Πολιτικός μεθοδική και προσεκτική μέχρι παρεξηγήσεως και πολιτικός που περιμένει την κατάλληλη -και συνήθως την τελευταία- στιγμή, η Ανγκελα Μέρκελ που ανακοίνωσε την Κυριακή ότι θα είναι υποψήφια για τέταρτη φορά, καλείται να δώσει τη μάχη της σε ένα δύσκολο περιβάλλον.
Το τάιμινγκ είναι κρίσιμο – αυτό ίσως δεν είναι καθόλου υπερβολικό να λεχθεί. Είναι, πραγματικά, μια «μοιραία στιγμή» για την καγκελάριο, γράφουν οι Financial Times.
Και μόνο η ψήφος για το Brexit να είχε συμβεί κατά τη χρονιά που τελειώνει, η απόφαση για μια τέταρτη θητεία θα ήταν ένα κρίσιμο τεστ για την Ευρωπαϊκή Ενωση, επισημαίνουν οι FT. Ηλθε στη συνέχεια η αναπάντεχη εκλογή του Τραμπ οπότε η αλματώδης πορεία του λαϊκισμού στη Δύση έχει πλέον αρχίσει να γίνεται προφανής στους πάντες.
Σε αυτό το πλαίσιο πολλοί έβλεπαν στην επανεκλογή της Μέρκελ. ή, έστω, στην θετική δήλωση ότι θα διεκδικήσει και νέα θητεία, κάτι που ξεπερνά τα όρια της γερμανικής πολιτικής σκηνής, αλλά και της ευρωπαϊκής και φτάνει να γίνεται κομβικής σημασίας για τον δυτικό κόσμο. Μπορεί η καγκελάριος να είναι το ανάχωμα -το τελευταίο ίσως μεγάλο ανάχωμα- σε αυτήν την επέλαση;
Στη μάχη έπειτα από πολλή σκέψη
Η ίδια επιμένει να κρατά χαμηλά τους τόνους και να στρέφει την προσοχή της κυρίως ή αποκλειστικά στα θέματα που αφορούν τη Γερμανία.
Θέλει μαζί με άλλους ηγέτες «να επιτύχει συμβιβασμούς και να κάνουν προόδους», αλλά υπενθυμίζει ότι «θα ήταν γκροτέσκο και παράλογο να παρουσιαζόμουν ως ο κύριος πυλώνας» είπε την Κυριακή στο κρατικό δίκτυο ARD μετά την ανακοίνωση της υποψηφιότητας.
Ηταν ένα κομψός υπαινιγμός για όσα είχε δηλώσει ο Μπαράκ Ομπάμα την περασμένη εβδομάδα από το Βερολίνο, όπου περίπου έχρισε την Μέρκελ την τελευταία κύρια εκπρόσωπο των ανοικτών δυτικών δημοκρατιών και της έδωσε την ψήφο του αν ήταν Γερμανός
Πέρα από τα θερμά λόγια των άλλων και, ίσως, παρά αυτά τα λόγια, η Ανγκελα Μέρκελ έχει πλήρη συναίσθηση της κατάστασης και έμμεσα φροντίζει να υπενθυμίσει ότι δεν είναι μόνο τα εσωτερικά που έχουν σημασία σε αυτή την αναμέτρηση.
«Διανύουμε δύσκολους καιρούς. Αυτό έπαιξε για μένα ένα ρόλο στο να είμαι και πάλι υποψήφια καγκελάριος», είπε τερματίζοντας την πολύμηνη αναμονή και τα σενάρια στον Τύπο.
Διάστημα που για την ίδια αναλώθηκε σε άπειρη σκέψη και άπειρα ερωτήματα προς τον εαυτό της. «Μπορείς να δώσεις στη χώρα σου κάτι ακόμα; Επαρκούν οι δυνάμεις σου να το κάνεις, ή μήπως δεν μπορείς;» μέχρι το «θα συμμετάσχω ξανά» που ανακοίνωσε την Κυριακή.
«Το ερώτημα είναι τι μπορώ να δώσω εγώ στη χώρα. Εκείνο το οποίο μού έδωσε την ώθηση είναι το γεγονός ότι είμαι σίγουρη ότι κατέληξα έχοντας πλήρη επίγνωση και συνείδηση της απόφασής μου», διευκρίνισε.
Με ποια ατζέντα στις εκλογές;
Τα χαρτιά της καγκελαρίου είναι κλειστά (είναι εξάλλου νωρίς), αλλά το Προσφυγικό και η επιρροή του στο εσωτερικό είναι αναπόφευκτη προτεραιότητα της Μέρκελ, όπως έδειξε στο ARD. Γενικότερα, η ασφάλεια και η ίδια ως εγγυήτρια θα είναι από τα βασικά προεκλογικά διακυβεύματα.
Το Προσφυγικό εθίγη εμμέσως στη συνέντευξη, επέλεξε να επιτεθεί στην Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) που έχει επωφεληθεί τα μέγιστα (αν δεν την έχει υποδαυλίσει κιόλας) από τη δυσαρέσκεια μέρους της κοινής γνώμης για τους χειρισμούς στο Προσφυγικό.
Ενώ όμως η πολιτική της για το Προσφυγικό, που συμπυκνώθηκε στο αισιόδοξο και απλό «Θα τα καταφέρουμε», έχει αποδώσει για τη χώρα της παρά τους κραδασμούς, η καγκελάριος θα βρει μπροστά της το κύμα του λαϊκισμού που γεννήθηκε και διογκώθηκε και εξαιτίας αυτής της πολιτικής.
Ανάμεσα στην προηγούμενη εκλογή και σήμερα η AfD εκτοξεύτηκε από το μηδέν σε πάνω από 10% και συνιστά όχι απλά ένα παγιωμένο, δυναμικό φαινόμενο, αλλά έναν υπολογίσιμο παράγοντα την επόμενη ημέρα των εκλογών. Αν και η προοπτική συνεργασίας μαζί της είναι πρακτικά απίθανη αν δε προκύψει αυτοδυναμία, οι συμμαχίες και οι κινήσεις των άλλων θα εξαρτηθούν (και) από την επιρροή της AfD.
Πριν φτάσει η Γερμανία σε εκλογές θα πρέπει να περιμένει το αποτέλεσμα των προεδρικών στη Γαλλία την άνοιξη. Αν η Μαρίν Λεπέν καταφέρει να κερδίσει το Μέγαρο των Ηλυσίων μια πολύ διαφορετική ημέρα για την ΕΕ και την Ευρώπη, αλλά και για την ίδια τη Γερμανία, θα έχει ξημερώσει, με τις πιέσεις από το λαϊκιστικό κόμμα να γίνονται μεγαλύτερες.
Ενώ η Λεπέν, ο Τραμπ και η AfD επενδύουν στην αντισυστημική παρουσία τους, η Μέρκελ, γράφει τη Δευτέρα η Handelsblatt, «θέλει να κερδίσει ποντάροντας στο κατεστημένο. Εμφανίζεται ως αντίπαλο δέος του Τραμπ. Και τα όσα υποστήριξε χθες ότι θέλει να κάνει προεκλογικό αγώνα διαφωνώντας όχι με μίσος αλλά, όπως γίνεται στους δημοκρατικούς κύκλους, με το αντίστοιχο ύφος, ηχούν καθησυχαστικά».
Σε μια Γερμανία που και αυτή γίνεται όλο και πιο δύσπιστη με την ισχύ των ελίτ και όσων αυτές αντιπροσωπεύουν, μπορεί και να είναι επισφαλής αυτή η γραμμή.
«Δεν θέλω να είμαι μισοπεθαμένο ερείπιο»
Αν κερδίσει τις εκλογές της επόμενης χρονιάς και μείνει στην εξουσία όλη την τετραετία ως το 2021, θα είναι ίσως η μακροβιότερη καγκελάριος στην ιστορία της Γερμανίας, μαζί με τον μέντορά της στην πολιτική Χέλμουτ Κολ και τον αρχιτέκτονα της μεταπολεμικής Γερμανίας Κόνραντ Αντενάουερ. Το 2021, σε μια Ευρώπη και έναν κόσμο που με ασφάλεια θα μπορούμε να πούμε ότι θα είναι πλέον αρκετά διαφορετικός, η Μέρκελ θα είναι 67 ετών.
Ερωτήθηκε στο ARD πότε νομίζει ότι έρχεται το τέλος ενός πολιτικού και απάντησε: «Δεν θέλω να είμαι τότε ένα μισοπεθαμένο ερείπιο». Για την ώρα, λέει, «κοιτάζοντας τον καθρέφτη βρίσκω ότι δεν είμαι ακόμα».