«Εχω την αίσθηση πλέον πως μερικές φορές κάποιοι νέοι άνθρωποι πιστεύουν – και αυτό εντείνεται με τη βοήθεια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης – πως ο καλύτερος τρόπος για να αλλάξει κάτι έγκειται στο να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο επικριτικοί προς άλλους ανθρώπους, θεωρώντας πως αυτό αρκεί. Ωσάν κάθε φορά που αναρτώ ένα tweet για κάτι που δεν κάνατε σωστά ή για μια λάθος λέξη που χρησιμοποιήσατε, να μπορώ μετά να καθίσω αναπαυτικά και να αισθάνομαι πολύ καλά με τον εαυτό μου, λέγοντας “φίλε, είδες πόσο αφυπνισμένος υπήρξα; Σας ξεμπρόστιασα”. Αυτό, όμως, δεν είναι ακτιβισμός, αυτό δεν αφορά την αλλαγή. Εάν το μοναδικό που κάνετε είναι να λιθοβολείτε, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα φτάσετε μακριά. Αυτό είναι πολύ εύκολο».
Αυτά δήλωσε την περασμένη Τρίτη ο Μπαράκ Ομπάμα, βάλλοντας κατά της κυριαρχίας της αποκαλούμενης «κουλτούρας της επίκρισης» (call-out culture) και της υπερβολικής «αφύπνισης» (wokeness) όσον αφορά το δίκαιο και το ορθό, στο πλαίσιο της οποίας η Γκρέτα Τούνμπεργκ επικρίθηκε, για παράδειγμα, γιατί διέσχισε μεν τον Ατλαντικό με ένα ιστιοφόρο μηδενικών ρύπων αλλά επρόκειτο για ένα σκάφος πολυτελείας.
Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ έδωσε μια εκτενή συνέντευξη στο πλαίσιο συνεδρίου που διοργανώθηκε από το Obama Foundation με κεντρικό θέμα την ακτιβιστική δράση της νεολαίας στη σύγχρονη εποχή. Και παρέμεινε για περισσότερο από μια ώρα στην κεντρική σκηνή, συνομιλώντας με την ηθοποιό και ακτιβίστρια Γιάρα Σαχίντι και άλλους «νεαρούς ηγέτες από όλον τον κόσμο», σύμφωνα με το ρεπορτάζ των New York Times, για πλήθος ζητημάτων. Περισσότερο αίσθηση, ωστόσο, προκάλεσαν τα σχόλια του κατά της απολυτότητας της πολιτικής ορθότητας.
«Αυτή την ιδέα της καθαρότητας (purity) και το ότι ποτέ δεν συμβιβάζεστε και είστε πάντα πολιτικά “αφυπνισμένοι” και όλα τα σχετικά, θα πρέπει να τα ξεπεράσετε γρήγορα όλα αυτά. Ο κόσμος είναι άνω κάτω, υπάρχουν αμφισημίες. Ανθρωποι που πραγματικά προσφέρουν έχουν ελαττώματα. Οι άνθρωποι τους οποίους πολεμάτε ενδέχεται να αγαπάνε τα παιδιά τους και να έχετε μεταξύ σας κάποια κοινά σημεία» υποστήριξε ο προκάτοχος του Ντόναλντ Τραμπ.
Εκτενώς αναφέρθηκε επίσης και στο πώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιδρούν στον ακτιβισμό, μιλώντας και για την «κουλτούρα της ακύρωσης» (cancel culture) θεμέλιο της οποίας αποτελεί μια συγκεκριμένη συμπεριφορά, μια συλλογική αντίδραση περισσότερο, που παρατηρείται μεταξύ των χρηστών του Διαδικτύου, όταν κάποιος, δημόσιο πρόσωπο συνήθως, προβαίνει σε μια δήλωση ή σε μια πράξη κατακριτέα. Αμέσως μετά το εν λόγω άτομο καταδικάζεται από έναν καταιγισμό επικριτικών σχολίων που αναρτώνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καταλήγοντας, έτσι, στη συνέχεια να «ακυρώνεται», με τον όρο να υποδηλώνει πως όλοι όσοι σχετίζονται μαζί του, ακόμα και οι εργοδότες του, θα πρέπει να διακόψουν κάθε σχέση. Καθηγητής του Χάρβαρντ, για παράδειγμα, αναγκάστηκε να παραιτηθεί τον περασμένο Μάιο επειδή τόλμησε να υπερασπιστεί τον Χάρβεϊ Γουάινσταϊν.
Ενδέχεται, ωστόσο, ο Μπαράκ Ομπάμα να μην απευθυνόταν μόνο στους νέους και τις νέες της Αμερικής, αλλά και στους προοδευτικούς Αμερικανούς και ειδικά στους ψηφοφόρους των Δημοκρατικών. Γιατί εν όψει των προεδρικών εκλογών του 2020 – εξηγεί το BBC – όλοι ενδιαφέρονται για το πόσο «αφυπνισμένοι» («woke») είναι οι υποψήφιοι για το προεδρικό χρίσμα του Δημοκρατικού Κόμματος, γεγονός που ώθησε κάποιους από αυτούς να απολογηθούν δημόσια για παλαιότερες δηλώσεις τους.
Πριν εγκαταλείψει τη μάχη, η γερουσιαστής Κίρστεν Τζίλιμπραντ εμφανίστηκε στην τηλεόραση για να ζητήσει συγγνώμη επειδή χρησιμοποίησε τη φράση «illegal alien» (παράνομος μετανάστης), η Ελίζαμπεθ Γουόρεν απολογήθηκε γιατί διατυμπάνιζε (προς όφελός της, σύμφωνα με τους επικριτές της) πως είναι αυτόχθων Αμερικανίδα ενώ ο Πιτ Μπούτιτζατζ επειδή σημείωσε πως «all lives matter», δυσαρεστώντας έντονα τους θιασώτες του κινήματος Black Lives Matter.
Μιλώντας στο CNN, η πρώην διευθύντρια Επικοινωνίας του Λευκού Οίκου επί της προεδρίας Ομπάμα, η Τζεν Ψάκι, επιβεβαίωσε πως τα σχόλια του πρώην αφεντικού της θα πρέπει να εκληφθούν και ως ένα μήνυμα προς το Δημοκρατικό Κόμμα και τους υποψηφίους του. «Εάν διεξάγουμε εξετάσεις καθαρότητας, θα καταλήξουμε να έχουμε ένα τόσο μικρό κόμμα που δεν θα μπορούμε να κερδίσουμε. Η διακυβέρνηση δεν έγκειται στο να λέμε “Δεν συμφωνείς μαζί μου, οπότε δεν μπορείς να συμμετέχεις στη συζήτηση”».
Πάντως ο Μπαράκ Ομπάμα πρώτη φορά τον συγκεκριμένο κίνδυνο τον επισήμανε τον περασμένο Απρίλιο, κατά τη συμμετοχή του σε εκδήλωση του Obama Foundation στο Βερολίνο. «Ενα από τα πράγματα που με απασχολεί όσον αφορά τους προοδευτικούς στις ΗΠΑ είναι μια συγκεκριμένη μορφή αυστηρότητας στο πλαίσιο της οποίας δηλώνουμε “A, με συγχωρείτε, έτσι έχουν τα πράγματα” και μετά ξεκινάμε μερικές φορές να αλληλοκατηγορούμαστε και αρχίζουμε να πυροβολούμε τους συμμάχους μας επειδή ένας από αυτούς απομακρύνθηκε από την ιδεολογική καθαρότητα επί συγκεκριμένων ζητημάτων», είχε επισημάνει τότε ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ.