Στους τρομερούς (και πανικόβλητους) καιρούς που ζούμε, ένα λογισμικό που τροφοδοτείται με ευαίσθητα data «χρωματίζει» τους επικίνδυνους Κινέζους: υποτίθεται όχι πολιτικά, αλλά υγειονομικά. Ενας αλγόριθμος σταμπάρει όσους είναι ύποπτοι να νοσήσουν από τον κορονοϊό και, κατόπιν, άλλον «βάφει» με πράσινο χρώμα, άλλον με κίτρινο και άλλον με κόκκινο!
Οπως θα έλεγαν και οι σκώπτες αρχαίοι μας, ουδέν κακόν αμιγές καλού, λοιπόν, για τον παντεπόπτη οφθαλμό του συγκεντρωτικού κράτους…
Κάθε ένα από αυτά τα τρία χρώματα σημαίνει και διαφορετικό επίπεδο επικινδυνότητας όσον αφορά τη δημόσια υγεία. Τα στιγματισμένα με κόκκινο χρώμα άτομα δεν επιτρέπεται να εισέλθουν σε δημόσιους χώρους, δηλαδή σε σιδηροδρομικούς σταθμούς, εστιατόρια κ.λπ., τουλάχιστον για δύο εβδομάδες. Οι «κίτρινοι» πολίτες υφίστανται το ίδιο περιοριστικό πλαίσιο με τους «κόκκινους», αλλά μόνο για μία εβδομάδα.
Πάντως τα παραπάνω σούπερ τεχνολογικά δεν έχουν αποστερήσει το κινεζικό κράτος από την υπερτάτη εξουσιαστική χαρά να παρακολουθεί τους ανθρώπους και με τον παλιό και δοκιμασμένο ασφαλίτικο τρόπο. Τη σχετική είδηση έδωσε το φύλλο του Χονγκ Κονγκ South China Morning Post (SCMP), το οποίο είναι γραμμένο στα αγγλικά.
«Οι τεχνολογίες αιχμής σε συνδυασμό με την παρωχημένη επιτήρηση χρησιμοποιούνται για να αποφασίσουν ποιοι μπορούν και ποιοι δεν μπορούν να επιστρέψουν στην εργασία τους» επισημαίνει η εφημερίδα, παρατηρώντας ωστόσο ότι «η έξυπνη τεχνολογία δεν είναι πάντα τόσο έξυπνη» και έχουν γίνει λάθη που ταλαιπώρησαν κόσμο και τα έχει παραδεχθεί ακόμη και η νομενκλατούρα.
Παράδειγμα: ένας νεαρός δικηγόρος, έγραψε η SCMP, ανακάλυψε ότι είχε σημανθεί με «κόκκινο» από τον υπολογιστή. Λοιπόν, το χρώμα εμφανίστηκε σε μια εφαρμογή στο smartphone και του «είπε» ότι πρέπει να τεθεί σε κατ’ οίκον καραντίνα, αν και ο άνθρωπος δεν είχε εκδηλώσει κανένα από τα συμπτώματα της φονικής νέας ίωσης.
Ηταν ένας «από τα εκατομμύρια άτομα των οποίων οι κινήσεις υπαγορεύονται από την κυβέρνηση μέσω λογισμικού που τροφοδοτείται με data και εκδίδει εντολές, αν πρέπει αυτοί οι άνθρωποι να παραμείνουν σε κατ’ οίκον περιορισμό ή να βγουν στον δρόμο και να πάνε στη δουλειά τους». Πρόκειται για «απεγνωσμένη προσπάθεια της Κίνας να σταματήσει τον κορονοϊό, χρησιμοποιώντας μια μεικτή μέθοδο ελέγχου: τεχνολογίες αιχμής και παλιομοδίτικη επιτήρηση».
- Κατά το φύλλο του Χονγκ Κονγκ, οι Κινέζοι, προσπαθώντας να σταματήσουν την εξάπλωση της νέας ίωσης, βρήκαν την ευκαιρία να δοκιμάσουν σε πραγματικές συνθήκες και σε τεράστια κλίμακα τεχνολογικές εφαρμογές ελέγχου του πληθυσμού.
Πρόκειται για πρωτοφανή μαζική χρήση της τεχνολογίας, και τα λάθη δεν αποφεύγονται, ιδίως στις πόλεις. Ο αλγόριθμος δεν είναι τέλειος. Το σύστημα που «τσίμπησε» ως ύποπτο τον δικηγόρο «λέγεται Health Code και είναι προσβάσιμο μέσω της εφαρμογής Alipay. Αναπτύχθηκε από την Ant Financial, θυγατρική του κολοσσού του ηλεκτρονικού εμπορίου Alibaba, και από τις τοπικές αρχές της περιοχής Χαντζού», εκεί δηλαδή όπου εδρεύει η κινεζική απομίμηση της Σίλικον Βάλεϊ. Με ειλικρίνεια η South China Morning Post έγραψε στο ρεπορτάζ της ότι η ίδια ανήκει στον όμιλο επιχειρήσεων της Alibaba.
Το τρομερό «μάτι» του Health Code…
Ως προς τα data τώρα, το Health Code τρέφεται με ιατρικά, ταξιδιωτικά και κοινωνικά ιστορικά (τα πρώτα κατά δήλωσιν, ενώ τα δεύτερα και τα τρίτα πιστοποιημένα και από τη γραφειοκρατία) τα οποία και αναλύει, κατόπιν, δε, καταλήγει στη γνωμάτευση: ο αλγόριθμος πιθανολογεί ποιος ενδέχεται να νοσήσει. Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Κίνας ανέφεραν ότι το Health Code καλύπτει τρεις επαρχίες, την Τζετζιάνγκ, τη Σιχουάν, τη Χαϊνάν, αλλά και τον Δήμο Τσονγκίνγκ. Προς το παρόν ελέγχει πληθυσμό σχεδόν 180 εκατομμυρίων, αλλά λίαν συντόμως θα καλύψει ολόκληρη τη χώρα.
Σαν τον δικηγόρο, πάντως, που κοκκίνισε αδίκως από το σύστημα, υπάρχουν πολλοί. Στα social media της Κίνας, και ειδικά στο Weibo, πολλοί «κόκκινοι» παραπονούνται επειδή αγνοούν τον λόγο του «σταμπαρίσματος» που έχουν υποστεί, αφού δεν είναι άρρωστοι. Οι κινεζικές αρχές παραδέχθηκαν ότι κάποιες αξιολογήσεις δεν είναι ακριβείς, χωρίς να πουν πόσες.
…τους κοιτά για το καλό τους
Η κομμουνιστική γραφειοκρατία που αποτελεί τον δημοσιοϋπαλληλικό ιστό της Κίνας συλλέγει τεράστιες ποσότητες από data κάθε είδους μέσω ενός εκτεταμένου δικτύου επιτήρησης που περιλαμβάνει κάμερες ασφαλείας, καταχωρίσεις πραγματικών στοιχείων στο Ιντερνετ, λίστες επιβατών τρένων, λίστες διανυκτερεύσεων βασισμένες στα check-in των ξενοδοχείων. Ακριβώς αυτά τα big data, συν οι υγειονομικές πληροφορίες και τα ιατρικά ιστορικά, δίνουν στην κυβέρνηση του ΚΚΚ τη δυνατότητα να ελέγχει τον κινεζικό λαό, ώστε «να κυβερνά καλύτερα», όπως παρατηρεί η εφημερίδα.
Παράλληλα με το σύστημα Health Code αναπτύχθηκαν και άλλα ψηφιακά εργαλεία ανάλυσης, πρόβλεψης και περιορισμού, και αυτά βασισμένα στην αστείρευτη δεξαμενή των data. Λόγου χάρη, κάποια πλατφόρμα που ονομάζεται «ανιχνευτής επαφών» επιτρέπει στους εργοδότες να ελέγξουν αν οι εργαζόμενοί τους έχουν έλθει σε στενή επαφή με επιβεβαιωμένους ασθενείς ή με υπόπτους να ασθενήσουν από τον κορονοϊό: τα αφεντικά μπορούν να βάζουν τους αριθμούς ταυτότητας των εργαζομένων στο σύστημα και να λαμβάνουν όποιο στοιχείο χρειάζονται.
Η κινεζική κοινή γνώμη διχογνωμεί όσον αφορά τη χρήση των big data: άλλοι λένε ότι αισθάνονται πιο ασφαλείς με τις νέες τεχνολογίες του κομματικού κράτους, άλλοι φοβούνται για ωμές παραβιάσεις της ιδιωτικότητάς τους. Ανθρωποι οργανισμών και ΜΚΟ, όπως η Human Rights Watch, ισχυρίζονται ότι η τωρινή τεχνολογική υποδομή του κινεζικού κράτους, η οποία σχεδιάστηκε για την πάταξη του ποινικού εγκλήματος, χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για τη ρύθμιση άλλων πτυχών της ζωής των ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης της κατάστασης της υγείας τους.