Νομιμοφανή παγίωση ή/και θεμελίωση των διεκδικήσεων της στην ανατολική Μεσόγειο στο πλαίσιο του «αφηγήματος» της λεγόμενης «Γαλάζιας Πατρίδας», επιχειρεί με τον πλέον επίσημο τρόπο (και σε υψηλό διπλωματικό επίπεδο) η Αγκυρα, με επιστολή-πρόκληση επιστολή του τούρκου Μονίμου Αντιπροσώπου Φεριντούν Σινιρλίογλου προς τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, η οποία ήδη απορρίπτεται στο σύνολό της από την Αθήνα.
Η επιστολή Σινιρλίογλου έρχεται ως απάντηση στη ρηματική διακοίνωση και την επιστολή της Κυπριακής Δημοκρατίας ( της 4ης Μαΐου και της 11ης Ιουλίου ) με την οποία κατέθεσε στον ΟΗΕ συντεταγμένες των εξωτερικών ορίων της υφαλοκρηπίδας της στο βορειοδυτικό τμήμα της (με αφορμή τις παράνομες δραστηριότητες του «Φατίχ» στην κυπριακή ΑΟΖ) αλλά και στην επιστολή της μονίμου αντιπροσώπου της Ελλάδος στον ΟΗΕ (της 25ης Απριλίου), που απέρριπτε τους τουρκικούς ισχυρισμούς όσον αφορά την Ελλάδα.
Οπως προκύπτει από την επιστολή Σινιρλίογλου, η Τουρκία αντιμετωπίζει την περιοχή από τον 28ο έως και τον 32ο μεσημβρινό ως απαραβίαστη τουρκική υφαλοκρηπίδα (σε αυτήν περιλαμβάνεται η μισή Ρόδος και το Καστελλόριζο με το νησιωτικό σύμπλεγμά των Ρω και Στρογγύλη), καλώντας την Ελλάδα, αλλά και τρίτες χώρες, όπως η Λιβύη ή η Αίγυπτος, να συζητήσουν για την περιοχή που βρίσκεται δυτικά της Ρόδου, δίχως, ωστόσο, να την προσδιορίζει επακριβώς.
Ουσιαστικά δηλ. αμφισβητεί το καθεστώς της υφαλοκρηπίδας από τα δυτικά της Ρόδου έως την Κρήτη.
Πιο συγκεκριμένα, προβάλλοντας τον γνωστό ισχυρισμό ότι είναι η χώρα με τις «μεγαλύτερες ηπειρωτικές ακτές στην Ανατολική Μεσόγειο», η Τουρκία επαναλαμβάνει ότι έχει ipso facto και ab initio νομικά και κυριαρχικά δικαιώματα στις θαλάσσιες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου που βρίσκονται δυτικά του μεσημβρινού 32°16’18″E, και απαιτεί κάθε οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών δυτικά του σημείου αυτού να γίνεται σε «συμφωνία μεταξύ των επηρεαζόμενων κρατών στην περιοχή, με βάση την αρχή της ισότητας με στόχο την επίτευξη ισότιμης οριοθέτησης».
Επιπλέον όμως η Αγκυρα κατέθεσε και συγκεκριμένες συντεταγμένες που διαμορφώνουν -όπως υποστηρίζει- το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας της θέτοντας ως καταρχήν και μόνο ως προσωρινό όριο στα δυτικά τον 28ο Μεσημβρινό που διατέμνει κάθετα την Ρόδο.
Σε ό,τι αφορά το δυτικό όριο της υφαλοκρηπίδας της, δηλώνεται ότι θα «καθορισθεί σύμφωνα με τον αποτέλεσμα των μελλοντικών συμφωνιών οριοθέτησης στο Αιγαίο, καθώς και στη Μεσόγειο, μεταξύ όλων των σχετιζόμενων κρατών , σύμφωνα με τις Αρχές ισότητας, λαμβάνοντας υπόψη όλες τα ειδικές και σχετικές περιστάσεις βάσει του διεθνούς δικαίου». Μια αναφορά που παραπέμπει στην ακραία διεκδίκηση για τουρκική υφαλοκρηπίδα ακόμη και νότια της Κρήτης και θαλάσσια σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, με αντίστοιχο εκμηδενισμό της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Με τις συντεταγμένες τις οποίες συμπεριέλαβε ως συνημμένες στην επιστολή του ο κ. Σινιρλίογλου επιχειρείται η νομιμοποίηση της παράνομης οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και ψευδοκράτους, ενώ ταυτόχρονα «διαγράφεται» ολόκληρη η ελληνική και κυπριακή υφαλοκρηπίδα καθώς η Τουρκία αναγνωρίζει στα ελληνικά νησιά (Καστελόριζο, Ρω, Ρόδο, Κάσο Κάρπαθο, Κρήτη) αλλά και την Κύπρο θαλάσσιες ζώνες μόνο στα χωρικά τους ύδατα (6 ν.μ. για τα ελληνικά νησιά και 12 ν.μ για την Κύπρο).
Κατά την ίδια αυτή θεωρία, η υπόλοιπη υφαλοκρηπίδα της Ανατολικής Μεσογείου θα πρέπει να διαμοιρασθεί μεταξύ της Τουρκίας και της Αιγύπτου βάσει της μέσης γραμμής.
Σύμφωνα με την επιστολή Σινιρλίογλου, τα εξωτερικά όρια της τουρκικής υφαλοκρηπίδας θα ακολουθήσουν «μια μέση γραμμή ανάμεσα στην τουρκική και την αιγυπτιακή ακτογραμμή μέχρι ένα σημείο στα δυτικά του 28ου μεσημβρινού, το οποίο θα καθορισθεί βάσει μελλοντικών συμφωνιών οριοθέτησης στο Αιγαίο καθώς και στη Μεσόγειο, με όλα τα εμπλεκόμενα κράτη σε συμφωνία με την αρχή της ισότητας και λαμβάνοντας υπόψη όλες τις ειδικές και σχετικές προϋποθέσεις που βασίζονται στο διεθνές δίκαιο».
Στο παράρτημα της επιστολής επισυνάπτεται και ένα νέο κεφάλαιο συντεταγμένων υπό τον τίτλο «Πέρα από τον 28ο μεσημβρινό».
«Η Τουρκία -αναφέρεται- διατηρεί το δικαίωμα να καταθέσει γεωγραφικές συντεταγμένες της τουρκικής υφαλοκρηπίδας στα δυτικά του 28ου μεσημβρινού, που εκτείνονται στα εξωτερικά όρια των χωρικών υδάτων των νησιών που αντίκεινται στη συγκεκριμένη περιοχή της Μεσογείου, δεδομένου ότι τα νησιωτικά χαρακτηριστικά σε αυτή τη θαλάσσια περιοχή δεν μπορούν να αποκόψουν την προβολή των τουρκικών ακτών και της υφαλοκρηπίδας».
Απάντηση ΥΠΕΞ
«Οι τουρκικοί ισχυρισμοί και η αναφορά σε συγκεκριμένες συντεταγμένες είναι νομικώς αβάσιμοι, εσφαλμένοι και αυθαίρετοι, στον βαθμό που παραβιάζουν κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος στην περιοχή. Επίσης, η αναφορά στην εν λόγω επιστολή σε δικαιώματα της Τουρκίας δυτικά του 28ου μεσημβρινού μέχρι σημείου το οποίο θα καθορισθεί βάσει μελλοντικών συμφωνιών οριοθέτησης στο Αιγαίο, καθώς και στη Μεσόγειο, με όλα τα εμπλεκόμενα κράτη, συνιστά ανοικτή παρέμβαση στο δικαίωμα της Ελλάδος να συνομολογεί συμφωνίες οριοθέτησης με τρίτα κράτη», τονίζεται σε ανακοίνωση που εξέδωσε το υπουργείο Εξωτερικών και διαμηνύεται πως «η Ελλάδα απορρίπτει τους παράνομους τουρκικούς ισχυρισμούς και επιφυλάσσεται να απαντήσει καταλλήλως».
Δένδιας: Παντελώς απαράδεκτοι οι τουρκικοί ισχυρισμοί
Σχολιάζοντας την επιστολή Σινιρλίογλου προς τα Ηνωμένα Εθνη, ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, αφού αναφέρθηκε στην ανωτέρω ανακοίνωση του ΥΠΕΞ, χαρακτήρισε «παντελώς απαράδεκτους» τους τουρκικούς ισχυρισμούς και ενημέρωσε πως «η Ελλάδα θα απαντήσει με αναλυτική απάντηση την οποία θα στείλουμε στα Ηνωμένα Έθνη, σε όλα τα κράτη της Γενικής Συνέλευσης και σε όλα τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας».
Σε δηλώσεις του μετά τη συνάντηση που είχε με τον ολλανδό ομόλογό του, Στεφ Μπλοκ, ο κ. Δένδιας χαρακτήρισε επίσης «τελείως αδόκιμη» κάθε συζήτηση για καθορισμό (τουρκικής) αποκλειστικής οικονομικής ζώνης μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης.
«Μια τέτοια προσπάθεια είναι παντελώς αγεωγράφητη», είπε, «γιατί αντιβαίνει κάτι το οποίο ο καθένας μπορεί να διαπιστώσει ότι ανάμεσα στις δυο χώρες υπάρχει ο μεγάλος όγκος της Κρήτης».
Ενημέρωσε, τέλος, ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να αποστείλει πρέσβη στη Λιβύη, όταν οι συνθήκες επιτρέψουν την παραμονή του εκεί.
Ακολουθεί αναλυτικά το πλήρες κείμενο της επιστολής του μονίμου αντιπροσώπου της Τουρκίας στον ΟΗΕ
«Αναφορικά με την επιστολή της 25ης Απριλίου 2019 (A / 73/850-S / 2019/344) του Επιτετραμμένου της μόνιμης αποστολής της Ελλάδας, της προφορικής διακοίνωσης της ελληνοκυπριακής Διοίκησης της 4ης Μαΐου 2019 και της επιστολής της 11ης Ιουλίου 2019 (Α / 73/944-S / 2019/564) του αντιπροσώπου της ελληνοκυπριακής Διοίκησης απευθυνόμενος στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και υπενθυμίζοντας τις πολυάριθμες επιστολές και διακοινώσεις της Τουρκίας, θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας στις ακόλουθες σκέψεις.
Καταρχάς, θα ήθελα να επαναλάβω ότι η Τουρκία, ως η χώρα με τις μεγαλύτερες ηπειρωτικές ακτές στην Ανατολική Μεσόγειο, έχει ήδη υποβάλει στα Ηνωμένα Έθνη, μεταξύ άλλων, μέσω των Διακοινώσεων της Μόνιμης Αποστολής της Τουρκίας 2004 / Turkuno DT / 4739, της 2ας Μαρτίου 2004, 2005 / Turkuno DT / 16390, με ημερομηνία 4 Οκτωβρίου 2005, αριθ. 2013/14136816/22273 της 12ης Μαρτίου 2013 και επιστολές με ημερομηνία 25 Απριλίου 2014 (A / 68/857) και στις 18 Μαρτίου 2019 (A / 73/804), καθώς και στα πολυάριθμα έγγραφα και επιστολές της Μόνιμης Αντιπροσωπείας που έχουν επίσης δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα του τμήματος θαλάσσιων υποθέσεων και του Δικαίου της Θάλασσας, όπως και στο σχετικό Δελτίο Δικαίου της Θάλασσας (Law of the Sea Bulletins), ότι η Τουρκία έχει ipso facto και ab initio νομικά και κυριαρχικά δικαιώματα στις θαλάσσιες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου που βρίσκονται δυτικά του μεσημβρινού 32°16’18″E.
Όπως επανέλαβε η Τουρκία σε διάφορες περιστάσεις, η οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και της υφαλοκρηπίδας, πέραν των δυτικών τμημάτων του γεωγραφικού μήκους 32°16’18″E., θα πρέπει να πραγματοποιείται σε συμφωνία μεταξύ των επηρεαζόμενων κρατών στην περιοχή, με βάση την αρχή της ισότητας με στόχο την επίτευξη ισότιμης οριοθέτησης.
Από αυτή την άποψη, βάσει του διεθνούς δικαίου, η Τουρκία θεωρεί ότι τα εξωτερικά όρια της τουρκικής υφαλοκρηπίδας στις προαναφερθείσες θαλάσσιες περιοχές ακολουθούν τη διάμεση γραμμή μεταξύ των ακτών της Τουρκίας και της Αιγύπτου, με το σημείο δυτικά των 28 ° 00’00 “E ,να καθορισθεί σύμφωνα με τον αποτέλεσμα των μελλοντικών συμφωνιών οριοθέτησης στο Αιγαίο, καθώς και στη Μεσόγειο, μεταξύ όλων των σχετιζόμενων κρατών , σύμφωνα με τις Αρχές ισότητας, λαμβάνοντας υπόψη όλες τα ειδικές και σχετικές περιστάσεις βάσει του διεθνούς δικαίου.
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, η Τουρκία απορρίπτει συνολικά τη μονομερή κατάθεση από την ελληνοκυπριακή Διοίκηση ενός καταλόγου γεωγραφικών συντεταγμένων, συνοδευόμενου από έναν ενδεικτικό χάρτη (όπως εκδόθηκε στην εγκύκλιο ανακοίνωση της Διεύθυνσης Θαλάσσιων Υποθέσεων και του Δικαίου της Θάλασσας / Γραφείο Νομικών Υποθέσεων της 7ης Μαΐου 2019), σχετικά με τα βόρεια και βορειοδυτικά εξωτερικά όρια της λεγόμενης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και την υφαλοκρηπίδα της ελληνοκυπριακής Διοίκησης.
Η Τουρκία απορρίπτει, επίσης, την επιστολή της 25ης Απριλίου 2019 του Επιτετραμμένου της Ελλάδας, η οποία, αντίθετα με το διεθνές δίκαιο, απαιτεί την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας ή της Αποκλειστικής Οικονομικής ζώνης μεταξύ κρατών με αντίθετες ακτές (τόσο ηπειρωτικές όσο και νησιωτικές) και προνοεί ότι θα πρέπει να πραγματοποιούνται με βάση την αρχή της ίσης απόστασης /μέσης γραμμής. Σύμφωνα με τους σχετικούς κανόνες του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των άρθρων 74 παράγραφος 1 και 83 παράγραφος 1, που αντικατοπτρίζουν το εθιμικό διεθνές δίκαιο, της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών του 1982 για το δίκαιο της θάλασσας, η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας ή της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης μεταξύ κρατών με απέναντι ή παρακείμενες ακτές πραγματοποιείται με συμφωνία βάσει του διεθνούς δικαίου, όπως αναφέρεται στο άρθρο 38 του Καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου, προκειμένου να επιτευχθεί μια δίκαιη λύση.
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της πρακτικής των κρατών, του εθιμικού διεθνούς δικαίου, των διεθνών δικαστικών αποφάσεων και της νομολογίας, η μέθοδος ίσης απόστασης /μέσης γραμμής εφαρμόζεται μόνο όταν η εφαρμογή της δεν παραμορφώνει την ισότιμη οριοθέτηση.
Η Τουρκία επαναλαμβάνει για άλλη μια φορά ότι είναι έτοιμη σήμερα, όπως και στο παρελθόν, να υποστηρίξει πλήρως την εξασφάλιση δίκαιης, ισότιμης και ειρηνικής επίλυσης όλων των εκκρεμών ζητημάτων, συμπεριλαμβανομένης της δίκαιης οριοθέτησης των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας με όλα τα σχετικά παράκτια κράτη που αναγνωρίζει και με τα οποία έχει διπλωματικές σχέσεις, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, προκειμένου να συμβάλει περαιτέρω στη σταθερότητα και την ειρήνη και ευημερία ολόκληρης της λεκάνης της Μεσογείου. Όσον αφορά στο δυτικό τμήμα της Κύπρου, αυτό θα ήταν δυνατό μόνο μετά από μια συνολική πολιτική διευθέτηση.
Εν όψει των ανωτέρω, επισυνάπτεται κατάλογος γεωγραφικών συντεταγμένων σχετικά με τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου η Τουρκία ασκεί αυτοδικαίως και αποκλειστικά κυριαρχικά δικαιώματα και δικαιοδοσία που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο. Θα ήμουν ευγνώμων εάν η παρούσα επιστολή και το παράρτημά της θα μπορούσαν να κυκλοφορήσουν ως έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης, στα σημεία 41 και 74 της ημερήσιας διάταξης και να δημοσιευθούν στον δικτυακό χώρο της Διεύθυνσης Ωκεανών και Δικαίου της Θάλασσας, καθώς και στην επόμενη έκδοση του Law of the Sea Bulletin.