«Ρωτάω, οπότε, τις ΗΠΑ: είχε συγκεκριμένη διάρκεια η παραμονή σας στο Αφγανιστάν, γνωρίζατε πότε θα ολοκληρωνόταν (η εκστρατεία); Εισήλθατε στο Ιράκ πριν αναλάβουμε την εξουσία –ολοκληρώθηκε η διάρκεια παραμονής σας στο Ιράκ (ή) βρίσκεστε ακόμα εκεί;», διερωτήθηκε με ξεκάθαρα επιθετικές διαθέσεις τη Δευτέρα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, απαντώντας έμμεσα στις αμερικανικές προτροπές για αυτοσυγκράτηση, δύο ημέρες μετά την εισβολή των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στη Συρία με στόχο την πάταξη των Κούρδων «τρομοκρατών».
Αδυνατώντας (ή μην θέλοντας) να ακολουθήσει άλλες οδούς, η Τουρκία του Ερντογάν κατέληξε τελικά να υιοθετήσει την σκληρότερη δυνατή στάση, παραβιάζοντας τα σύνορα της εμπόλεμης Συρίας και αποστέλλοντας τους στρατιώτες της να «αποκαταστήσουν την τάξη» στην ελεγχόμενη από τους Κούρδους περιοχή του Αφρίν.
Μετά την έναρξη των επιχειρήσεων με την κωδική ονομασία «Κλάδος Ελαίας», πέρα από τουλάχιστον 26 Κούρδους μαχητές και 24 αμάχους, τη ζωή τους έχασαν και 25 Σύροι αντάρτες που πολεμούν στο πλευρό των Τούρκων αλλά και δύο φαντάροι της Τουρκίας. «Η ελαία είναι για τους ανθρώπους της περιοχής» – προσδιόρισε ο τούρκος πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ – «ενώ το κλαδί νοούμενο ως ράβδος είναι για τους τρομοκράτες».
Οπότε, πέρα από τον Φετουλάχ Γκιουλέν, φερόμενο ως ιθύνοντα νου του αποτυχημένου πραξικοπήματος του 2016, πέρα από την Ευρώπη που αρνείται πεισματικά να δεχτεί την Τουρκία στις τάξεις της, πέρα από το Ισραήλ του Μπενιαμίν Νετανιάχου και της «ενωμένης και αδιαίρετης Ιερουσαλήμ» που αναγνώρισε ο Ντόναλντ Τραμπ, ο Ερντογάν επέλεξε να στρέψει τα πυρά του και κατά των Κούρδων της Συρίας. Σύμφωνα με τον ανταποκριτή της La Repubblica στην Κωνσταντινούπολη Μάρκο Ανσάλντο, οι κουρδικοί θύλακες πέραν των τουρκικών συνόρων αποτελούν την τελευταία «ψύχωση της Τουρκίας». Ο πρώτος στόχος που βάλλεται ήδη είναι το Αφρίν ενώ στη συνέχεια σειρά έχει το Μανμπίτζ.
Οι συνέπειες ενδέχεται να είναι απρόβλεπτες όχι μόνον στο εσωτερικό της Τουρκίας αλλά στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, όπου η κατάσταση είναι ήδη εξαιρετικά ανησυχητική, αν όχι εκρηκτική, με τις μεγάλες αλλά και τις μικρότερες δυνάμεις να μην καταφέρνουν να βρουν ένα κοινό διπλωματικό τόπο ώστε να ξεκινήσουν, τουλάχιστον, να συνομιλούν.
Ο τούρκος ηγέτης, όμως, είναι αποφασισμένος, όπως πάντα, άλλωστε, όχι μόνον να μην οπισθοχωρήσει αλλά να συνεχίσει να πολεμά τα μέλη των κουρδικών Μονάδων Λαϊκής Προστασίας (YPG), παραβλέποντας ότι οι «τρομοκράτες» Κούρδοι της Συρίας χρηματοδοτούνταν από τις ΗΠΑ με στόχο την πάταξη του ISIS και της ισλαμιστικής τρομοκρατίας.
Ο Ερντογάν τόνισε σε δηλώσεις του πως έχει και τη συγκατάθεση του Κρεμλίνου, εκεί όπου βρέθηκαν τις προηγούμενες ημέρες ο γενικός επιτελάρχης των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων και ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας ώστε να ενημερώσουν τους Ρώσους για τις προθέσεις τους.
Η Μόσχα, ωστόσο, τη Δευτέρα απέστειλε επίσημη πρόσκληση στους κύριους φορείς, περιφερειακούς και διεθνείς – συμπεριλαμβανομένων, φυσικά, και των Κούρδων – που διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην περιοχή, για τη Σύνοδο για την ειρήνη στη Συρία που θα πραγματοποιηθεί στις αρχές της επόμενης εβδομάδας στο Σότσι.
Την ίδια ώρα, αδιαφορώντας παντελώς για τις ανησυχίες της Ύπατης Εκπροσώπου της ΕΕ για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής Φεντερίκα Μοργκερίνι, η Τουρκία σχεδόν υψώνει τη φωνή της κυρίως κατά των Αμερικανών. «Αποσύρετε πρώτα τα όπλα που δώσατε στους Κούρδους και μετά μιλάμε ξανά», επισήμανε από την πλευρά του και ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Μπεκίρ Μποζντάγ.
Οι Τούρκοι γνωρίζουν πως τους έχουν ανάγκη οι Αμερικανοί. Γιατί στην περίπτωση τερματισμού, επισημαίνει ο Guardian, του πολέμου στη Συρία, η Τουρκία θα είναι η μοναδική δύναμη που μπορεί να λειτουργήσει αντισταθμιστικά στην απόπειρα των Ρώσων να επιβάλλουν μια ειρήνη που θα εξυπηρετεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα συμφέροντά τους.
Η ψύχωση της Τουρκίας με τους Κούρδους της Συρίας θα μπορούσε να οδηγήσει τον Ερντογάν σε μια αναπάντεχη συμφωνία και με τη Μόσχα και με τη Δαμασκό, ενδεχόμενο που θα αποτελούσε καταστροφή για τις ΗΠΑ, ειδικά αφότου ο Ρεξ Τίλερσον, επικεφαλής της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής έπεισε τον πρόεδρό του να στηρίξει μια λύση για τη Συρία που θα προβλέπει την απομάκρυνση του Μπασάρ Αλ Άσαντ Άσαντ από την εξουσία.
Δυτικοί διπλωμάτες υποστηρίζουν πως κρατούν στα χέρια τους κάποια καλά χαρτιά όπως η απειλή της παρακράτησης ευρωπαϊκών και αμερικανικών πόρων για την ανοικοδόμηση της χώρας και η υπόσχεση περί παραμονής επ’ αόριστον στη Συρία αμερικανικής δύναμης 2.000 ανδρών. Αλλά για να μπορέσουν οι Αμερικανοί και οι σύμμαχοί τους να επιβάλουν τους δικούς τους όρους, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η στήριξη της Τουρκίας.
Η επικείμενη σύνοδος του Σότσι έχει αναβληθεί κατ’ επανάληψη από τη Μόσχα λόγω της έντονης τουρκικής αντίδρασης στη ενδεχόμενη συμμετοχή του κουρδικού Κόμματος Δημοκρατικής Ένωσης (PYD) της Συρίας και του YPG, της ένοπλης πτέρυγάς του, λόγω των ισχυρών δεσμών τους με το παράνομο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK).
Αλλά τα γεγονότα των τελευταίων ημερών κάθε άλλο παρά αποκλείουν το ενδεχόμενο σύναψης μιας συμφωνίας μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας, με τους Ρώσους να επιβάλουν τους δικούς τους όρους στην ειρηνευτική διαδικασία, δίνοντας, ωστόσο, στους Τούρκους σιωπηρά το δικαίωμα να επιβληθούν των Κούρδων της Βόρειας Συρίας που βρίσκονται δίπλα στα σύνορά τους.