Πριν αναφερθώ σε δύο πρόσφατα περιστατικά, που συγκλονίζουν τη Σουηδία, και το πώς τις αντιμετωπίζει η κοινωνία και τα media, ας θυμηθούμε δύο δολοφονίες, όχι και τόσο του μακρινού παρελθόντος. Ήταν 28 Φεβρουαρίου 1986, όταν τη Σουηδία και ολόκληρο τον κόσμο συγκλόνισε η δολοφονία του Ούλοφ Πάλμε. Ο χαρισματικός σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός, δεν είχε μόνο φίλους. Είχε μπει στο «μάτι» πολλών, για τον τρόπο που ασκούσε (κυρίως την εξωτερική) πολιτική. Ο Πάλμε, έπεσε θύμα της ίδιας της Σουηδίας που οικοδόμησε. Την οραματίστηκε ανοιχτή, ανεκτική, πλουραλιστική, πολυπολιτισμική και, πάνω απ' όλα, κράτος δικαίου. Γιατί έπεσε «θύμα» της; Διότι πίστευε ότι δεν χρειαζόταν μέτρα ασφαλείας, στο κράτος που είχε οικοδομήσει. Ο εφησυχασμός του, όπλισε το χέρι του δολοφόνου. Που παρεμπιπτόντως, δεν βρέθηκε ποτέ…
Σε κάποιο άλλο κράτος, παρόμοια δολοφονία, θα είχε αλλάξει τα πράγματα μια για πάντα, λένε μερικοί. Μπορεί. Δεν τα άλλαξε στη Σουηδία. Φυσικά, η μετά-Πάλμε Σουηδία δεν είναι πια η ίδια, αλλά εκείνο που ο Πάλμε είχε καταφέρει να εμφυσήσει με την πολιτική του, παρέμεινε και παραμένει. Ο χώρος της σοσιαλδημοκρατίας, δέχθηκε ένα ακόμα πλήγμα, τον Σεπτέμβρη του 2003. Η (σχεδόν) σίγουρη επόμενη ηγέτης του κόμματος του Πάλμε, η Άννα Λίντ, η χαρισματική υπουργός Εξωτερικών, δολοφονήθηκε σε εμπορικό κέντρο της Στοκχόλμης. Η δολοφονία αυτή, που συγκλόνισε ξανά τη Σουηδία, και αρκετοί την συνέκριναν με του Πάλμε, είχε αυτουργό. Ήταν ένας 24αχρονος Σέρβος μετανάστης. Θα περίμενε κανείς, η Σουηδία να αλλάξει τον τρόπο που αντιμετώπιζε τους μετανάστες, έπειτα από αυτό. Δυστυχώς για τις «Κασσάνδρες», δεν το έπραξε. Συνέχισε να είναι ανοιχτή, ανεκτική, πολυπολιτισμική χώρα. Το «φάντασμα» του Πάλμε υπάρχει ακόμα.
Και πάμε στο σήμερα. Την εβδομάδα που πέρασε, λοιπόν, στην πόλη του Μάλμε, μια ομάδα ναζί επιτέθηκε σε ακτιβιστές και ακτιβίστριες που διαδήλωναν για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Ένας νέος 24 ετών τραυματίστηκε πολύ σοβαρά και έπεσε σε κώμα, άλλα τρία άτομα που τραυματίστηκαν είναι εκτός κίνδυνου. Πολιτική ηγεσία και πολίτες, αντέδρασαν άμεσα. Αντιναζιστικές (στη Σουηδία τους ναζί τους ονομάζουν ναζί) διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα. Ούτε κραυγές, όμως, ούτε τηλεπαράθυρα, ούτε μονοθεματικά δελτία ειδήσεων. Τις ίδιες ημέρες στο Αφγανιστάν, δολοφονήθηκε ένας γνωστός Σουηδός δημοσιογράφος της δημόσιας ραδιοφωνίας, ο NilsHorner. Αφιερώματα, συζητήσεις, προβολή ρεπορτάζ, συγκίνηση και τιμές. Επαγγελματικά (μάλλον υπέρ το δέον), πολιτισμένα, ανθρώπινα. Και επειδή στη Σουηδία ζουν χιλιάδες Αφγανοί, εννοείται πως δεν ακούστηκε, ούτε ως αστείο, να ενοχοποιείται κάποιος από αυτούς, για τη δολοφονία του δημοσιογράφου στο έδαφος της χώρας καταγωγής τους.
Πολλές φορές, όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους, έτσι και με τις κοινωνίες, στις δύσκολες στιγμές ανακαλύπτεις το πραγματικό τους πρόσωπο. Είναι η δεύτερη φορά, μετά τα περσινά επεισόδια, που ανακαλύπτω το πραγματικό πρόσωπο της Σουηδίας. Και μπορεί να μην είναι ακριβώς εκείνη του Πάλμε, αλλά έχει κρατήσει πολλά από τα χαρακτηριστικά της.