O Ερντογάν ποζάροντας στη γέφυρα του Κανάκαλε. Ο ρόλος του είναι αναβαθμισμένος λόγω του πολέμου στην Ουκρανία | Murat Cetinmuhurdar/Presidential Press Office/Handout via REUTERS

Επικαιρότητα

Οι ΗΠΑ ζήτησαν από τον Ερντογάν να δώσει τους ρωσικούς S400 στην Ουκρανία

Οπως αποκάλυψαν οι New York Times, αμερικανοί διπλωμάτες πρότειναν στην Τουρκία να παραχωρήσει τα εκλεπτυσμένα πυραυλικά συστήματα στο Κίεβο, προσφέροντας ως αντάλλαγμα την επιστροφή της Αγκυρας στο πρόγραμμα των F35

Protagon Team

19/03/2022, 21:47

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία άλλαξε τα πάντα – ακόμα και το πώς η Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν δείχνει τώρα στα μάτια του αμερικανικού κατεστημένου.

Οι ΗΠΑ φέρονται να πρότειναν στον Ταγίπ Ερντογάν να παραχωρήσει στην Ουκρανία τα ρωσικά πυραυλικά συστήματα S-400 που σε μια άκρως αμφιλεγόμενη κίνηση είχε αποκτήσει από τη Μόσχα, με αντάλλαγμα ακόμα και το ενδεχόμενο να επιστρέψει η Τουρκία στο πρόγραμμα των μαχητικών F-35. Αυτό αποκάλυψαν οι New York Times.

«Οι ΗΠΑ υπέβαλαν αθόρυβα στην Τουρκία μια πρόταση για την μεταφορά των αποκτηθέντων από τη Ρωσία αντιαεροπορικών συστημάτων S-400 στην Ουκρανία, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν εναντίον των ρωσικών αεροσκαφών», σημείωσε στην ανάρτησή του στο Twitter ο δημοσιογράφος της εφημερίδας Ντέιβιντ Σάνγκερ.

Σύμφωνα με την αμερικανική εφημερίδα, εάν το σενάριο αυτό ευοδωθεί, οι ΗΠΑ θα έχουν επιτύχει έναν διπλό στόχο. Αφενός θα έχουν καταφέρει να αποκόψουν την Τουρκία από τον εναγκαλισμό της με τη Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν και αφετέρου να προμηθεύσουν τους Ουκρανούς με ένα από τα πιο σύγχρονα και εκλεπτυσμένα αντιαεροπορικά συστήματα μακράς εμβέλειας.

Είναι ένα σενάριο που προς το παρόν δείχνει δύσκολο να πραγματοποιηθεί καθώς, εάν η Τουρκία αποδεχόταν μια τέτοια πρόταση, αυτόματα θα προκαλούσε πρόβλημα στις σχέσεις της με τη Ρωσία. Σε κάθε περίπτωση όμως δείχνει πόσο ο ρόλος του Ταγίπ Ερντογάν έχει αναβαθμιστεί λόγω της ουκρανικής κρίσης —καθώς είναι από τους λίγους που μπορεί να συνομιλεί απευθείας και με τις δύο πλευρές και να «παζαρεύει».

Εάν η Τουρκία δεχθεί την πρόταση, θα μπορούσε να ανοίξει ο δρόμος για τα F-35, σύμφωνα με τον δημοσιογράφο. Ως γνωστόν η Τουρκία αποκλείστηκε από το πρόγραμμα των αμερικανικών μαχητικών νέας γενιάς, μετά την απόφασή της να προχωρήσει στην απόκτηση των ρωσικών πυραυλικών συστημάτων, γεγονός που την έφερε σε αντιπαράθεση τόσο με το ΝΑΤΟ όσο και με την Ουάσινγκτον.

Με βάση το δημοσίευμα των New York Times, η πρόταση να παραχωρήσει η Τουρκία τους S400 έχει ήδη κοινοποιηθεί από τους Αμερικανούς προς την τουρκική πλευρά, η οποία όμως δεν έχει κάνει κάποιο σχόλιο μέχρι στιγμής.

Η πρόταση της Γουέντι Σέρμαν

Αργότερα, το δημοσίευμα των NY Times επιβεβαίωσαν τρεις πηγές ενημερωμένες για το θέμα στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters.

Σύμφωνα με το Reuters, αμερικανοί αξιωματούχοι έριξαν την ιδέα αυτή σε τούρκους ομολόγους τους τον περασμένο μήνα, χωρίς πάντως να φθάσουν στο σημείο να το προτείνουν επισήμως. Το θέμα τέθηκε επίσης, εν συντομία, όταν επισκέφθηκε την Τουρκία η αμερικανίδα υφυπουργός Εξωτερικών Γουέντι Σέρμαν αυτόν τον μήνα.

Οπως επεσήμανε το πρακτορείο, η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν ζητεί από συμμάχους που διαθέτουν οπλικά συστήματα ρωσικής κατασκευής, όπως το αντιαεροπορικό σύστημα S-300, να εξετάσουν το ενδεχόμενο να τα στείλουν στο Κίεβο, για να αμυνθεί έναντι της ρωσικής επίθεσης που άρχισε την 24η Φεβρουαρίου.

Η ιδέα –αναλυτές προεξοφλούν ότι θα καταρριφθεί από την Αγκυρα– εντασσόταν στην ευρύτερη συζήτηση της Γουέιντι Σέρμαν με τούρκους αξιωματούχους για τη χορήγηση βοήθειας στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις και ταυτόχρονα τη βελτίωση των διμερών σχέσεων. Η αγορά των S-400 προκαλεί εδώ και χρόνια αναταράξεις στη διμερή σχέση.

Η τουρκική κυβέρνηση δεν έχει αναφερθεί δημόσια στην πρόταση. Δεν υπήρχε διαθέσιμος εκπρόσωπος του τουρκικού υπ. Εξωτερικών για να σχολιάσει.

Πηγές προσκείμενες στην τουρκική κυβέρνηση και αναλυτές επισημαίνουν πως η Άγκυρα δεν θα εξέταζε καν την ιδέα, όχι μόνο εξαιτίας των τεχνικής φύσης εμποδίων που θα συνεπαγόταν η μεταφορά, η εγκατάσταση και η λειτουργία των S-400 στην Ουκρανία, αλλά και για πολιτικούς λόγους, για τον αντίκτυπο που θα είχε μια τέτοια κίνηση στις ρωσοτουρκικές σχέσεις.

Η Ουάσινγκτον έχει αξιώσει επανειλημμένα από την Άγκυρα να απαλλαγεί από τους S-400, πολύ προτού παραληφθεί η πρώτη συστοιχία, τον Ιούλιο του 2019. Οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις σε εταιρεία της τουρκικής στρατιωτικής βιομηχανίας και εξεδίωξαν την Τουρκία από το πρόγραμμα κατασκευής του μαχητικού 5ης γενιάς F-35 εξαιτίας της αγοράς αυτής. Η Άγκυρα από την πλευρά της επιχειρηματολογεί πως αναγκάστηκε να επιλέξει τους S-400 διότι οι ΗΠΑ δεν της προσέφεραν με ικανοποιητικούς όρους το αντίστοιχο σύστημα Patriot.

Αμερικανοί αξιωματούχοι επιδιώκουν να αδράξουν την ευκαιρία για να επαναφέρουν την Άγκυρα στην τροχιά της Ουάσινγκτον. Οι προσπάθειες να βρεθούν «δημιουργικοί» τρόποι για τη βελτίωση των σχέσεων επιταχύνονται τελευταία, αν και μέχρι στιγμής καμία συγκεκριμένη πρόταση δεν έχει προχωρήσει.

Η κυρία Σέρμαν τοποθετήθηκε δημόσια για το θέμα μιλώντας στο τουρκικό τηλεοπτικό δίκτυο Habertürk την 5η Μαρτίου: «Νομίζω πως όλοι γνωρίζουν ότι οι S-400 είναι ζήτημα που εκκρεμεί εδώ και καιρό και ίσως αυτή να είναι η στιγμή να βρούμε τρόπο να το λύσουμε», δήλωσε.

Δεν κατέστη σαφές τι ακριβώς εννοούσε. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν απάντησε όταν του ζητήθηκε σχόλιο. Ο Λευκός Οίκος δεν απάντησε όταν του ζητήθηκε σχόλιο για τις επαφές της κυρίας Σέρμαν και την αμερικανική πρόταση.

Η Τουρκία, που μοιράζεται θαλάσσια σύνορα τόσο με την Ουκρανία όσο και με τη Ρωσία στη Μαύρη Θάλασσα, διατηρεί σχέσεις και με τις δύο χώρες. Χαρακτηρίζει την εισβολή απαράδεκτη μεν, αλλά ταυτόχρονα αποφεύγει να προχωρήσει στην επιβολή κυρώσεων στη Μόσχα, ενώ προσφέρεται διαρκώς να μεσολαβήσει.

Η Άγκυρα εκφράζεται προσεγμένα, ώστε να μην προκαλεί οργή στη Μόσχα, επισημαίνουν αναλυτές, καθώς η Τουρκία αγοράζει ενέργεια και όπλα από τη Ρωσία, ενώ προσελκύει επίσης πολλούς ρώσους τουρίστες. Ωστόσο, ταυτόχρονα, η Άγκυρα έχει πουλήσει UAVs στο Κίεβο και υπέγραψε συμφωνία για την παραγωγή και τη διάθεση περισσοτέρων, κάτι που εξόργισε το Κρεμλίνο. Οι δύο πλευρές βρίσκονται εξάλλου σε αντίπαλα στρατόπεδα στη Συρία και στη Λιβύη, ενώ η Αγκυρα εναντιώνεται στην προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας στη Ρωσία το 2014.

Ως τώρα «η Τουρκία καταφέρνει να βαδίζει πάνω στην κόψη του ξυραφιού» μεν, αλλά «η μεταφορά των S-400 (στην Ουκρανία) σίγουρα θα προκαλούσε τεράστια οργή στη Ρωσία», εκτιμά ο Άαρον Στάιν, διευθυντής ερευνών στο Foreign Policy Research Institute των ΗΠΑ. Επιπλέον, για τον τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, «οι S-400 έχουν μετατραπεί σε σύμβολο της τουρκικής εθνικής κυριαρχίας, επομένως το να τους παραχωρήσει δεν θα ήταν και τόσο ρόδινο», προσθέτει.