Ο Νάνι Μορέτι πηγαίνει στη μητέρα του για να δουν τα αποτελέσματα των εκλογών. Στη μικρή τηλεόραση, δίπλα στο μπουφέ με τα κρυστάλλινα σερβίτσια, βλέπουν τον Μπερλουσκόνι να γίνεται πρωθυπουργός. Είναι το 1994. Μάρτιος. Ο Νάνι Μορέτι ανάβει ένα τεράστιο τσιγαριλίκι. Γυρίζει στη μητέρα του, που παρακολουθεί με στωικότητα, και της λέει: Μαριχουάνα, τι να κάνεις; Είναι μια σκηνή από την ταινία του "Aprile". Aprile di Nanni Moretti – la prima elezione di Berlusconi
Στο "Κλέψας του κλέψαντος", του '59, κάποιοι μένουν σε τροχόσπιτα, λίγα μέτρα από τις νεόδμητες, θηριώδεις πολυκατοικίες. Βίοι παράλληλοι με την Ελλάδα της τότε φτωχολογιάς. Αρκετοί Ιταλοί ζούσαν ακόμη εκείνη την εποχή σαν πρόσφυγες στην ίδια τους τη χώρα.
Στο "Ρόκο και τ' αδέρφια του" του Βισκόντι, ταινία του '61, η οικογένεια φτάνει από το Μπάρι στο Μιλάνο και οι γιοι κάνουν δουλειές του ποδαριού. Κάποιος δουλεύει στις θεόρατες οικοδομές που υψώνονται στα περίχωρα της πόλης. Εκεί δεν υπήρχε τόση αντιπαροχή, όσο εδώ. Εκεί έχτισαν στα περίχωρα, και τα παραδοσιακά κέντρα των πόλεων έμειναν αναλλοίωτα σε μεγάλο βαθμό. Άλλος γιος πιάνει δουλειά στην Alfa Romeo. Τότε, η εταιρεία, με τον Ιωνά που τον καταπίνει το κήτος στο οικόσημο, δεν ήταν ακόμη θυγατρική της Φίατ. Οι Ανιέλι την πήραν πολύ αργότερα.
Στο θεατρικό του Ντάριο Φο, "Κλάξον, τρομπέτες και πλάκες", κάποιος υπόκειται σε πλαστική εγχείριση στο πρόσωπο. Ο γιατρός τον κάνει ίδιο με τον Ανιέλι. Όποιος τον βλέπει, νομίζοντας ότι είναι ο μεγαλοβιομήχανος, τον σπάει στο ξύλο. Μέχρι να ανακαλυφθεί το λάθος, τον έχουν κάνει τ' αλατιού. Στη νότια Ιταλία οι βιομήχανοι του βορρά είναι μισητά πρόσωπα.
Η Ιταλία είναι μια χώρα με κοινή γλώσσα, αποτελούμενη από πρώην πόλεις-κράτη. Γι' αυτό και κάθε νομός έχει τη δική του γερουσία, οικόσημα και αστική τάξη. Αυτό, βέβαια, σημαίνει ισχυρό, ακόμη, τοπικισμό. Ο οικονομικά αναπτυγμένος βορράς των εργοστασίων, των επιχειρήσεων, της βιομηχανίας, απεχθάνεται τον "τεμπέλη" νότο της αργομισθίας, των επιδομάτων, της μαφίας, του ήλιου.
Το 1984, ο Λεωνίδας Κύρκος, σε ομιλία του, αποτίει φόρο τιμής στον ηγέτη του ΚΚΙ Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, που μόλις είχε πεθάνει. Ο Κύρκος ένιωθε πολύ κοντά του τους Ιταλούς πρώην ορθόδοξους κομμουνιστές, ήταν πολύ εμφανές αυτό. Είμαι σίγουρος πως ενθαρρύνθηκε να υπερβεί κομματικόν εαυτόν λίγα χρόνια αργότερα και από τον ιστορικό συμβιβασμό του Μπερλινγκουέρ. Ο ιστορικός συμβιβασμός ανοίγει τους Αριστερούς ασκούς του Αιόλου. Η φράση λοιδωρείται κατά κόρον. Γίνεται ταυτόσημο του ξεπουλήματος και της προδοσίας, από τη φιλοσοβιετική Αριστερά. Ακόμη και ο Μανώλης Ρασούλης τον χρησιμοποιεί αρνητικά: Πάνω τάξη, κάτω τάξη – Μ. Ρασούλης / Πέτρος Βαγιόπουλος
Ο Μπερλινγκουέρ κάνει ένα θεμελιώδες λάθος: Δεν προβλέπει την επόμενη ιδεολογική μέρα της νέας Αριστεράς που οραματίζεται. Με το θάνατό του και τη μετεξέλιξη του Κομμουνιστικού Κόμματος, η ιταλική Αριστερά παραπαίει. Τα ορθόδοξα κομμουνιστικά κόμματα χαιρέκακα το απολαμβάνουν, σφιχταγκαλιασμένα με τα μικρά αλλά σίγουρα ποσοστά τους, που τα καθιστά συστημικά ακίνδυνα. Η πτώση του Τείχους και του (αν)ύπαρκτου σοσιαλισμού, αποενοχοποιεί την κονόμα. Ο Ιταλός εργάτης θέλει κοστουμιά από τον ονομαστό συμπατριώτη του σχεδιαστή, ντιζαϊνάτα γυαλιά ηλίου, μοντέρνο μπλουτζίν με αμερικάνικο όνομα αλλά ιταλικής ραφής και γερμανικό αμάξι. Η Λομβαρδία γεμίζει Μπεμβέ και Μερσεντές. Η ιταλική μόδα και το ιταλικό ντιζάιν κατακτούν τον κόσμο. Έχουν προηγηθεί ο Φελίνι, ο Βισκόντι, ο Αντονιόνι, η Καρντινάλε και η Σοφία Λόρεν, ο Μαρτσέλο Μαστρογιάννι, τα φεστιβάλ της Βενετίας και του Σαν Ρέμο, που έχουν ανοίξει το δρόμο στον ιταλικό τρόπο ζωής της πολυτελούς ανεμελιάς.
Ο Βερσάτσε μετακομίζει στο Λος Άντζελες. Τα εργοστάσια των ρούχων μπαρκάρουν για την Ασία. Έξω από τα Dolce Gabbana -στη Via de Montenapoleone, στο Μιλάνο- απλώνουν την πραμάτεια τους μαύροι λαθρομετανάστες. Ο Μπερλουσκόνι γαλουχεί όλη τη δεκαετία του '80 μια γενιά τηλεθεατών με τα κανάλια του, με φτηνιάρικα τηλεσόου. Λεφτά και βυζιά είναι το σήμα κατατεθέν τους. Οι παρουσιάστριες φέρονται σα βιζιτούδες και η πουτανιά γίνεται διαβατήριο για κοινωνική άνοδο.
Με το που γίνεται πρωθυπουργός, με στήριξη της Λέγκας του Βορρά, τουμπάρει την Ιταλία στα μέτρα του. Ο συνασπισμός της Αριστεράς, με σήμα την Ελιά, βυθίζεται στην ιδεολογική της ανασφάλεια και στην έλλειψη αυτοπεποίθησης. Με κάθε κοινωνική αντίδραση, ο Σίλβιο κάνει προσλήψεις στις επιχειρήσεις του. Συμβουλεύει άνεργες Ιταλίδες που ψάχνουν για δουλειά να βρουν πλούσιους γκόμενους για να αποκατασταθούν. Βάζει χέρι στη δικαιοσύνη. Κυνηγάει τον Ντιπιέτρο και τους δικαστές. Νταραβερίζεται με μαφιόζους και το ρίχνει στις παρτούζες. Απηυδισμένος, όπως και χιλιάδες Ιταλοί, ο Αντριάνο Τσελεντάνο τον κατακεραυνώνει από την εκπομπή του. Ο Ρομπέρτο Μπενίνι τον γελοιοποιεί σε ένα κατάμεστο στάδιο. Αλλά πολλοί Ιταλοί τον θαυμάζουν. Θέλουν κι αυτοί αυτά που έχει αυτός: γκόμενες και λεφτά.
Ταυτόχρονα, ο Ιταλός φοράει παντελόνι made in Indonesia, πουκάμισα made in Thailand, τισέρτ made in China. Στην Άκουϊλα γίνεται σεισμός και το κράτος ξεφτιλίζεται. Στη Σικελία ξεκινάνε συστηματικές εξαγωγές λαδιού και κρασιού. Φτιάχνουν ασήμαντα μουσεία κυνηγώντας αεριτζίδικες επιδοτήσεις. Ο Μπερλουσκόνι σα βδέλλα έχει κολλήσει στο σβέρκο της Ιταλίας και όταν τελικά απαγκιστρώνεται, η Ιταλία μένει με τα σώβρακα μπροστά στους χορτάτους Γερμανούς. Οι γερμανικές επιχειρήσεις στο Μιλάνο απολύουν υπαλλήλους, για να τους ξαναπροσλάβουν με χαμηλότερο μισθό. Τα ιταλικά ρούχα ράβονται στην άλλη άκρη του κόσμου. Η Ιταλία εισάγει τα ίδια της τα δημιουργήματα. Ο Λούτσιο Ντάλα πεθαίνει… Caro amico ti scrivo… Δεν θα μας γράφει, πια. Ο πάπας, ένα χρόνο μετά, παραιτείται. Ο Μόντι έχει απέναντί του έναν υπερήφανο λαό που ξύπνησε ζαλισμένος μετά το πάρτι και αρνείται να πληρώσει τον λογαριασμό. Η Ιταλία βγάζει τα Πράντα και βάζει τα δυο πόδια σε γερμανική μπότα. Ο Μπέπε Γκρίλο κάνει τη σάτιρά του συστηματικό πολιτικό αρνητισμό, αγκαλιάζει το ίντερνετ και κατεβαίνει στις εκλογές. Ως νέος σχηματισμός, όπως και κάθε νέο πολιτικό κόμμα, το μόνο που λέει είναι όχι. Νοσταλγεί την πληθωριστική λιρέτα. Ο Μπερλουσκόνι ξαναβάφει το μαλλί του και επιστρέφει. Ο Ντάριο Φο είναι, πια, πολύ μεγάλος. Η Ιταλία είναι μια βαθιά διχασμένη χώρα. Οι αναρχικοί της κλόουν δεν φαίνονται ικανοί να τη σώσουν. Ο Μαστρογιάννι έχει φύγει από καιρό. Και οι φτωχοδιάβολοι, από τον "Κλέφτη των ποδηλάτων", ξανάρχονται.
Ιταλία, ανοχύρωτη χώρα.