Ενας πίνακας του Εντγκαρ Ντεγκά ζωντάνεψε μπροστά στα μάτια μίας ομάδας ερευνητών κατά τη διάρκεια 30 ωρών. Μέσα από υψηλής τεχνολογίας διαδικασίες και χάρη στην υπομονή πολύ πρόθυμων και ενθουσιασμένων λάτρεων της Τέχνης, πίσω από τη «Γυναίκα» του γάλλου ζωγράφου του Ιμπρεσιονισμού, εμφανίστηκε μία άλλη γυναίκα! Είναι πιο νέα, όμορφη, τρυφερή και κρυβόταν για 140 χρόνια πίσω από τις λεπτές στρώσεις λαδομπογιάς που είχε χρησιμοποιήσει ο καλλιτέχνης.
Ηδη από το 1922, το πρώτο έργο «ήθελε» να κάνει γνωστή την παρουσία του με κηλίδες που εμφανίζονταν στον πίνακα προκαλώντας δυσχρωμία. Τελικά, πολλές δεκαετίες αργότερα, έκπληκτοι οι συντηρητές και ιστορικοί Τέχνης του μουσείου στη Βικτόρια, της Αυστραλίας, ανακάλυψαν ότι στον καμβά όπου εμφανίζεται μία αυστηρή γυναίκα με στρουμπουλά μάγουλα και μαύρη φορεσιά, ο ζωγράφος είχε απεικονίσει μία γυναίκα με λευκό δέρμα, ροδαλά χείλη, λίγο τριγωνικά αυτιά και στοχαστικό βλέμμα. Οι γνώστες την αναγνώρισαν αμέσως! Είναι σχεδόν σίγουροι ότι είναι η Εμα Ντομπινκγνί, το μοντέλο που αναπαριστούσε σε έργα του επί είκοσι χρόνια ο ζωγράφος χωρίς να βαρεθεί ποτέ. Η γυναίκα που πόζαρε για αρκετούς καλλιτέχνες της εποχής, για τον Ντεγκά μεταμφιεζόταν άλλοτε σε κυρία της μπουρζουαζίας άλλοτε σε πλύστρα, αναλαμβάνοντας κάθε φορά διαφορετικούς ρόλους.
Δεν ήταν καθόλου σπάνιο για καλλιτέχνες της εποχής να ζωγραφίζουν νέα έργα πάνω σε παλιότερα. Το ένα τρίτο των έργων του Βαν Γκογκ κρύβουν άλλα σχέδια. Αλλά είναι η πρώτη φορά που καταφέρνουν οι ειδικοί να εμφανίσουν με τόσο ψηλή ανάλυση τα παλιότερα έργα. Χρησιμοποίησαν μία μηχανή που είναι τόσο υπερσύγχρονη όσο ακούγεται: συγχροτόνιο. Πρόκειται για έναν επιταχυντή σωματιδίων που εκπέμπει ένα πολύ δυνατό φως –εκατομμύρια φορές πιο δυνατό από το φως του ηλίου!- αλλά σε πολύ μικρές δέσμες, τόσο μικρές που δεν ξεπερνούν τη διάμετρο μίας ανθρώπινης τρίχας.
Σκανάροντας τον καμβά των 46 επί 38 εκατοστών, το μηχάνημα έκανε τα άτομα των συστατικών του κρυμμένου χρώματος να φωσφορίζουν σε τόνους που πρόδιδαν τα μεταλλικά τους στοιχεία. Κάπως έτσι, κατά τη διάρκεια 30 ωρών οι ερευνητές παρακολούθησαν τον σχηματισμό ενός ασπρόμαυρου χάρτη μεταλλικών στοιχείων. «Δεν θα το πίστευα ποτέ ότι μία ομάδα ατόμων θα έδειχνε τόσο ενθουσιασμό παρακολουθώντας τελίτσες να εμφανίζονται στην οθόνη ενός υπολογιστή!», δήλωσε στους New York Times ο Ντέιβιντ Θάροουγκουντ, συντηρητής στην Εθνική Πινακοθήκη Βικτόρια και συγγραφέας της μελέτης. «Είμασταν προσκολλημένοι σε ένα πρόσωπο που δεν είχε δει κανείς για περισσότερα από 100 χρόνια».
Χρειάστηκαν μήνες ερμηνείας των δεδομένων καθώς και ένα νέο λογισμικό, ειδικά φτιαγμένο για τη μετατροπή μεταλλικών στοιχείων σε χρώματα. Οπου υδράργυρος κόκκινο, όπου χρώμιο πράσινο, όπου κοβάλτιο μπλε και ου το καθ’ εξής. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. «Το σκανάρισμα έχει συλλάβει τη λεπτομέρεια κάθε πινελιάς. Τόσο που είναι σαν να βρίσκεσαι πίσω από τον καλλιτέχνη και να τον παρακολουθείς εν ώρα εργασίας», δήλωσε ο Τζόρις Ντικ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Ντελφτ.
Βοήθησε πολύ στην τεχνολογία το γεγονός ότι ο Ντεγκά χρησιμοποίησε πολύ λεπτές στρώσεις λαδομπογιάς. Γι’ αυτό και είχε αρχίσει να ξεπροβάλλει ένα πρόσωπο πίσω από τη «Γυναίκα». Ηταν σαν ο καλλιτέχνης να ήθελε κάποτε να αποκαλυφθεί άλλο ένα πορτρέτο της αγαπημένης του.
Είχαν μία πολύ τρυφερή σχέση, σύμφωνα με τον Ανρί Λουρέτ, πρώην διευθντή του Λούβρου. Φαίνεται από τον τρόπο που της μίλαγε σε επιστολές που έχουν διασωθεί: «Μικρή μου Ντομπιγκνί, άλλη μία πόζα και ευθύς αμέσως αν είναι εύκολο!». Εμείς γοητευόμαστε με την τρυφερή ιστορία πίσω από τον πίνακα. Αλλά οι ειδικοί ανατριχιάζουν στη σκέψη των μελλοντικών ανακαλύψεων που θα προκύψουν με το σκανάρισμα περισσότερων έργων. «Υπάρχουν τόσα έργα με αναπάντητα ερωτήματα, για την αυθεντικότητά τους, για την απόδοσή τους σε κάποιον καλλιτέχνη, ακόμη και για την τεχνική του κάθε ζωγράφου», εξήγησε στη βρετανική εφημερίδα Guardian ο υπεύθυνος συντήρησης της Εθνικής Πινακοθήκης στη Βικτόρια, Μάικλ Βαρκόε Κοκς. «Αυτό το συχροτόνιο βοηθά να δεις αυτό που αλλιώς δεν φαίνεται, να εκτιμήσεις αυτό που αλλιώς δεν εκτιμάται».