Εχετε ακουστά για την «υπόθεση Σπούτνικ»; Ο σοβιετικός δορυφόρος ήταν ο πρώτος που είχε τεθεί σε τροχιά το 1957 και είχε πανικοβάλει τις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα όμως στάθηκε και η αφορμή για την αμερικανική ανασυγκρότηση και, τελικά, για την επέλαση της NASA στο Διάστημα. Η ιστορία του Σπούτνικ επαναλαμβάνεται τώρα, σε άλλο πεδίο, και θα δούμε αν θα εξελιχθεί σαν φάρσα.
Κάποιοι λένε ότι η Κίνα είχε τη δική της μικρή «στιγμή Σπούτνικ» το 2016, όταν το βρετανικό πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης AlphaGo νίκησε τους Κινέζους στο παραδοσιακό παιχνίδι Go. Κάνουν λάθος όμως. Η Κίνα είχε όντως μία «στιγμή Σπούτνικ» τα τελευταία χρόνια, αλλά αυτή δεν προκλήθηκε από τη νίκη του AlphaGo.
Το 2018 ο Τραμπ, με τις απαγορεύσεις που επέβαλε στις τεχνολογικές εξαγωγές προς την Κίνα, απείλησε τη βιωσιμότητα ορισμένων «κόκκινων» εμπορικών γιγάντων και δημιούργησε μεγάλο άγχος στη νομενκλατούρα του Πεκίνου. Ανάγκασε, έτσι, τους «συντρόφους» να προσπαθήσουν να παραγάγουν οι ίδιοι την τεχνολογία που τους λείπει. Ωστόσο τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως θα περίμενε ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ λέει ο αρθρογράφος του Foreign Affairs Νταν Γουάνγκ. Τα αποτελέσματα των κινεζικών προσπαθειών είναι φτωχά.
Ο καθαυτό δημόσιος τομέας δεν ανταποκρίθηκε ικανοποιητικά στις κομματικές επιταγές, ενώ οι ιδιώτες σε πόστα υψηλής τεχνολογίας –οι οποίοι ενδεχομένως θα μπορούσαν να ανταποκριθούν– έδειξαν απροθυμία θεωρώντας συμφέρον τους (πολύ φθηνότερο, δηλαδή) να προμηθευτούν έτοιμα προϊόντα τεχνολογίας. Ο Τραμπ πάντως ξύπνησε τον φόβο, έτσι τώρα η Huawei έχει πειστεί ότι χωρίς τη δυνατότητα παραγωγής εξαρτημάτων Made in China το μέλλον είναι αβέβαιο.
Ο αρθρογράφος υποστηρίζει ότι ο πόλεμος που εξαπέλυσε ο Τραμπ στην Κίνα συσπείρωσε σε κοινό μέτωπο το κινεζικό κράτος και τους κινέζους επιχειρηματίες. Τόσο πολύ μάλιστα, που η Huawei θα μπορούσε στον τεχνολογικό τομέα να παίξει τον ρόλο που έπαιξε η NASA στον αγώνα για την κατάκτηση του Διαστήματος λόγω του Σπούτνικ: «Ναι, η Κίνα έχει ακόμη να αντιμετωπίσει σημαντικά τεχνολογικά εμπόδια, όπως είναι οι αδυναμίες στη βασική έρευνα, η αμφίβολη προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και οι υπερβολικές γραφειοκρατικές παρεμβάσεις. Αλλά οι ΗΠΑ δεν μπορούν να θεωρούν την Κίνα εσαεί εξαρτημένη. Οι κινεζικές εταιρείες ήδη εξελίσσονται για να ανταποκριθούν στις ανάγκες της χώρας».
Η κινεζική αυτάρκεια στην τεχνολογία θα έχει σημαντικές συνέπειες, οικονομικές και γεωπολιτικές. Ο Γουάνγκ έγραψε ανοιχτά για την Ταϊβάν, που απειλείται με εισβολή από την Κίνα. Ετσι πιστεύει ότι η Ουάσινγκτον πρέπει να επανεξετάσει τα μέτρα του Τραμπ. Αν αφαιρούσε ορισμένους περιορισμούς στις εξαγωγές υψηλής τεχνολογίας, οι κινεζικοί ιδιωτικοί γίγαντες θα επέστρεφαν μετά χαράς στην αγορά αμερικανικής τεχνολογίας, αδιαφορώντας για τις κομματικές εντολές, όπως έκαναν και στο παρελθόν.
Μπορεί ο Γουάνγκ να είναι αισιόδοξος στην ανάλυσή του, αλλά η πραγματικότητα δείχνει ότι το κινεζικό κράτος έχει αρχίσει να συμμαζεύει τους ανυπάκουους Κροίσους του, είτε έχουν είτε δεν έχουν σχέση με την τεχνολογία. Οι περιπτώσεις των Γουάνγκ Ξινγκ, Τζακ Μα, Ζανγκ Γιμίνγκ, όπως και η πρόσφατη πολυετής φυλάκιση του Σαν Νταβού, είναι εξαιρετικά αποκαλυπτικές των προθέσεων του Σι.