Το κλίμα δεν ήταν ιδιαίτερα καλό πριν από την επίσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν στη Βερολίνο με τις αντιπαραθέσεις των τελευταίων δύο ετών να έχουν συσσωρεύσει αρκετή καχυποψία ανάμεσα στη Γερμανία και την Τουρκία.
Μπροστά ίσως στον επίσημο χαρακτήρα της παρουσίας του τούρκου ηγέτη στη Γερμανία κι οι δύο πλευρές άφησαν στην άκρη την ένταση και αναζήτησαν σημεία επαφής. Τουλάχιστον αυτό επιδίωξαν.
Στις κοινές δηλώσεις μετά τη συνάντηση της Ανγκελα Μέρκελ με τον Ταγίπ Ερντογάν, όπως είπε ο τούρκος πρόεδρος, οι δύο χώρες «εξέφρασαν τη συναίνεση να αναβιώσουν οι μηχανισμοί συνεργασίας». Τυπική, αλλά και αόριστη διατύπωση, ίσως κατώτερη από αυτό που θα ήθελε αν ακούσει ο Ερντογάν.
Σε μία ακόμη ένδειξη της απόστασης του που τους χωρίζει, οι δύο ηγέτες αρκέστηκαν σε αοριστίες καθώς δεν βρήκαν κανένα σημείο επαφής.
Ηταν – φυσικά – μια σημαντική συνάντηση, γιατί πρέπει να επιλύονται οι διαφορές, όπως είπε η Μέρκελ. Η καγκελάριος πιέστηκε να θέσει θέματα όπως τα ταλαιπωρημένα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία. Ο Ερντογάν παρέκαμψε το θέμα με την αόριστη διαπίστωση ότι πρέπει να αφήσουμε τη Δικαιοσύνη στην Τουρκία να κάνει τη δουλειά της.
Στο παρασκήνιο υπήρχαν και άλλα ζητήματα.
Ο Ερντογάν λέγεται ότι θα επέδιδε στην Μέρκελ κατάλογο με πρόσωπα που η Τουρκία θεωρεί επικίνδυνα ή συνεργάτες των πραξικοπηματιών του 2016. Η τουρκική πρεσβεία είχε λόγο για το ποιοι τούρκοι δημοσιογράφοι πήραν διαπίστευση για την κοινή συνέντευξη.
Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι Times του Λονδίνου, ο τούρκος πρόεδρος έφτασε στο Βερολίνο με παράπονα, όπως αυτά που είχε εκφράσει και το βήμα του ΟΗΕ.
Ο εμπορικός πόλεμος που άρχισε ο Τραμπ και η «ανοησία του Συμβουλίου Ασφαλείας» του ΟΗΕ μπήκαν στο στόχαστρό του, όπως και η αδυναμία της Γερμανίας να τιθασεύσει την άνοδο της Ακροδεξιάς. Αυτό έδειξε σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στον γερμανικό Τύπο πριν φτάσει στη χώρα: «ναι» στην εξομάλυνση των σχέσεων, αλλά με όρους.
Ποιοι είναι αυτοί; Καταστολή του PKK και ανακήρυξη ως τρομοκρατικής της οργάνωσης του Φετουλάχ Γκιουλέν, του ανθρώπου που ο Ερντογάν έχει κατονομάσει σαν υποκινητή του πραξικοπήματος του 2016.
Στην πραγματικότητα, το άρθρο ήταν συγκαλυμμένη κραυγή για βοήθεια από τον Ερντογάν. Με πολύ γλαφυρό τρόπο συνόψισε το μήνυμα ο Τζεμ Εζντεμίρ, τουρκικής καταγωγής βουλευτής των Πρασίνων: «Χρειάζομαι λεφτά, είμαι ως τον λαιμό στα χρέη, βοήθεια».
Από την άλλη πλευρά και ο Ερντογάν αναζητά διεξόδους από την θέση απομόνωσης στην οποία έχει περιέλθει – σε μεγάλο βαθμό από μόνος του, με τη συμπεριφορά του – αλλά και από την οικονομική κρίση.
Σε κάθε περίπτωση, σημειώνουν οι Times, από την επίσκεψη δεν πρέπει να περιμένουν κάτι θεαματικό, αλλά μάλλον μια προσέγγιση και μια ένδειξη ότι και οι δύο πλευρές θέλουν να αφήσουν για λίγο πίσω τους τα παλιά.
Ένα πρώτο δείγμα των αντιδράσεων το βίωσε ο Ερντογάν με την άφιξή του στη Γερμανία το απόγευμα της Πέμπτης με τις διαμαρτυρίες κατά της σύλληψης και φυλάκισης δημοσιογράφων.
Εξίσου σημαντικό είναι ότι γερμανοί πολιτικοί της αντιπολίτευσης αρνήθηκαν να παραστούν στο επίσημο δείπνο που παραθέτει ο πρόεδρος Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαγερ. Απούσα θα είναι και η καγκελάριος Μέρκελ, άγνωστο όμως αν όντως έχει άλλες υποχρεώσεις ή αν αυτό είναι διπλωματικό μήνυμα.