Το πρώην αφεντικό της Φεράρι Λούκα Μοντεμοζόλο, που ήταν συμμαθητής του, έλεγε ότι ήταν ο πιο εργατικός και ο πιο σοβαρός. Γεγονός είναι ότι ο γεννημένος το 1947 Μάριο Ντράγκι, έχασε σε ηλικία 15 ετών και τους δύο γονείς του. Ξαφνικά έπεσαν επάνω του όλες οι ευθύνες ενός πάτερ-φαμίλια. Πρόσφατα, ο Τζοβάνι ντι Λορέντζο, της Zeit, τον ρώτησε αν αγαπούσε το κίνημα του '68 και την ανοιχτή εξέγερση. «Δεν είχα γονείς, εναντίον των οποίων να στραφώ», είπε αφοπλιστικά ο Ιταλός, που το 1971 έγινε δεκτός στο ΜΙΤ. Ως special student. Για να γίνει regular, έπρεπε να πείσει τους καθηγητές του (5 Νομπελίστες, μεταξύ τους οι Πολ Σάμουελσον, Μπομπ Σόλοου και Φράνκο Μοντιλιάνι) ότι άξιζε να τον κρατήσουν. Βρήκε μια δουλειά στο Πανεπιστήμιο και όταν γεννήθηκε η κόρη του μια δουλειά σε μια εταιρεία υπολογιστών, 40 μίλια απόσταση από την Βοστώνη. Η εργάσιμη μέρα του διαρκούσε 18 ώρες! Αυτό θα μάθαινε στον καθένα τι σημαίνει να δουλεύεις σκληρά.
Όταν γύρισε το 1976 στην Ιταλία με γυναίκα και παιδί, από την περιουσία του πατέρα του είχαν μείνει μερικές εκατοντάδες ευρώ. Ο επίτροπος που κηδεμόνευε τις αδελφές του, είχε τοποθετήσει τα χρήματα σε τίτλους σταθερού επιτοκίου και ο πληθωρισμός έτρεχε με 20%. Βρήκε δουλειά σε ένα Πανεπιστήμιο που κυριαρχούσε η άκρα αριστερά. Στην Τεργέστη. Οι φοιτητές ερχόντουσαν όλοι μαζί για να δώσουν τις εξετάσεις και το έθιμο ήταν να απαντάει ένας για όλους. Ο Ντράγκι είπε στους φοιτητές ότι αν ο ένας που είχε επιλεγεί -από τους άλλους- να απαντάει δεν γνώριζε την απάντηση τότε κόβονταν όλοι. Το έθιμο με την ομαδική εξέταση έσβησε σε ελάχιστο χρόνο.
Ο Ντράγκι χαρακτηρίζει σαν πολιτισμικό του υπόβαθρο «μια κοινωνία όπου τα ατομικά κίνητρα θεωρούνται σημαντικά», αλλά χαρακτηρίζει την κρίση του 2008 σαν υλοποίηση του θέσφατου the winner takes it all, που προκαλεί μία «ληστρική αστάθεια»». Οι νικητές που παίρνουν τα πάντα, «ιδιαίτερα σε ένα περιβάλλον περιορισμών της κοινωνικής κινητικότητας, είναι συχνά οι ίδιοι ανθρωποι. Αυτό δεν αποτελεί μόνο ηθικό πρόβλημα αλλά προκαλεί και αστάθεια».
Ο Ντράγκι, που δούλεψε στην Goldman Sachs, παραδέχεται την υποβάθμιση της ποιότητας των δανείων που οδήγησαν στη χρηματοπιστωτική κρίση. Από το 2011, οπότε έγινε διοικητής της ΕΚΤ -όταν ο γερμανός Βέμπερ αρνήθηκε να πάει, θεωρώντας ότι θα αναγκασθεί να κάνει επιλογές με τις οποίες δεν συμφωνούσε-, ο Ντράγκι πρέπει ανάμεσα στα άλλα βασικά του καθήκοντα να φροντίζει ένα: ΝΑ αφιερώνει πολλή ώρα για να πείσει τη γερμανική κοινή γνώμη και το γερμανικό πολιτικό προσωπικό.
Αυτοί, μεταξύ των άλλων, όταν δεν τον κατηγορούν ότι βάζει σε κίνδυνο τα χρήματα του Γερμανού φορολογούμενου, του προσάπτουν τη μομφή ότι κρατώντας χαμηλά τα επιτόκια μακροπρόθεσμων τοποθετήσεων εξανεμίζει τις οικονομίες όσων βάζουν χρήματα στην άκρη. Ο Ντράγκι απαντάει ότι αυτό συμβαίνει διότι ο «ο αναμενόμενος πληθωρισμός αλλά και οι μακροχρόνιες προσδοκίες για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας είναι περιορισμένες. Η δουλειά της ΕΚΤ είναι να κρατάει τον πληθωρισμό κάτω από το 2%. Αυτός είναι ο στόχος, ούτε να τιμωρήσουμε ούτε να επιβραβεύσουμε. Η δουλειά μας δεν είναι να αναλάβουμε τα μεταρρυθμιστικά καθήκοντα των κυβερνήσεων, και για τον λόγο ότι ουδείς μας έχει εξουσιοδοτήσει…», και αμέσως μετά θέτει το ερώτημα:
– Νομίζετε ότι ο Γερμανός αποταμιευτής θα ζούσε καλύτερα αν ανεβάζαμε τα επιτόκια; Όχι!… Εϊναι για τον καθένα φανερό ότι στις συγκεκριμένες συνθήκες θα πρέπει να ακολουθήσουμε μια επεκτατική πολιτική χρήματος. Αν κάναμε περιοριστική πολιτική χρήματος, θα έκλειναν ακόμα περισσότερες επιχειρήσεις. Και οι τόκοι για τη δημιουργία περιουσίας και των Γερμανών και των άλλων Ευρωπαίων θα έπεφταν ακόμα περισσότερο».
Ο Ντράγκι όμως λέει και κάτι αλλο: «Η επεκτατική πολιτική θα πρέπει να συνοδευθεί στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου από μια αύξηση της παραγωγικότητας. Αυτές οι χώρες θα πρέπει να υλοποιήσουν διαρθρωτικές αλλαγές για να ξαναγίνουν οι επενδύσεις επικερδείς. Το λέω εδώ και χρόνια: Εμείς κάνουμε εκείνο που πρέπει, αλλά και οι κυβερνήσεις πρέπει να κάνουν το καθήκον τους».
Ο διοικητής της ΕΚΤ προσπαθεί να πείσει τους Γερμανούς να δεθχούν το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, για το οποίο συνεδριάζει αύριο η ΕΚΤ, επί τη βάσει του επιχειρήματος ότι ο πληθωρισμός το 2013 στην Ευρώπη ήταν 1,08 και σήμερα μόλις 0.37%.
Ο Ντράγκι, που δεν θέλησε να μιλήσει για τις εκλογές στην Ελλάδα, προτίμησε να μιλήσει για την πατρίδα του. «Στην Ιταλία και σε πολλές άλλες χώρες, λείπει η κατανόηση ότι σε μια νομισματική ένωση, οι πολιτικές αποφάσεις σε μια χώρα έχουν επίδραση και στις άλλες χώρες-μέλη».
Τη χρονιά που ο Ντράγκι διαδέχθηκε τον Ζαν Κλοντ Τρισέ, ταξίδεψα στον πύργο της ΕΚΤ για να συναντηθώ με τον Γιούργκεν Σταρκ, επικεφαλής οικονομολόγο του Τρισέ. Είχε πάρει μάλλον ήδη την απόφαση να παραιτηθεί, για τους ίδιους λόγους που ουδέποτε ανέλαβε ο Βέμπερ. Τον γνώριζα από τη θέση του ως υφυπουργού ΟΙκονομικών την εποχή που η Γερμανία υπέγραψε τη συνθήκη του Μάαστριχτ. Όλη την ώρα της συζήτησής μας προσπαθούσα να του εξηγήσω ότι η πολιτική του πρώτου μνημονίου δημιουργούσε ένα πρόβλημα ρευστότητας και σε υγιείς επιχειρήσεις, από τις οποίες είναι αλήθεια δεν υπήρχαν και πολλές στη χώρα μας. Δεν νομίζω ότι έδινε σημασία σε αυτό που του έλεγα και αποφάσισα να τον «θυμώσω». Του είπα «Ξέρετε, η πίστωση και το χρήμα δεν έχουν το ίδιο νόημα ούτε τον ίδιο πολιτισμικό και οικονομικό ρόλο σε κάθε γωνιά της Ευρώπης…». Γύρισε, με κοίταξε αυστηρά, και είπε υψώνωντας ελάχιστα τη φωνή του «Ε, για αυτό συμφωνήσαμε 3% έλλειμμα και 60% χρέος, για να μπορούμε να συνεννοούμαστε…».
Αυτόν τον κανόνα, της συνεννόησης της συνθήκης του Μάαστριχτ, επιχειρεί να προσπεράσει η ποσοτική χαλάρωση με τη δυνατότητα της ΕΚΤ να αγοράζει τα ομόλογα των κρατών-μελών πιέζοντας έτσι τα επιτόκιά τους αυτών των ομολόγων προς τα κάτω, και άρα παρεμβαίνοντας και στα επιτόκια των επιχειρήσεων των χωρών αυτών. Έτσι όμως, όπως θα 'λεγε και ο Χανς Βέρνερ Ζιν, χάνει το επιτόκιο τον ρόλο του να επιβραβεύει οικονομικές αποδόσεις. Άσε που τα χαρτιά μπορεί κάποτε να μην πληρωθούν, και έμμεσα να κληθούν οι φορολογούμενοι να πληρώσουν το «πάπλωμα» συμβάλλοντας σε «νομισματική χρηματοδότηση». Έτσι η ΕΚΤ θα κάνει by pass τις συνθήκες που απαγορεύουν κάτι τέτοιο. Πάνω σε αυτό το τεντωμένο σχοινί καλείται να ισορροπήσει ο Ντράγκι και η πλειοψηφία της ΕΚΤ. Θα 'πρεπε, λένε κάποιοι, να μην παρουν υπόψιν τους τις γερμανικές (και άλλες παρόμοιες) αντιρρήσεις. Ε ναι, και ποιος τους δίνει το τσεκ;