Πριν από έναν χρόνο, το βράδυ της 25ης Ιανουαρίου 2015, στα γραφεία της πλατείας Κουμουνδούρου εορταζόταν το ιστορικά πρωτοφανές. Ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδιζε τις εκλογές και η Αριστερά για πρώτη φορά θα σχημάτιζε νόμιμη κυβέρνηση στην Ελλάδα.
Τα πρόσωπα και οι συμπεριφορές έχουν την σημασία τους, όπως διαπιστώνουν εκ των υστέρων όσοι ήταν εκεί εκείνο το βράδυ – και όπως ορίζουν οι εξελίξεις και οι μεταπτώσεις.
Ο Τάσος Κορωνάκης, προαλειφόμενος τότε για την θέση του γραμματέα του κόμματος χαμογελούσε αμήχανα επί ώρες. Σήμερα είναι παρελθόν.
Ο Νίκος Βούτσης έμοιαζε να θεωρεί ότι η ιστορία τον έχει δικαιώσει προσωπικά. Σήμερα είναι Πρόεδρος της Βουλής.
Η Θεανώ Φωτίου έδειχνε να θεωρεί τη νίκη λίγο πολύ προσωπική της επιτυχία. Διακρίθηκε στην παροχή διατροφικών συμβουλών στην περίοδο της «διαπραγμάτευσης».
Ο Στέργιος Πιτσιόρλας εμφανίστηκε κάποια στιγμή να ανεβαίνει τις σκάλες προς το γραφείο του Αλ. Τσίπρα στον 7ο όροφο. Σήμερα είναι πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ και προσπαθεί να νουθετήσει το κόμμα.
Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, επικεφαλής τότε στο ψηφοδέλτιο επικρατείας ήταν εμφανώς ευτυχής, αλλά συγκρατημένος και έδινε συνέντευξη σε κάποιο γαλλικό έντυπο. Στις επόμενες εκλογές του Σεπτεμβρίου ήταν τελευταίος στο ίδιο ψηφοδέλτιο και σήμερα έχει απλώς επιστρέψει στις ανήσυχες αναλύσεις για το μέλλον της Αριστεράς (στο Φίλιον).
Ολα τα παλαιά, «ιστορικά» στελέχη παρήλασαν εκείνο το βράδυ από την Κουμουνδούρου, προκειμένου να «παραλάβουν» ένα κομμάτι ιστορίας που θεωρούσαν ότι τους ανήκε.
Λίγη ώρα αφότου πιστοποιήθηκαν τα αποτελέσματα των εκλογών και φάνηκε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν εξασφαλίζει την αυτοδυναμία, επιβεβαιώθηκαν οι φόβοι πολλών – όχι όμως της Αριστεράς, την οποία δεν έδειξε να ενοχλεί το παράδοξο: η κυβέρνηση ήταν έτοιμη και ο κυβερνητικός εταίρος ήταν το εθνικο-λαϊκιστικό σχήμα των ΑΝΕΛ του Π. Καμμένου.
Το πρώτο αυτό σοκ πέρασε εν πολλοίς ως μοιραίο ατύχημα της ιστορίας.
Η συνάντηση εκείνης της Παρασκευής μεταξύ του προέδρου του Εurogroup και του κ. Βαρουφάκη, σκόρπισε τον εκνευρισμό και την ανησυχία σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το ίδιο βράδυ, στελέχη της γερμανικής πρεσβείας στην Αθήνα αντιμετώπιζαν με ένα μείγμα οργής και αγωνίας το περιστατικό
Ακολούθησαν όμως πολλά.
Το πρώτο και σοβαρότερο περιστατικό ήταν αυτό της 30ης Ιανουαρίου, όταν ο Γιάννης Βαρουφάκης συνάντησε τον Ντάισελμπλουμ στην Αθήνα, είπε το περίφημο «ουάου» και άνοιξε ο δρόμος προς τον όλεθρο. Οπως φάνηκε στα όσα προσφάτως ανακοίνωσε στον Αλέξη Παπαχελά και στον ΣΚΑΪ, όλα ήταν προμελετημένα. Πλην όμως βασίζονταν σε μία εντελώς λανθασμένη αντίληψη της πραγματικότητας. Αυτής που ο κ. Τσίπρας εξακολουθεί να θέλει να αλλάξει και όχι να αποδεχθεί, όπως φάνηκε στην επετειακή ομιλία του το βράδυ της Κυριακής στο Τάε Κβον Ντο.
Η συνάντηση εκείνης της Παρασκευής μεταξύ του προέδρου του Εurogroup και του κ. Βαρουφάκη, σκόρπισε τον εκνευρισμό και την ανησυχία σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το ίδιο βράδυ, στελέχη της γερμανικής πρεσβείας στην Αθήνα αντιμετώπιζαν με ένα μείγμα οργής και αγωνίας το περιστατικό.
Την επόμενη ημέρα «παρενέβαινε» ο κ. Τσίπρας, εγκαινιάζοντας μία τακτική που έμελλε να οδηγήσει τη χώρα στο χείλος του γκρεμού έξι μήνες αργότερα. Προσπαθώντας να καθησυχάσει τους πιστωτές και τα όργανα της Ενωσης έπειτα από την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του κ. Βαρουφάκη, έκανε την ακόλουθη, μνημειώδη, δήλωση στο πρακτορείο Bloomberg:
«Η διαβούλευση με τους Ευρωπαίους εταίρους μας μόλις ξεκίνησε. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις, είμαι απολύτως βέβαιος ότι σύντομα θα καταφέρουμε να φτάσουμε σε μία αμοιβαίως επωφελή συμφωνία, τόσο για την Ελλάδα όσο και για ολόκληρη την Ευρώπη. Καμιά πλευρά δεν επιδιώκει τη σύγκρουση και δεν ήταν ποτέ πρόθεσή μας να δράσουμε μονομερώς στο ζήτημα του ελληνικού χρέους.
» Η υποχρέωσή μου να σεβαστώ την καθαρή εντολή του ελληνικού λαού για τέλος της λιτότητας και επιστροφή σε μία αναπτυξιακή ατζέντα, σε καμιά περίπτωση δεν περιλαμβάνει τη μη εκπλήρωση των δανειακών μας υποχρεώσεων μας απέναντι στην ΕΚΤ και στο ΔΝΤ.
» Αντιθέτως, αυτό που σημαίνει είναι ότι χρειαζόμαστε χρόνο ώστε να αναπνεύσουμε και να δημιουργήσουμε το δικό μας μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα ανάκαμψης, το οποίο –μεταξύ άλλων- θα ενσωματώνει τους στόχους των πρωτογενώς ισοσκελισμένων προϋπολογισμών και των ριζικών μεταρρυθμίσεων, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τα ζητήματα της φοροδιαφυγής, της διαφθοράς και του πελατειακού κράτους.
» Είμαι πεπεισμένος ότι μία συμφωνία σε αυτό το πλαίσιο θα γίνει αποδεκτή από τους εταίρους μας, αφού το κοινό μας συμφέρον είναι η οικονομική σταθερότητα και η ανάκαμψη για το κοινό μας σπίτι, την Ευρώπη».
Βγαίνοντας από τη συνεδρίαση, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, εμφανώς σαστισμένος, είχε επιχειρήσει να συνομιλήσει με κάποιους δημοσιογράφους. Πλην όμως η Ελενα Παναρίτη, τότε στενή συνεργάτης του κ. Βαρουφάκη, έσπευσε να τον πιάσει από το μπράτσο και με τρόπο να τον απομακρύνει από την «επικίνδυνη» συζήτηση…
Την ώρα που κυκλοφορούσε και αναπαραγόταν η δήλωση αυτή, στο γραφείο του Νίκου Παππά στο Μέγαρο Μαξίμου επικρατούσε απόλυτη ηρεμία και τα χαμόγελα κυριαρχούσαν. Ο υπουργός Επικρατείας διαβεβαίωνε κάποιους από τους συνομιλητές του ότι πρόθεση της κυβέρνησης δεν ήταν η σύγκρουση, ότι οι εταίροι όφειλαν απλώς να κατανοήσουν ότι χρειάζεται κάποιος χρόνος, ότι η μετωπική αντιπαράθεση με την Ευρώπη δεν είναι προς όφελος κανενός και ότι η χώρα θα τηρούσε τις υποχρεώσεις και τις δεσμεύσεις της.
Την ημέρα εκείνη, ενώ η Ευρώπη είχε αρχίσει να φοβάται τα χειρότερα, ο κ. Παππάς ήταν χαμογελαστός, χαλαρός και άνετος. Οπως διαβεβαιώνουν κάποιοι από όσους συνάντησε εκείνη την ημέρα, δεν ανησυχούσε για τίποτε και σκόπευε να διαβεβαιώσει για τις αγαθές προθέσεις της κυβέρνησης όλους του ξένους συνομιλητές του, με τους οποίους μάλιστα ήθελε ανοίξει διαύλους επικοινωνίας.
Λίγες ημέρες αργότερα, στις 11 Φεβρουαρίου του 2015 συνεδρίασε το πρώτο κρίσιμο Εurogroup για το ελληνικό ζήτημα. Αυτό που ο κ. Βαρουφάκης λέει ότι… παρέλειψε να ηχογραφήσει. Στο Εurogroup εκείνο είχε παραστεί και ο Γιάννης Δραγασάκης. Σε κάποιους από τους δημοσιογράφους που είχαν παραστεί, ένα γεγονός προξένησε τεράστια εντύπωση. Βγαίνοντας από την συνεδρίαση, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, εμφανώς σαστισμένος, είχε επιχειρήσει να συνομιλήσει με κάποιους εξ αυτών. Πλην όμως η Ελενα Παναρίτη, τότε στενή συνεργάτης του Βαρουφάκη, έσπευσε να τον πιάσει από το μπράτσο και με τρόπο να τον απομακρύνει από την «επικίνδυνη» συζήτηση… Η Ελενα Παναρίτη λείπει πλέον, Ομως ο κ. Δραγασάκης παραμένει και εξακολουθεί να απέχει από τις επικίνδυνες συζητήσεις.
Το τι ακολούθησε στους έξι επόμενους μήνες είναι σε όλους γνωστό και βαθιά χαραγμένο στην μνήμη.
Κάποιοι θέλουν πλέον να ξεχάσουν, όμως η ομιλία του κ. Τσίπρα το βράδυ της Κυριακής στο Τάε Κβον Ντο δεν τους αφήνει.
Από την στιγμή που ο Πρωθυπουργός ξεφορτώθηκε τον Παναγιώτη Λαφαζάνη, τη Ζωή Κωνσταντοπούλου, τον κ. Βαρουφάκη και την παρέα που πίστευε (και κέρδισε) το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα, κυριάρχησε η αντίληψη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ άλλαξε (ή μεταλλάχθηκε), ότι ο Τσίπρας έγινε ρεαλιστής, ότι η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας δεν απειλείται πια.
Παρά ταύτα, τα στοιχεία της ομιλίας του Πρωθυπουργού το βράδυ της Κυριακής, φάνηκε πως μετριάζουν κατά πολύ την αισιοδοξία αυτή.
Το αντιπαραθετικό σχήμα που επιχειρεί να αξιοποιήσει ο κ. Τσίπρας είναι το ίδιο με τις αρχές της κυβερνητικής του θητείας:
– Εχοντας μόλις επιστρέψει από το Νταβός όπου συμφώνησε με την Κριστίν Λαγκάρντ την τακτική τους επικοινωνία και «κατάπιε» την παραμονή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας, επιστρατεύει για το κομματικό ακροατήριο την επιθετική ρητορική κατά του Ταμείου και κατά όσων «είναι μαζί τους και όχι μαζί μας».
– Με τις μαζικές αντιδράσεις επαγγελματικών τάξεων και ομάδων που τον στήριξαν φανατικά (όπως οι αγρότες) σε πλήρη εξέλιξη, λέει ότι είναι με τα «φτωχά μπλοκάκια» και ότι στηρίζει την τίμια αγροτιά…
– Στην πρώτη γραμμή παραμένει η ρητορεία κατά της «διαπλοκής», ενώ τον Μητσοτάκη τον στήριξαν «οι πλούσιοι των βόρειων προαστίων» και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι εδώ «για τους φτωχούς και καταφρονεμένους»…
Εν κατακλείδι, η ομιλία του κ. Τσίπρα δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μία επανάληψη των γνωστών. «Είμαστε υπεηρήφανοι για τις μάχες που δώσαμε, θα συνεχίσουμε κόντρα στις αντιξοότητες», είπε και επανέλαβε πολλές φορές με στόμφο.
Για όσους πίστεψαν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ άλλαξε, η ομιλία του κ. Τσίπρα ήταν η απόδειξη για το αντίθετο. Εξακολουθεί να αναζητεί εχθρούς και όχι φίλους. Εξακολουθεί να διχάζει (πλούσιοι-φτωχοί) και όχι να ενώνει ή να συνθέτει.
Επιμένει ότι κάποιοι θέλουν το κακό μας και εκείνος υπερασπίζεται το καλό μας. Εξακολουθεί να πιστεύει ότι αλλάζει την Ευρώπη.
Δυστυχώς, επειδή η κυβέρνησή του εξακολουθεί να βρίσκεται σε διαδικασία διαπραγμάτευσης και η χώρα σε εκκρεμότητα, όλα αυτά είναι μία μεθυστική και παραλυτική προμνησία (déjà vu)…