Ευρωπαίοι δεν κρύβουν την ανησυχία τους απέναντι στην καταπάτηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Τουρκία, που συνοδεύθηκε πρόσφατα από την απόφαση του Ερντογάν για την αποχώρηση της Αγκυρας από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και των παιδιών.
Επειτα από την συνάντηση, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν μάσησε τα λόγια της κατά την διάρκεια της συνέντευξης Τύπου. «Είμαι βαθιά ανήσυχη για το γεγονός ότι η Τουρκία αποσύρθηκε από την Σύμβαση της Κανωσταντινούπολης», είπε. «Πρόκειται για την προστασία των γυναικών, την προστασία των παιδιών, κατά της βίας και είναι σαφώς κακό σημάδι αυτήν την στιγμή», είπε. «Τα θέματα που έχουν σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι διαπραγματεύσιμα».
Το περιστατικό προκάλεσε την οργή πολλών ευρωβουλευτών στις Βρυξέλλες. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που θυμήθηκαν ότι στις προηγούμενες συναντήσεις που είχε ο Ερντογάν με τους (άνδρες) ηγέτες της ΕΕ, επί Ντόναλντ Τουσκ και Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, οι θέσεις ήταν τρεις.
Ο σεξισμός σε αυτήν την πρωτοφανή σκηνή στο παλάτι του Ερντογάν είναι εμφανής.
«Πρώτα αποσύρονται από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και τώρα αφήνουν την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής χωρίς κάθισμα κατά την διάρκεια επίσημης επίσκεψης. Είναι ντροπή», έγραψε στο Twitter η πρόεδρος της σοσιαλιστικής ομάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Ισπανίδα Ιράτχε Γκαρσία Πέρες.
«“Εμ…” είναι ο νέος όρος για το “πώς δεν πρέπει να είναι η σχέση ΕΕ-Τουρκίας», σχολίασε στο Twitter ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων της Γερμανίας, και πρόεδρος της αντιπροσωπείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις σχέσεις με την Τουρκία, Σεργκέι Λαγκοντίνσκι, ο οποίος και ανήρτησε το σχετικό βίντεο.
Το θέμα ωστόσο δεν είναι μόνο η συμπεριφορά της τουρκικής πλευράς. Είναι γνωστές οι απόψεις του Ερντογάν για τη θέση των γυναικών στην ολοένα και πιο ισλαμική χώρα του. Το θέμα που πολλοί ανέδειξαν ήταν η ουδέτερε στάση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου: Ο Σαρλ Μισέλ δεν ήταν προετοιμασμένος για την αναμενόμενη, αν όχι προμελετημένη, προσβολή; Και αν όχι, τι ήταν αυτό που τον εμπόδισε στην αυτονόητη αυθόρμητη αντίδραση;
Οπως αναρωτιέται και η ολλανδή φιλελεύθερη ευρωβουλευτής Σοφί ιν τ’ Βελντ, γιατί ο πρόεδρος του Συμβουλίου παρέμεινε «σιωπηλός» την ώρα που η συνάδελφός του βρισκόταν όρθια και σε προφανή αμηχανία;