«Κάζο». Λέξη ιταλικής προέλευσης, που σημαίνει πάθημα, χουνέρι. Ιδανική για να περιγράψει τη συμφορά που απειλεί τη «Σκουάντρα Ατζούρα» μετά την απογοητευτική της πορεία στην προκριματική φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου 2022. Σε έναν όμιλο που περιελάμβανε την Ελβετία, τη Βουλγαρία και τη Βόρειο Ιρλανδία, απέτυχε να εξασφαλίσει ένα «εισιτήριο» για το Κατάρ, και τώρα θα πρέπει να διεκδικήσει την πρόκρισή της στη «ρώσικη ρουλέτα» των μπαράζ.
Τούτες τις μέρες είναι το αγαπημένο θέμα των ποδοσφαιρικών αναλυτών: το πώς η πρωταθλήτρια Ευρώπης, που στις 11 του περασμένου Ιουλίου πανηγύριζε στο «Γουέμπλεϊ» την κατάκτηση του Euro, με μόλις μία ήττα (στα ημιτελικά του Nations League, από την Ισπανία) σε μια σειρά 41 αγώνων της, «κατάφερε», τέσσερις μήνες μετά, να κινδυνεύει να μείνει εκτός Μουντιάλ για δεύτερη διαδοχική φορά.
Η αλήθεια είναι ότι τα πράγματα μπορεί να είχαν εξελιχθεί εντελώς διαφορετικά για την εθνική ομάδα της Ιταλίας, αν ο Ζορζίνιο, ο κορυφαίος παίκτης της στο Euro, δεν αστοχούσε από την «άσπρη βούλα» και στα δύο παιχνίδια με τους Ελβετούς, οι οποίοι στο τέλος κατέλαβαν την πρώτη θέση του ομίλου. Το ένα πέναλτι το απέκρουσε ο ελβετός γκολκίπερ, Ζόμερ. Στο άλλο, στο 90′, έστειλε την μπάλα ψηλά πάνω από τα δοκάρια των αντιπάλων. Στα 30 του χρόνια δεν του είχε ξανατύχει να αστοχήσει από τα 11 βήματα, δύο φορές στη σειρά. Οι Ιταλοί είχαν να αντιμετωπίσουν και ασυνήθιστα πολλούς τραυματισμούς. Στα δύο τελευταία τους ματς μέτρησαν 11 απουσίες. Αρκετές από αυτές (του Ιμόμπιλε, του Βεράτι, του Πελεγκρίνι, του Κιελίνι, του Τζανιόλο…) ήταν πολύ σημαντικές. Αλλά, και πάλι: η ομάδα που όλοι θαυμάσαμε το καλοκαίρι, δεν εμφανίστηκε ούτε μία φορά, ούτε για λίγα λεπτά, σε αυτόν τον προκριματικό όμιλο. Τι πήγε στραβά;
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι σωστή απάντηση δεν μπορεί να δοθεί, επειδή είναι λάθος το ερώτημα. Αντί να μας παραξενεύει η μετριότητα της εθνικής Ιταλίας που απέτυχε να κερδίσει την απευθείας πρόκρισή της στο Κατάρ, θα έπρεπε να αναρωτιόμαστε πώς έγινε αυτό το «θαύμα» του περασμένου Ιουλίου: ένα έπος του ιταλικού ποδοσφαίρου μέσα στην παρακμή του.
Η πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι επρόκειτο για μια αναλαμπή, μια θεαματική αντίδραση που προκάλεσε η αποτυχία της Ιταλίας στο προηγούμενο Παγκόσμιο Κύπελλο (2018). Ηταν η πρώτη φορά έπειτα από 58 χρόνια, που η «Σκουάντρα Ατζούρα» απουσίασε από το κορυφαίο ποδοσφαιρικό ραντεβού. Με τον εγωϊσμό που χαρακτηρίζει όλες τις μεγάλες ομάδες, ο Μαντσίνι και οι παίκτες του «τα έδωσαν όλα» για να ξεπλύνουν την ντροπή, όμως ο χρόνος σταμάτησε γι’ αυτούς σε εκείνον τον απρόσμενο θρίαμβο. Το κίνητρό τους, που είναι το καύσιμο κάθε αθλητή υψηλού επιπέδου, ξεθύμανε. Αλλωστε, οι υπερβάσεις είναι πάντα η εξαίρεση – δεν μπορεί να γίνουν κανόνας.
Χωρίς ιδιαίτερη διάθεση και ενέργεια, στον προκριματικό όμιλο αντιμετώπισαν ομάδες που «καίγονταν» να νικήσουν την πρωταθλήτρια Ευρώπης. Στα τρία πιο κρίσιμα ματς, που θα καθόριζαν την τελική κατάταξη (με την Ελβετία εντός και εκτός έδρας, και με τη Βόρεια Ιρλανδία στο Μπέλφαστ), έφεραν τρεις ισοπαλίες και σκόραραν, στο σύνολο, μόλις ένα τέρμα. Η έλλειψη συγκέντρωσης τους κόστισε πολλές χαμένες ευκαιρίες για γκολ. Αλλά η δυστοκία τους στην επίθεση οφείλεται, πρωτίστως, στην απουσία χαρισματικών «κυνηγών». Αλλος αξιόπιστος φορ πέραν του Ιμόμπιλε, δεν υπάρχει. Η εναλλακτική λύση, ο Μπελότι, έχει χαθεί από καιρό στη μετριότητα του συλλόγου του (Τορίνο).
Το πρόβλημα υπήρχε και στο Euro. Στα νοκ-άουτ ματς η Ιταλία νίκησε στην κανονική διάρκεια μόνο το Βέλγιο. Την Αυστρία την κέρδισε στην παράταση. Την Ισπανία και την Αγγλία, στα πέναλτι. Απλώς, τότε, τα καλά αποτελέσματα το έκρυψαν «κάτω από το χαλί». Οπως κι όλα τα άλλα: την απουσία ενός «δεκαριού» αντάξιου της σπουδαίας της παράδοσης σε αυτή τη θέση, ή το γεγονός ότι στα μετόπισθεν αγωνίζονται, ακόμα, ο γερο-Κελίνι (37) κι ο γερο-Μπονούτσι (34). Αλλη μια απόδειξη της παρακμής που βιώνει το ιταλικό ποδόσφαιρο, είναι η αδυναμία των συλλόγων του να διακριθούν στα Κύπελλα Ευρώπης.
Η αγωνία των Ιταλών θα διαρκέσει τέσσερις μήνες, και το εγχείρημά τους να φτάσουν στο Κατάρ μέσω των μπαράζ του προσεχούς Μαρτίου, δεν θα είναι εύκολο. Με το νέο φορμάτ, 12 χώρες θα διεκδικήσουν τις τρεις θέσεις που απέμειναν για την Ευρώπη, σε δύο γύρους μονών αγώνων. Ομάδες που μπορούν να κάνουν ζημιά στη «Σκουάντρα Ατζούρα» υπάρχουν και στον ημιτελικό, αλλά ο μεγάλος της φόβος είναι μήπως πέσει πάνω στην Πορτογαλία ή τη Σουηδία, που, λογικά, θα την περιμένουν στον τελικό.
Αυτό που θα πρέπει να ανησυχεί την εθνική Ιταλίας πιο πολύ απ’ όλα, θα το βρει γραμμένο στα κιτάπια της ιστορίας της: πολύ συχνά, τις μεγάλες της επιτυχίες διαδέχτηκαν συμφορές. Ως παγκόσμια πρωταθλήτρια του 1982, αποκλείστηκε από την τελική φάση του Euro 1984 (δεν κατάφερε να νικήσει την Κύπρο). Ως παγκόσμια πρωταθλήτρια του 2006, στο αμέσως επόμενο Μουντιάλ δεν έκανε ούτε μια νίκη. Και ο θρίαμβός της στο εφετινό Euro είναι, ακόμη, νωπός…