«Ενα άτομο έχει εγκαταλείψει»: φράση μυστηριώδης, με ρήμα βαρύ και πολύσημο, που υπό συνθήκες μπορεί να υπαινιχθεί ακόμη και τη δραπέτευση ή τον οικειοθελή θάνατο μπροστά σε κάποια φρικιαστική και θανάσιμη απειλή – ή, υπό άλλες συνθήκες, όχι εντελώς διαφορετικές από τις προηγούμενες, μπορεί να δηλώσει και τη λήξη βασανιστηρίων, επειδή ο κρατούμενος δεν άντεξε και εξέπνευσε. Φράση, λοιπόν, που σε κάθε περίπτωση εξιτάρει το αυτί, το μάτι και την ψυχή.
Ωστόσο τη βλέπεις στον υπολογιστή σου μόλις κάποιος από τον διασυνδεδεμένο όμιλο των συνομιλητών σου αποσυνδεθεί. Τότε εσύ πρέπει, πρώτον, να καταλάβεις τι του συνέβη και, δεύτερον, να συνεχίσεις τη σοβαρότατη συζήτηση που έχεις με τους υπολοίπους, λες και δεν έγινε κάτι σημαντικό – μπορεί και να μην είναι τίποτε άξιο ανησυχίας βέβαια, όμως αυτό εσύ δεν είσαι σε θέση να το γνωρίζεις.
Αυτό είναι πλέον το ηλεκτρονικό, εικονικό περιβάλλον στο οποίο διεξάγονται οι συσκέψεις, εξαιτίας της πανδημίας. Από υγειονομικής απόψεως παρέχει ασφάλεια οπωσδήποτε, όμως τίθενται κάποια ζητήματα για τη λειτουργικότητά του, για την ουσιαστική επικοινωνία των συμμετεχόντων δηλαδή, για την ποιότητα της κάθε διαπραγμάτευσης, αφού διαπιστώθηκε ότι οι υπό προϋποθέσεις χρόνου και ποιότητας σύνδεσης τοποθετήσεις των μελών της ομήγυρης, διευκολύνουν τη μεταξύ τους ασυνεννοησία και, έτσι, παρατείνουν τον χρόνο κάθε τέτοιας σύσκεψης, ανεξαρτήτως του επιπέδου της.
Αυτές οι εξ αποστάσεως και μέσω πλατφορμών τύπου Zoom συσκέψεις αφορούν τόσο διοικητικά συμβούλια εταιρειών όσο και απλούς εργαζομένους, φυσικά. Μα πάνω απ’ όλα και απ’ όλους αφορούν τους ηγέτες του κόσμου μας, οι οποίοι τα διάφορα μίτινγκ τους κατ’ αυτόν τον τρόπο τα διεκπεραιώνουν εδώ και έναν πανδημικό χρόνο.
Οι πρόεδροι κρατών και κυβερνήσεων –ο καθένας τους άτομο διαφορετικής εξοικείωσης με την τεχνολογία, εξυπακούεται– υφίστανται τη «δικτατορία της τεχνολογίας» που επέβαλε ο κορονοϊός, έγραψε στην Corriere della Sera η συντάκτρια Αλέσια Κρουτσιάνι, η οποία έδωσε χαριτωμένα παραδείγματα από τη σύνοδο κορυφής του G7, του περασμένου Φεβρουαρίου, που έγινε και με συμμετοχή των «πρωτοετών» Τζο Μπάιντεν και Μάριο Ντράγκι, αλλά χωρίς τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Ως γνωστόν, όταν μιλούσε ο Μπόρις Τζόνσον ακούστηκαν «στο βάθος» κάποιες γερμανικές λέξεις. Ηταν η Ανγκελα Μέρκελ που είχε ξεχάσει να πατήσει το mute. Της είπε τι να κάνει ο ίδιος ο βρετανός πρωθυπουργός, που διέκοψε τον λόγο του για να μιλήσει σε πιο προσωπικό τόνο και, εκ του μηδενός, να δημιουργήσει μία viral σκηνή: «Μας ακούς, Ανγκελα; Πάτα το mute…» κ.λπ.
Το κρίσιμο τρίλεπτο
Τα περιστατικά ασυνεννοησίας θεωρούνται δεδομένα λοιπόν, πιθανώς να βγάζουν και γέλιο, παρά τον αγώνα που δίνουν οι πολυάνθρωπες ομάδες των τεχνικών σε κάθε αίθουσα τέτοιας σύνδεσης. Αν οι διασυνδεδεμένοι είναι επτά πολιτικοί και υπάρχουν προβλήματα, σκεφθείτε τι συνέβαινε στις εξ αποστάσεως συνόδους της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με 27 αρχηγούς σε «παράθυρα» και πίσω από τον καθένα τους 27 ομάδες τεχνικών…
Το ψηφιακό μίτινγκ έχει απαιτήσεις ανακλαστικών από τον ρήτορα, αφού διαθέτει μόνο τρία λεπτά για να μιλήσει, ακόμη και αν έχει να ανακοινώσει το τέλος του κόσμου. Ομως πόσο αντιληπτός μπορεί να γίνει από τους ομοίους του αν η εικόνα του αρχίσει να ξεθωριάζει λόγω προβλημάτων σύνδεσης; Πώς θα γίνει η περιβόητη διαπραγμάτευση για την οποία όλοι έχουν διασυνδεθεί μεταξύ τους, όταν χρειάζεται να επαναλαμβάνονται δυο και τρεις φορές οι θέσεις ενός εκάστου, ώστε να διασφαλιστεί ότι όλοι τις έχουν ακούσει;
Ελλειψη κοινού και ντεσού
Υπάρχει θέμα και σε εκφραστικό επίπεδο για τους περισσότερους πολιτικούς, αφού όλοι τους έχουν συνηθίσει να αγορεύουν παρουσία κοινού, νιώθοντας τη φυσική παρουσία των σωμάτων γύρω τους. Αν στα μειονεκτήματα του ψηφιακού πάνελ προστεθεί και η έλλειψη των χειραψιών, των φιλικών συζητήσεων στα κοριντόρ, των κουτσομπολιών μετά χειρονομιών κ.λπ., τέλος πάντων η ανυπαρξία όλων των ντεσού μιας κανονικής, διά ζώσης σύσκεψης ηγετών, τότε γίνεται κατανοητό το μέγεθος του προβλήματος.
Υπάρχει και θέμα καχυποψίας, έλλειψης εμπιστοσύνης και φόβου. Οταν κάποιος κλείνει την κάμερά του και αποσυνδέεται, τότε οι υπόλοιποι συμμετέχοντες ανησυχούν αμέσως, μήπως υπάρχει κάτι ύποπτο στην αποχώρησή του. Το περιβόητο μήνυμα «ένα άτομο έχει εγκαταλείψει», όπως προαναφέραμε, μπορεί να κόψει τα γόνατα των υπολοίπων, καθώς είναι θέμα συγκυρίας η ερμηνεία του. Τότε το πρώτο πράγμα που επιτυγχάνεται είναι η παράταση της διάρκειας της σύσκεψης και η συνολική καθυστέρηση.
Τέλος, υπάρχει και ζήτημα εχεμύθειας όσον αφορά τους παρατρεχάμενους τεχνικούς σε κάθε αίθουσα όπου υπάρχει σύνδεση, οι οποίοι παρίστανται ως βωβά πρόσωπα (αλλά έχοντα ώτα, βεβαίως) σε μία συζήτηση που υπό κανονικές συνθήκες δεν θα άκουγαν ποτέ στη ζωή τους…