Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τη ρήξη της Δύσης με τη Μόσχα η ενεργειακή «τράπουλα» μοιράζεται ξανά, με την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου να επιστρέφει δυναμικά στο προσκήνιο και μεγαλεπήβολα σχέδια, όπως για παράδειγμα ο EastMed (εδικά μετά το περιβόητο non paper των Αμερικανών) να ξαναβγαίνουν από το συρτάρι, στο πλαίσιο της προσπάθειας απεξάρτησης της Ευρώπης από τους ρωσικούς ενεργειακούς πόρους.
Παράλληλα όμως με τον ενεργειακό χάρτη, ξαναγράφεται και ο αμυντικός, με αλλαγή προτεραιοτήτων στην ανάπτυξη του ανατολικού βραχίονα του ΝΑΤΟ και την ενεργοποίηση της Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης, μια προηγμένη τεχνολογικά πολυεθνική δύναμη, απέναντι στη «μεγαλύτερη απειλή για την ευρωατλαντική ασφάλεια εδώ και δεκαετίες», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται.
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται άλλωστε και η επίσκεψη της αμερικανίδας υφυπουργού Εξωτερικών, Βικτόριας Νούλαντ, στην Αθήνα, που θα έχει σειρά επαφών με την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του υπουργείου Αμυνας και τον Πρωθυπουργό.
Πρώτος σταθμός για την κυρία Νούλαντ θα είναι το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, όπου θα συναντηθεί με τον υπουργό Νίκο Παναγιωτόπουλο και τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ, Στρατηγό Κωνσταντίνο Φλώρο. Στη συνέχεια θα γίνει δεκτή από τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια στο υπουργείο Εξωτερικών, για να ακολουθήσει η συνάντηση με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου.
Στο επίκεντρο ο ρόλος της Ελλάδας στην κατάσταση στρατιωτικού συναγερμού που έχουν τεθεί οι συμμαχικές δυνάμεις λόγω Ουκρανικού, και ειδικότερα η σημασία της Αλεξανδρούπολης που μετά τη Σούδα αναδεικνύεται λόγω και της συγκυρίας σε σημείο-κλειδί για τις επιχειρησιακές ανάγκες του ΝΑΤΟ.
Από την Αθήνα πάντως, διαμηνύεται ότι πέραν της συμμετοχής στη Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης, δεν υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω στρατιωτικής συνδρομής χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η Αμυνα και ασφάλεια της χώρας.
Λίγο πριν τη συνάντηση με τη Βικτόρια Νούλαντ -και σε μία κρίσιμη χρονική καμπή, όπως προαναφέρθηκε, για τις εξελίξεις στον ενεργειακό χάρτη της ανατολικής Μεσογείου- ο Νίκος Δένδιας υποδέχθηκε στην Αθήνα τους ομολόγους τους της Κύπρου και του Ισραήλ, Γιάννη Κασουλίδη και Γαΐρ Λαπίντ, αντίστοιχα, στο πλαίσιο της πάγιας τριμερούς συνεργασίας (Τριμερής Ελλάδος – Κύπρου Ισραήλ).
Πριν από τη σύγκληση της Τριμερούς, ο υπουργός Εξωτερικών είχε κατ’ ιδίαν συναντήσεις με τους δύο ομολόγους του.
Σε αυτή με τον Γαΐρ Λαπίντ συζητήθηκε η κατάσταση στην Ουκρανία, οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή και το εύρος της ελληνο-ισραηλινής συνεργασίας σε μία σειρά από τομείς.
Στην Τριμερή οι υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας, του Ισραήλ και της Κύπρου αναμένεται να εστιάσουν στην περαιτέρω ενδυνάμωση της στενής τους συνεργασίας σε διάφορους τομείς, όπως η ενέργεια, η πολιτική προστασία, η οικονομία και η καταπολέμηση της τρομοκρατίας με απώτερο στόχο την προώθηση ειρήνης, ασφάλειας, σταθερότητας και ευημερίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Επίσης, αναμένεται να εξεταστούν οι προκλήσεις ασφαλείας στην ευρύτερη περιοχή, καθώς και το περιθώριο διεύρυνσης της συνεργασίας με τη συμμετοχή και άλλων κρατών, αναφέρεται στη σχετική ενημέρωση.
Και όλα αυτά ενώ στο πλαίσιο της απεξάρτησης από τη Ρωσία είναι σε εξέλιξη η αναζήτηση -πιο επείγουσα από ποτέ- εναλλακτικών πηγών εφοδιασμού βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
Στη νέα τάξη πραγμάτων η ανατολική Μεσόγειος περνάει για μια ακόμα φορά στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και φιλόδοξα σχέδια όπως του αγωγού EastMed για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τις πηγές του στις θαλάσσιες περιοχές ανοικτά των ακτών της Αιγύπτου, του Ισραήλ και της Κύπρου μέσω Ελλάδας στην Ιταλία, επανέρχεται στο προσκήνιο.
Οπως σημειώνει σε ανάλυση του που δημοσιεύθηκε από την Deutsche Welle o δρ. Ρόναλντ Μαινάρντους, πολιτικός αναλυτής, σχολιαστής και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, στις αρχές του τρέχοντος έτους – ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είχε ακόμη αρχίσει – η Ουάσιγκτον απέσυρε ξαφνικά την υποστήριξή της για το φιλόδοξο σχέδιο. Το λεγόμενο non paper των Αμερικανών προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση, ιδίως στην Ελλάδα και την Κύπρο, επειδή ανέτρεψε την ενεργειακή στρατηγική των χωρών αυτών εν μιά νυκτί. Όπως είπαμε, αυτό συνέβη στις αρχές Ιανουαρίου – άρα πριν από τον πόλεμο του Πούτιν. Ως γνωστόν ο πόλεμος αυτός προκάλεσε δραματικές αλλαγές στις διεθνείς σχέσεις και στην ενεργειακή πολιτική των χωρών της Δύσης.
«Στις αρχές του έτους οι Αμερικανοί είχαν προβάλει οικονομικούς και οικολογικούς λόγους κατά του Eastmed και υποστήριζαν ότι οι υψηλές επενδύσεις σε ένα έργο μεταφοράς ορυκτών καυσίμων δεν είναι συμβατές με τις ανάγκες της εποχής εν καιρώ κλιματικής αλλαγής.
»Μετά τη ρήξη με την Μόσχα η τράπουλα μοιράζεται ξανά. Αυτο ισχύει ιδιαίτερα για την ενεργειακή πολιτική και το ζήτημα των αγωγών. Ως εκ τούτου οι υποστηρικτές του EastMed διακρίνουν μια νέα ευκαιρία και περνούν στην αντεπίθεση. Η επιχειρηματολογία τους περιλαμβάνει και την αναφορά ότι ο δαπανηρός αγωγός θα είναι κατάλληλος για τη μεταφορά περιβαλλοντικά συμβατού υδρογόνου.
»Ας μην γελιόμαστε», όμως, σημειώνει ο δρ. Μαινάρντους, «εκτός από τα προαναφερόμενα περιβαλλοντικά και οικονομικά επιχειρήματα που χρησιμοποίησε η Ουάσιγκτον για να θάψει τον EastMed στις αρχές του έτους, ο καθοριστικός λόγος για τη στροφή της Αμερικής ήταν η προσέγγισή της με την Άγκυρα».
«Ο πρόεδρος Ερντογάν δεν έκρυψε ποτέ ότι η σχεδιασμένη διαδρομή του αγωγού είναι κόκκινο πανί για εκείνον», επισημαίνει και, όπως εκτιμά «το περιβόητο πλέον non paper συνιστά ξεκάθαρα μια πολιτική παραχώρηση των Αμερικανών προς την Τουρκία – και ταυτόχρονα ένα πισωγύρισμα για τις πρόσφατα αναβαθμισμένες ελληνοαμερικανικές σχέσεις».
«Ο αγωγός της ανατολικής Μεσογείου βρίσκεται στο επίκεντρο της ελληνοτουρκικής διαμάχης. Μια σειρά πολιτικοί παράγοντες δυσχεραίνουν το έργο. Δεν πρόκειται μόνο για το άλυτο Κυπριακό και το γεγονός ότι η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και, κατά συνέπεια, δεν θέλει να συναλλάσσεται επίσημα με την κυβέρνηση της Λευκωσίας. Πάνω απ’ όλα οι διαφορές σχετικά με την οριοθέτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων επισκιάζουν τη συνεργασία στο θέμα του αγωγού. Η διαμάχη αυτή είχε φέρει την Αθήνα και την Άγκυρα στα πρόθυρα του πολέμου το 2020. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποχρέωσε την Άγκυρα σε μορατόριουμ στην ανατολική Μεσόγειο υπό την απειλή κυρώσεων.
Ο ίδιος ο Ερντογάν διεμήνυσε ότι η μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη είναι εφικτή μόνο μέσω Τουρκίας, ωστόσο δεν είναι λίγοι αυτοί που υπογραμμίζουν-προειδοποιούν ότι ένας αγωγός μέσω της Τουρκίας θα ερχόταν σε αντίθεση με τον ίδιο τον στόχο της ενεργειακής διαφοροποίησης.
Ήδη μεγάλες ποσότητες της πολύτιμης πρώτης ύλης διοχετεύονται στην Ευρώπη μέσω της Ανατολίας. Οι ίδιοι επικριτές προειδοποιούν ότι όσον αφορά την ενεργειακή πολιτική, η Ευρώπη δεν πρέπει να εξαρτάται από ένα κράτος που γίνεται όλο και πιο αυταρχικό στο εσωτερικό και δεν έχει σαφή δέσμευση έναντι της Δύσης στην εξωτερική του πολιτική, σημειώνει στον άρθρο του ο Ρόναλντ Μαινάρντους.