Το πρόβλημα είναι παγκόσμιο και αφορά έως και 400.000 ανθρώπους που εργάζονται στον κλάδο της ποντοπόρου ναυτιλίας. Από 150.000 έως και 170.000 από αυτούς, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Corriere della Sera, βρίσκονται αποκλεισμένοι στα πλοία τους επί μήνες πλέον –στον Ατλαντικό, στον Ειρηνικό και στον Ινδικό Ωκεανό–, όμηροι ουσιαστικά του κλεισίματος των εθνικών συνόρων πάρα πολλών κρατών και των ταξιδιωτικών περιορισμών που εξακολουθούν να ισχύουν στα περισσότερα από αυτά. Κανένα λιμάνι δεν επιτρέπει σε δεκάδες χιλιάδες ναυτικούς να αποβιβαστούν ώστε να επιστρέψουν επιτέλους στα σπίτια τους.
Περίπου 200.000 συνάδελφοί τους βρίσκονται επίσης αποκλεισμένοι, όχι όμως στη θάλασσα, αλλά στη στεριά, ουσιαστικά ευρισκόμενοι σε κατάσταση ανεργίας. Ολοι αυτοί οι άνθρωποι επρόκειτο να αντικαταστήσουν εκείνους που βρίσκονται ακόμα στα πλοία, αλλά αδυνατούν να το κάνουν επειδή δεν μπορούν να μεταβούν σε πάρα πολλά από τα λιμάνια αλλαγής πληρωμάτων. Εξαιτίας της πανδημίας, φυσικά.
Η αντιμετώπιση του προβλήματος καθίσταται μέρα με τη μέρα ολοένα και πιο δύσκολη, αλλά και κρίσιμη, όχι μόνον λόγω των κινδύνων (ειδικά για την υγεία τους αλλά και για την ασφάλειά τους γενικότερα) που διατρέχουν οι αποκλεισμένοι στις θάλασσες όλου του κόσμου ναυτικοί, αλλά και λόγω των κινδύνων που διατρέχει το διεθνές εμπόριο, δεδομένου ότι σχεδόν το 80% των εμπορευμάτων παγκοσμίως διακινείται μέσω των θαλάσσιων οδών.
«Είναι μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση. Πρέπει να αλλάξουν τα πληρώματα γιατί πρόκειται για μια επίπονη εργασία που καθιστά απαραίτητη την ψυχοσωματική αποκατάστασή τους. Κάτω από αυτές τις συνθήκες αυξάνονται οι πιθανοί κίνδυνοι καθώς προκύπτουν ζητήματα ασφαλείας. Πέρα από την υγεία των εργαζομένων, απειλείται και η εφοδιαστική αλυσίδα την οποία εγγυάται η ναυτιλία» υπενθύμισε, μιλώντας στην ιταλική εφημερίδα ο Μάριο Ματιόλι, πρόεδρος της Ενωσης Εφοπλιστών της Ιταλίας, αναφέροντας πως εν πλω αποκλεισμένοι βρίσκονται και περισσότεροι 3.000 ιταλοί ναυτικοί.
Το Διεθνές Ναυτιλιακό Επιμελητήριο (International Chamber of Shipping – ICS) έσπευσε ήδη από τα μέσα του περασμένου Μαρτίου να υπενθυμίσει μέσω ανοιχτής επιστολής στους επικεφαλής κάποιων υπηρεσιών του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών πως «κάθε μήνα περίπου 100.000 ναυτικοί πρέπει να αντικαθίστανται στα πλοία που εργάζονται, ούτως ώστε να τηρούνται οι διεθνείς κανονισμοί όσον αφορά τα ωράρια εργασίας και τη σωματική και ψυχική υγεία των πληρωμάτων».
Οι εκπρόσωποί του Επιμελητηρίου ζήτησαν επίσης ενώπιον των εξαιρετικών συνθηκών που επικρατούν να αντιμετωπίζονται οι ναυτικοί ως «εργαζόμενοι-κλειδιά» κατά τη διάρκεια της πανδημίας και να μην υπόκεινται στους όποιους ταξιδιωτικούς περιορισμούς της κάθε χώρας, ούτως ώστε να μπορούν να μεταβούν στα λιμάνια αλλαγής πληρωμάτων ή στις πατρίδες και τα σπίτια τους.
Στις αρχές του προηγούμενου μήνα ενώσεις εφοπλιστών και ναυτικών από όλον τον κόσμο παρουσίασαν έναν «οδικό χάρτη» με 12 σημεία και με στόχο τη διευθέτηση του κρίσιμου αυτού ζητήματος, αλλά έως σήμερα οι κυβερνήσεις έχουν ασχοληθεί ελάχιστα με το πρόβλημα, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, δεδομένου ότι ούτε τα μέλη της Ομάδας των Είκοσι (G20) επέδειξαν τη δέουσα προσοχή και σοβαρότητα.
Πλέον, όμως, καθώς έχουν εξαντληθεί τα αποθέματα αντοχής και υπομονής των πληρωμάτων ενώ σύντομα πρόκειται να λήξουν και οι συμβάσεις πολλών ναυτικών, κάποιες χώρες –κυρίως η Ολλανδία, η Σιγκαπούρη και η Βρετανία– εμφανίζονται έτοιμες να αναλάβουν τις απαραίτητες πρωτοβουλίες με στόχο την εξεύρεση μιας λύσης.
«Πρόκειται για ωρολογιακή βόμβα» προειδοποίησε ο Γκάι Πλάτεν, γενικός γραμματέας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου. «Δεν γίνεται να συνεχίσουν να εργάζονται επ’ αόριστον οι άνθρωποι αυτοί. Κάποιοι βρίσκονται εν πλω για περισσότερο από έναν χρόνο. Οσο δεν επιλύεται το ζήτημα, τόσο αυξάνονται οι κίνδυνοι για την εφοδιαστική αλυσίδα».
Εκπρόσωποι του κλάδου ζητούν τώρα από τις κυβερνήσεις να προβούν στη δημιουργία «διαδρόμων ασφαλείας» ώστε να καταστεί δυνατή η απρόσκοπτη μετακίνηση των 1,5 εκατομμυρίων ναυτικών από όλον τον κόσμο που εργάζονται στην εμπορική ναυτιλία. Εξακολουθούν να απαιτούν την εξαίρεση των ναυτικών από τους όποιους ταξιδιωτικούς περιορισμούς όταν εγκαταλείπουν ή προσέρχονται σε κάποιο πλοίο, καθώς επίσης και τη δημιουργία ειδικών χώρων σε συγκεκριμένα αεροδρόμια συγκεκριμένων χωρών για την ασφαλή μεταφορά τους στον τελικό τους προορισμό.
«Υπάρχει επείγουσα ανάγκη δημιουργίας διαδρόμων ασφαλείας ανάμεσα σε χώρες-κλειδιά, όπως είναι η Ινδία και οι Φιλιππίνες, αλλά και κόμβων αντικατάστασης πληρωμάτων ανά την υφήλιο. Χρειαζόμαστε άμεσα λύσεις και είναι απαραίτητη η διεθνής συνεργασία» επισήμανε εκπρόσωπος της Maersk, της μεγαλύτερης ναυτιλιακής εταιρείας στον κόσμο, μιλώντας στους Financial Times.