Tι μας νοιάζει το Μαλί; Είναι η εύλογη ερώτηση ενός ταλαιπωρημένου από τη μάχη της καθημερινότητας μέσου Έλληνα. Το 2011 μια ανάλογη ερώτηση ήταν «τι μας νοιάζει η Σομαλία;». Τότε ο λιμός άφησε πίσω του 750.000 νεκρούς και 250.000 υποσιτισμένους και εξανάγκασε την Ε.Ε. να ανοίξει το πουγκί της και να προσφέρει στη Σομαλία (από 35 εκ.ευρώ που είχε δώσει το 2010) 175 εκ.ευρώ το 2011…
Το Μαλί μας νοιάζει με την ευρύτερη έννοια που μας νοιάζει ο κόσμος όλος. Ειδικότερα, μας νοιάζει γιατί εκεί αναπτύσσεται μια φωλιά εξτρεμιστικών ισλαμικών δυνάμεων, που με τα όπλα τα οποία προμηθεύτηκαν από την εξέγερση της Λιβύης λειτουργούν υπονομευτικά σε οποιαδήποτε προσπάθεια ανασυγκρότησης και εξομάλυνσης στην αφρικανική ήπειρο. Μας νοιάζει, επίσης, διότι η διάχυση των δυνάμεων της τζιχάντ σε όλη τη βόρεια ακτή της Αφρικής αποτελεί έναν παράγοντα αποσταθεροποίησης μιας εύθραυστης ισορροπίας στην άμεση γειτονιά της νότιας Ευρώπης. Εκεί δηλαδή, όπου υπάρχουν επενδεδυμένα ευρωπαϊκά (κι ελληνικά) συμφέροντα, εκεί όπου υπάρχουν ιστορικές καταβολές, εκεί όπου στρέφονται για δουλειές οι δοκιμαζόμενες από την κρίση ευρωπαϊκές (και ελληνικές) εταιρείες.
Μας νοιάζει, γιατί αν αλλάξει ο συσχετισμός δυνάμεων στον μουσουλμανικό κόσμο και επικρατήσει ο νόμος της σαρίας, οι επιπτώσεις δεν θα μας αφήσουν αλώβητους, καθώς μουσουλμανικοί πληθυσμοί ζούν κάτω από την ίδια -ευρωπαϊκή- στέγη. Μας νοιάζει, διότι η συγκυρία -με το θέμα της Συρίας σε έξαρση και το θέμα του Ιράν να κοχλάζει- επιβαρύνεται υπέρμετρα από διάσπαρτες εστίες ανάφλεξης. Μας νοιάζει, τέλος, διότι σε αυτή την ιστορία εμπλέκεται και η Ε.Ε. – πώς;
Από τα τέλη του 19ου αιώνα το Μαλί υπαγόταν στη Γαλλία ως μέρος του Γαλλικού Σουδάν, όπου αργότερα προσαρτήθηκε και η Σενεγάλη. Το 1960 το Σουδάν κήρυξε την ανεξαρτησία του, η Σενεγάλη αποκολλήθηκε και το Μαλί έμεινε μόνο κι ανεξάρτητο. Λίγα χρόνια αργότερα μια στρατιωτική δικτατορία ανέλαβε τα ηνία της χώρας, τα οποία κράτησε ως το 1992, οπότε και έγιναν οι πρώτες ελεύθερες εκλογές. Σε όλη τη διάρκεια αυτής της ιστορίας, οι Τουαρέγκ που ζουν στον βορά της χώρας είχαν οικοδομήσει ένα δικό τους σύστημα αυτο-οργάνωσης, καθώς ήταν μονίμως τα θύματα μιας πολιτικής διακρίσεων. Το 1963 μια εξέγερση των Τουαρέγκ πνίγηκε στο αίμα, πλην όμως στην εξέγερση της Λιβύης έσπευσαν στα πεδία των μαχών, προμηθεύτηκαν οπλισμό και δικτυώθηκαν με τις άλλες ισλαμικές ομάδες. Το 2012 παρενέβησαν δυναμικά στην περιοχή και απέκτησαν τον έλεγχο στον βορά της χώρας εγκαθιστώντας ένα κράτος ακραία ισλαμιστικό -υιοθέτησαν τον νόμο της σαρίας, κατέστρεψαν προστατευόμενα μνημεία, επέβαλαν ένα καθεστώς βίας στην κοινωνία και ανάγκασαν χιλιάδες οικογένειες να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
Η προοπτική μετεξέλιξης του Μαλί σε χώρο υποδοχής ριζοσπαστικών ισλαμιστικών ή ακόμη και τρομοκρατικών δυνάμεων θορύβησε τη Γαλλία κατ'αρχάς, την Ε.Ε. στη συνέχεια. Στην πρωτεύουσα Μπαμάκο ζούν 6.000 Γάλλοι κι ενώ ο Πρόεδρος Ολάντ εξελέγη με το σύνθημα της επιστροφής των Γάλλων φαντάρων από το Αφγανιστάν, τώρα ήρθε η ώρα να αποφασίσει τι θα κάνει με το Μαλί -απ΄όπου έρχονταν εκκλήσεις για βοήθεια. Με νωπές τις πληγές από τους φόνους εβραιόπουλων σε σχολείο της Τουλούζης από ακραίο ισλαμιστή, ο «αναποφάσιστος» Ολάντ (όπως ήταν η μομφή στο πρόσωπό του) βρέθηκε σε μεγάλο δίλημμα και τελικά μεταβλήθηκε σε στρατάρχη. Από αέρος και από εδάφους 2.000 Γάλλοι στρατιώτες βρέθηκαν στο Μαλί, προσπαθώντας μαζί με τον ντόπιο στρατό να αποκαταστήσουν τον έλεγχο στο βόρειο τμήμα της χώρας. Κι ενώ προσπαθούσε να πείσει τους Αφρικανούς γείτονες και τον ΟΗΕ ότι πρέπει να ενεργοποιηθούν στην υποστήριξη του Μαλί, ο Γάλλος Πρόεδρος βρέθηκε προ απροόπτου -παρακλάδι της Αλ Κάιντα για αντίποινα κατέλαβε εργοστάσιο φυσικού αερίου στην Αλγερία με 107 ξένους εργαζόμενους, Γάλλους, Βρετανούς, Νορβηγούς, Ιάπωνες. Τους Ευρωπαίους τούς μετέφεραν στα εδάφη του Μαλί για να τους χρησιμοποιήσουν ως ομήρους στη διαπραγμάτευση για την παύση της διεθνούς στρατιωτικής επιχείρησης, ενώ η τελική πράξη του δράματος σημαδεύτηκε με αίμα.
Η Βρετανία αναστατώθηκε, η Γαλλία το ίδιο, η Ε.Ε. αποφάσισε να στείλει βοήθεια στο Μαλί, ενώ οχτώ γειτονικές αφρικανικές χώρες αποφάσισαν να στείλουν 5.000 στρατιώτες προς σταδιακή αντικατάσταση των 2.000 Γάλλων. Στην Ιταλία, το θέμα της ευρωπαϊκής παρέμβασης στο Μαλί απασχόλησε την πολιτική ηγεσία -με αντίστροφη στάση από την αναμενόμενη, καθώς ο Μπερλουσκόνι (με συμμετοχή στις επιθέσεις στο Ιράκ και το Αφγανιστάν) στράφηκε κατά της γαλλικής επέμβασης (!!), ενώ ο ηγέτης της αριστεράς Π.Λ.Μπερζάνι και ο Μ.Μόντι υποστήριξαν ότι «δεν πρέπει να μείνει μόνη η Γαλλία στον αγώνα κατά της τζιχάντ». Στη Γερμανία, μια δημοσκόπηση έδειξε ότι το 59% των Γερμανών είναι κατά μιας ενδεχόμενης γερμανικής επέμβασης στο Μαλί και το 33% υπέρ. Στη Γαλλία αντίθετα, το 65% τάχθηκε υπέρ της στρατιωτικής επέμβασης στο Μαλί και το 34% κατά. Η Βρετανία, η Γερμανία, η Δανία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και η Ισπανία στέλνουν μαχητικά αεροπλάνα, ενώ η Ελλάδα απέχει από τέτοιες συζητήσεις. Φαντασθείτε, άλλωστε, να γινόταν μια δημοσκόπηση για το Μαλί στη χώρα μας -η απάντηση του κόσμου θα παρέπεμπε σε εκείνη τη θαυμάσια φράση, που συνοψίζει την άγνοια με την καχυποψία αλλά και τη διπλωματικότητα – «εσύ το πας μακριά».