Τον κώδωνα του κινδύνου προς τους ηγέτες της ΕΕ κρούει ο Μάριο Ντράγκι για τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας του κορονοϊού.
Ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σε άρθρο του στους Financial Times, προβλέπει υψηλότερα επίπεδα δημόσιου χρέους και βαθιά ύφεση και τονίζει πως απαιτείται μεγάλη αύξηση του δημόσιου χρέους αλλά και διαγραφές χρεών στον ιδιωτικό τομέα.
«Αντιμετωπίζουμε έναν πόλεμο και πρέπει να κινητοποιηθούμε ανάλογα», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ο ιταλός τραπεζίτης επισημαίνει ότι η πανδημία συνιστά μια ανθρώπινη τραγωδία «δυνητικά βιβλικών διαστάσεων» και οι δράσεις που αναλαμβάνουν οι κυβερνήσεις είναι γενναίες και αναγκαίες και πρέπει να υποστηριχθούν.
«Η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι πώς να δράσουμε με αρκετή δύναμη και ταχύτητα για να αποτρέψουμε την κρίση από το να μεταμορφωθεί σε μια παρατεταμένη ύφεση», τονίζει ο πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ και προσθέτει: «Είναι ήδη σαφές ότι η απάντηση πρέπει να συνεπάγεται σημαντική αύξηση του δημόσιου χρέους».
Ο Ντράγκι χρησιμοποιεί το παράδειγμα των πολέμων προκειμένου να δείξει ότι τα κράτη έκαναν πάντα αυτό ενόψει εθνικών καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης. «Οι πόλεμοι -το πιο σχετικό προηγούμενο- χρηματοδοτήθηκαν από την αύξηση του δημόσιου χρέους», τονίζει ο ίδιος.
«Το βασικό ερώτημα δεν είναι εάν αλλά το πώς το κράτος πρέπει να χρησιμοποιήσει τον ισολογισμό του για καλή χρήση».
Συγκεκριμένα, γράφει ο «Σούπερ Μάριο», «η πανδημία του κορονοϊού είναι μια ανθρώπινη τραγωδία βιβλικών διαστάσεων, με ένα τεράστιο και αναπόφευκτο οικονομικό κόστος. Οι εταιρείες αντιμετωπίζουν απώλειες εισοδήματος διεθνώς, ενώ ήδη πολλές μειώνουν και απολύουν εργαζόμενους. Μια βαθιά ύφεση είναι αναπόφευκτη. Η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι πώς να δράσουμε με αρκετή δύναμη και ταχύτητα για να αποτρέψουμε μια παρατεταμένη ύφεση. Είναι ήδη σαφές ότι η απάντηση πρέπει να συνεπάγεται μια σημαντική αύξηση του δημόσιου χρέους. Πολύ υψηλότερα επίπεδα δημόσιου χρέους θα αποτελέσουν μόνιμο χαρακτηριστικό των οικονομιών μας και θα συνοδεύονται από υψηλό ιδιωτικό χρέος».
Οπως επισημαίνει ο ίδιος, «οι παρέμβασεις των κρατών μέσω της διόγκωσης του χρέους για να προστατεύσουν τους πολίτες και τις οικονομίες ήταν σωστές, μιας και όπως σημειώνει πάντα τα κράτη ενόψει καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης παρενέβαιναν.
»Ωστόσο δεν θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις μόνο η κάλυψη των χαμένων εισοδημάτων για όσους χάνουν τις δουλειές τους, αλλά θα πρέπει σε πρώτη φάση να δράσουν ώστε να μην χαθούν θέσεις απασχόλησης. Εάν δεν συμβεί, θα βγούμε από αυτή την κρίση με μόνιμα χαμηλότερη απασχόληση και παραγωγική ικανότητα», τονίζει ο Ντράγκι.
«Τα επιδόματα και η αναστολή των φορολογικών υποχρεώσεων είναι σημαντικά βήματα που έχουν ήδη τεθεί από πολλές κυβερνήσεις. Αλλά η προστασία της απασχόλησης και της παραγωγικής ικανότητας σε μια περίοδο δραματικής απώλειας εισοδήματος απαιτεί άμεση υποστήριξη της ρευστότητας. Αυτό είναι απαραίτητο για όλες τις επιχειρήσεις, να καλύψουν τα λειτουργικά τους έξοδα κατά τη διάρκεια της κρίσης, είτε πρόκειται για μεγάλες επιχειρήσεις είτε για ακόμη μικρότερες επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενους επιχειρηματίες. Αρκετές κυβερνήσεις έχουν ήδη ενεργοποιήσει μέτρα για τη διοχέτευση της ρευστότητας στις επιχειρήσεις που μάχονται. Ωστόσο, χρειάζεται μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση», αναφέρει ο ίδιος.
Να δράσουν άμεσα οι τράπεζες
Ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ τονίζει στη συνέχεια πως, «θα πρέπει να αποφευχθούν γραφειοκρατικές καθυστερήσεις και άμεσα να κινητοποιηθεί το σύνολο των χρηματοπιστωτικών συστημάτων στις ευρωπαϊκές χώρες (αγορές ομολόγων, κυρίως για μεγάλες επιχειρήσεις, τραπεζικά συστήματα και σε ορισμένες χώρες, σύστημα για όλους τους άλλους).
»Οι τράπεζες μπορούν να δημιουργήσουν χρήμα άμεσα επιτρέποντας την υπερανάληψη ή το άνοιγμα πιστωτικών διευκολύνσεων. Παράλληλα, θα πρέπει να δανείζουν γρήγορα κεφάλαια με μηδενικό κόστος σε εταιρείες που είναι έτοιμες να σώσουν θέσεις απασχόλησης. Το κεφάλαιο που χρειάζονται πρέπει να παρέχεται από την κυβέρνηση με τη μορφή κρατικών εγγυήσεων για όλες τις πρόσθετες υπεραναλήψεις ή δανειοδοτήσεις».
Διαγραφή χρεών
Επιπλέον, όπως αναφέρει στο άρθρο του ο Ντράγκι, «το κόστος αυτών των εγγυήσεων δεν θα πρέπει να βασίζεται στον πιστωτικό κίνδυνο της εταιρείας που τις λαμβάνει, αλλά θα πρέπει να είναι μηδενικό, ανεξάρτητα από το κόστος χρηματοδότησης της κυβέρνησης που τις εκδίδει. Οι εταιρείες, ωστόσο, δεν θα βασίζονται στη στήριξη της ρευστότητας απλά επειδή είναι φθηνός ο δανεισμός.
»Σε ορισμένες περιπτώσεις -για παράδειγμα, οι επιχειρήσεις με ανεκτέλεστες παραγγελίες- οι ζημίες τους μπορεί να είναι ανακτήσιμες και στη συνέχεια θα αποπληρώσουν το χρέος. Σε άλλους τομείς, αυτό πιθανότατα δεν θα συμβεί.
»Τέτοιες εταιρείες ενδέχεται να εξακολουθούν να είναι σε θέση να απορροφήσουν αυτήν την κρίση για σύντομο χρονικό διάστημα και να αυξήσουν το χρέος για να διατηρήσουν το προσωπικό τους στην εργασία. Ωστόσο, οι συσσωρευμένες ζημίες τους ενδέχεται να επηρεάσουν την ικανότητά τους να επενδύσουν στο μέλλον. Και, αν η επιδημία του Covid-19 και οι καραντίνες διαρκέσουν, θα μπορούσαν να συνεχίσουν ρεαλιστικά την επιχειρηματική τους δραστηριότητα μόνο εάν τελικά διαγραφεί το χρέος που αυξήθηκε για να παραμείνουν οι εργαζόμενοι εκείνη τη στιγμή.
»Είτε οι κυβερνήσεις αποζημιώνουν τους δανειολήπτες για τις δαπάνες τους, είτε αυτοί οι δανειολήπτες θα αποτύχουν και η εγγύηση θα καταπέσει εις βάρος της κυβέρνησης. Εάν ο ηθικός κίνδυνος μπορεί να περιοριστεί, η πρώτη περίπτωση είναι καλύτερη για την οικονομία. Η δεύτερη διαδρομή είναι πιθανό να είναι λιγότερο δαπανηρή για τον προϋπολογισμό. Και οι δύο περιπτώσεις θα οδηγήσουν τις κυβερνήσεις να απορροφήσουν μεγάλο μέρος της απώλειας εισοδήματος που προκαλείται από το κλείσιμο των οικονομιών, εάν θέλουμε να προστατεύσουμε τις θέσεις εργασίας.
»Τα επίπεδα του δημόσιου χρέους θα αυξηθούν. Αλλά η εναλλακτική λύση – μόνιμη καταστροφή της παραγωγικής ικανότητας και κατά συνέπεια της φορολογικής βάσης – θα ήταν πολύ πιο επιζήμια για την οικονομία».