Ο Μάριο Ντράγκι ήρθε στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για να ενημερώσει σχετικά με την πορεία του Quantitative Easing, αλλά και για τις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα. Δύσκολη δουλειά αν σκεφτούμε τι έγινε την Κυριακή στις Βρυξέλλες.
Το πιο βασικό από όλα, που μάλιστα θα πρέπει να αναφέρω πρώτο-πρώτο, είναι ότι ο σημερινός Ντράγκι δεν ήταν καθόλου διαφορετικός από τη συνήθη συμπεριφορά και το ύφος των τοποθετήσεών του. Μέσα στον καπνό και τον θόρυβο των ημερών, η στάση του είναι θετική αφού «κάλμαρε» το Ευρωκοινοβούλιο.
Θα αποφύγω να διατυπώσω άποψη για το κατά πόσο δρα αποκλειστικά ο Ντράγκι εντός των αρμοδιοτήτων του ή πολιτικά, σε αυτή τη διαπραγμάτευση. Σίγουρα όμως δίνει περιθώριο τώρα στον Τσίπρα να αποφύγει, αν μη τι άλλο, ένα «Graccident». Στις παρακάτω σειρές θέλω με απλά λόγια να περιγράψω το «σύστημα» με το οποίο παρεμβαίνει η ΕΚΤ στη διαπραγμάτευση τώρα, για να κατανοήσουμε το εύρος και τη δυναμική της παρεμβολής της στο σημείο που βρισκόμαστε:
Η παρέμβασή Ντράγκι σήμερα είναι σε τέσσερα επίπεδα:
Πρώτον, σε επίπεδο μακροοικονομικής σταθερότητας: Σε αυτό το επίπεδο ο Ντράγκι είπε αυτό που λέει πάντα. Χρειαζόμαστε μια λύση που να είναι κοινωνικά δίκαιη, να επιτρέπει την επιστροφή στην ανάκαμψη της Ελλάδας, αλλά παράλληλα να είναι δημοσιονομικά βιώσιμη.
Δεύτερον, σε επίπεδο ρευστότητας των τραπεζών. Επίσης ξεκάθαρη η τοποθέτηση του. Θα συνεχίσει να παρέχεται η διευκόλυνση του ELA όσο οι ελληνικές τράπεζες πληρούν τα δύο κριτήρια. Να είναι φερέγγυες και να έχουν αποδεκτό collateral. Είπε ξεκάθαρα ότι αν και οι συνθήκες μπορεί να αλλάξουν, σε αυτή τη φάση οι τράπεζές μας είναι ασφαλείς. Σε ερώτημα Ευρωβουλευτή για την επίδραση που θα έχει στον ELA, και άρα στη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών, ενδεχόμενη μη αποπληρωμή του ΔΝΤ στο τέλος του μήνα, απάντησε κάτι ενδιαφέρον. Είπε ότι οι αποφάσεις παίρνονται με άξονα το «δεδομένο» ότι η κυβέρνηση θα καλύψει τις υποχρεώσεις της πλήρως και στην ώρα τους. Απέφυγε όμως να πει τι θα κάνει αν δεν πληρωθεί το ΔΝΤ, κάτι που, κατά τη γνώμη μου, ήταν πολύ υπεύθυνο εκ μέρους του.
Τρίτον, σε επίπεδο ρευστότητας της ελληνικής κυβέρνησης: Εδώ χωρίς να πει τίποτα ευθέως, μπορεί να «είπε» κάτι. Άφησε να εννοηθεί πως υπάρχει μια δυνατότητα, σε περίπτωση λήψης των αποφάσεων που κάποια στιγμή θα πρέπει να παρθούν σε επίπεδο Eurogroup, να επανεξεταστεί ίσως η επιτρεπόμενη οροφή που υπάρχει στις ελληνικές τράπεζες για αγορά βραχυπρόθεσμων κρατικών ομολόγων (T-bills), κάτι που θα διευκόλυνε σε κάποιο βαθμό την πρόσβαση σε ρευστότητα της κυβέρνησης. Σημαντική ανάσα, αν και δεν ξέρω κατά πόσο οι εκροές καταθέσεων που έχουμε ως σήμερα επιτρέπουν πλέον στις τράπεζες να ξεπεράσουν σημαντικά την υφιστάμενη οροφή.
Τέταρτον, σε σχέση με τη συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης στο μέλλον: Πάλι έχουμε μια ενδιαφέρουσα παρέμβαση. Η Ελλάδα, είπε ο Ντράγκι, εξαιρείται ως τώρα από το πρόγραμμα για τρεις λόγους: εκκρεμεί η αξιολόγηση του ΔΝΤ, τα ομόλογά της έχουν χαμηλό rating και έχει καλύψει το ποσοστό που της αναλογεί στο χαρτοφυλάκιο της ΕΚΤ. Ως εδώ καλά. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι άφησε να εννοηθεί πως το ζήτημα της συμμετοχής της Ελλάδας στο πρόγραμμα του QE θα μπορούσε να συζητηθεί με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης που εκκρεμεί.
Καταλήγουμε σε κάποιο συμπέρασμα; Θα κάνω τρία σχόλια:
Σχόλιο 1: Ο Ντράγκι δεν θέλει να είναι «δραματικός». Έχει μετρημένη ρητορική. Δεν μπαίνει στον πυρήνα των διαπραγματεύσεων, αποφεύγει να κάνει συστάσεις στην Ελλάδα και διευκολύνει τις συζητήσεις να συνεχιστούν. Αυτό σημαίνει δύο πράγματα: πρώτον ότι οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν καταρρεύσει και δεύτερον συζητάνε ακόμα τα θετικά μιας συμφωνίας. «Θέλουμε μια δυνατή συμφωνία. Η συμφωνία όμως έχει δύο απαιτούμενα: πρέπει να διατυπωθούν οι αρχές της σε ένα staff-level agreement για να έχουμε μια βάση, και κατόπιν πρέπει τα κράτη-μέλη να συμφωνήσουν σε ένα πακέτο χρηματοδότησης της Ελλάδας γιατί η χώρα το χρειάζεται». Αυτό δεν δείχνει μόνο ότι υπάρχει κάπου φως για μια τελική συμφωνία αλλά και η προτροπή τα κράτη-μέλη να λάβουν το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί όταν θα πρέπει να ξανα-χρηματοδοτήσουν την Ελλάδα. Τρίτο μνημόνιο εν όψει δηλαδή (όχι ότι δεν το ξέραμε βέβαια).
Σχόλιο 2: Δεν έχει τη διάθεση να μπει σε ένα κύκλο παιχνιδιών. Αυτό φάνηκε από την απάντησή του στον ευρωβουλευτή Μαριά, που τον ρώτησε αν η ΕΚΤ σκοπεύει να χρηματοδοτήσει την Ελλάδα σε περίπτωση που η κυβέρνηση το ζητήσει για την αποπληρωμή δόσης του ΔΝΤ, επικαλούμενος κάποιο άρθρο σε ένα κανονισμό. Ο Ντράγκι ήταν κάθετος και ακαριαίος. Η ΕΚΤ απαγορεύεται να κάνει debt monetizing. Δηλαδή δεν δίνει λεφτά για να πληρώνονται χρέη.
Σχόλιο 3: Μπορούν να ξεκλειδώσουν λύσεις. Αν δείτε τη συζήτηση, σε όλη τη διάρκειά της κυριάρχησε το «ποιες πόρτες ανοίγουν στο ενδεχόμενο μιας συμφωνίας». Μίλησε για τρίτο χρηματοδοτικό πακέτο, διευκολύνσεις ρευστότητας, ένταξη στη ποσοτική χαλάρωση. Όχι για το τι θα γίνει αν καταρρεύσει η Ελλάδα. Μάλιστα σε ερωτήσεις ευρωβουλευτών για το τι σκέφτεται να κάνει αν συμβεί Grexit, είπε ότι δεν απαντάει σε υποθετικά ερωτήματα και πως θα κάνει σε κάθε περίπτωση ό,τι χρειάζεται για να σωθεί το ευρώ.
Εν συντομία, η αίσθησή μου είναι ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και να μη φοβόμαστε χωρίς λόγο κάθε φορά που βλέπουμε κάποιον ψευτο-θεαματικό θεατρινισμό στις Βρυξέλλες ή αλλού.
Ο Ντράγκι περιορίζει από τη μια την πίεση που θα οδηγούσε την κυβέρνηση να προκαλέσει, μέσα στη… «σοφία» της, Graccident και από την άλλη αυξάνει για την ελληνική πλευρά το κόστος της παράτασης της τελικής συμφωνίας δείχνοντας άμεσες λύσεις που θα προκύψουν με ένα agreement αύριο.
Το «σινιάλο» που διακρίνω μέσα σε αυτόν τον ενοχλητικό θόρυβο είναι ότι η λύση βρίσκεται πιο κοντά από ό,τι η ρήξη. Αν έλειπε κι αυτός ο περιττός θόρυβος που κάνει η κυβέρνηση, όλα θα ήταν καλύτερα.
*Ο Δημήτρης Ψαρράκης είναι Οικονομολόγος, με ειδίκευση στη Χρηματοοικονομική και είναι σύμβουλος Ευρωπαϊκής και Νομισματικής Πολιτικής για το S&D στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες.