Ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός είναι πλέον «πολύ ευάλωτος» στις σκληρές και αυξανόμενες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και η «αδράνεια» των ηγετών για το κλίμα κινδυνεύει να μειώσει τις λίγες ευκαιρίες για ένα βιώσιμο μέλλον στον πλανήτη.
Αυτό είναι το πόρισμα του δεύτερου μέρους της έκθεσης των ειδικών του ΟΗΕ για το κλίμα που δημοσιοποιήθηκε τη Δευτέρα, σύμφωνα με την οποία, η κλιματική κρίση δεν αφορά μόνο το μέλλον, αλλά ήδη προκαλεί ξηρασίες, πλημμύρες, καύσωνες, πυρκαγιές, διατροφική ανασφάλεια, λειψυδρία, ασθένειες και άνοδο της στάθμης των ωκεανών.
Από 3,3 έως 3,6 δισεκ. άνθρωποι είναι ήδη «πολύ ευάλωτοι», υπογραμμίζεται στη σύνοψη της έκθεσης: «Αν ο κόσμος δεν αποφασίσει πολύ γρήγορα να μειώσει δραστικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, θα βρεθεί αντιμέτωπος με έναν κατακλυσμό αναπόφευκτων και μερικές φορές μη αναστρέψιμων συνεπειών τις επόμενες δεκαετίες».
«Είδα πολλές επιστημονικές εκθέσεις στη ζωή μου, αλλά τίποτα που να συγκρίνεται με αυτήν», δήλωσε «τρομαγμένος» ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος έκανε λόγο για «μια συλλογή ανθρώπινου πόνου και μια συντριπτική κατηγορία για την αποτυχία των ηγετών στη μάχη κατά των κλιματικών αλλαγών».
Πρόκειται για δεινά που πλήττουν ακόμη περισσότερο τους πιο ευάλωτους, όπως οι αυτόχθονες πληθυσμοί ή φτωχές χώρες, τονίζει η έκθεση, από τα οποία όμως, δεν θα γλιτώσουν ούτε οι πλούσιες χώρες, όπως η Γερμανία με τις περσινές καταστροφικές πλημμύρες ή οι ΗΠΑ με τις τεράστιες πυρκαγιές.
«Η υπερθέρμανση μας στοιχειώνει. Το να την αγνοούμε, δεν είναι πλέον επιλογή», δήλωσε Χανς-Οτο Πόρτνερ, συμπρόεδρος της ομάδας που ετοίμασε την έκθεση.
Τη στιγμή που η θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί κατά μέσο όρο περίπου 1,1 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, η παγκόσμια κοινότητα δεσμεύθηκε το 2015 με τη συμφωνία του Παρισιού να περιορίσει την αύξηση της θερμοκρασίας αρκετά πιο κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου, αν είναι δυνατόν στον 1,5 βαθμό.
Στο πρώτο μέρος της αποτίμησής της που δημοσιοποιήθηκε τον περασμένο Αύγουστο, η επιστημονική ομάδα εκτιμούσε πως ο υδράργυρος θα έφθανε το κατώφλι του 1,5 βαθμού γύρω στο 2030, 10 χρόνια νωρίτερα απ΄ό,τι υπολογιζόταν. Είχε αφήσει ωστόσο μια πόρτα ανοιχτή, κάνοντας λόγο για μια πιθανή επιστροφή κάτω από τον 1,5 βαθμό μέχρι τα τέλη του αιώνα σε περίπτωση που λαμβάνονταν εγκαίρως τα απαραίτητα μέτρα.
Ομως το δεύτερο μέρος που δημοσιοποιήθηκε σήμερα (το τρίτο θα δημοσιευθεί στις αρχές Απριλίου προτείνοντας λύσεις για τη μείωση των εκπομπές θερμοκηπικών αερίων), υπογραμμίζει πως ακόμη και μια προσωρινή υπέρβαση του 1,5 βαθμού θα προκαλούσε νέες μη αναστρέψιμες ζημιές στα ευαίσθητα οικοσυστήματα, όπως οι δύο πόλοι, τα βουνά και οι ακτές, επηρεάζοντας τις τοπικές κοινότητες.
Οι καταστροφικές συνέπειες θα αυξάνονται με κάθε επιπλέον κλάσμα μονάδας υπερθέρμανσης, από τον πολλαπλασιασμό των πυρκαγιών μέχρι την τήξη του μόνιμου στρώματος πάγου στους δύο πόλους.
Η έκθεση προβλέπει επίσης ότι θα εξαφανιστεί 3%-14% των χερσαίων ειδών ακόμη και με +1,5 βαθμό Κελσίου, και πως με ορίζοντα το 2050, περίπου ένα δισ. άνθρωποι θα ζουν σε παράκτιες ζώνες που κινδυνεύουν, σε παραλιακές πόλεις ή σε μικρά νησιά.
«Η προσαρμογή είναι κρίσιμη για την επιβίωσή μας», δήλωσε ο πρωθυπουργός της Αντίγκουα και Μπαρμπούντα, Γκαστόν Μπράουν, που προεδρεύει της συμμαχίας μικρών νησιωτικών κρατών (AOSIS), καλώντας τις ανεπτυγμένες χώρες να τηρήσουν τη δέσμευσή τους για αύξηση της κλιματικής βοήθειας στις φτωχές χώρες, προκειμένου να προετοιμαστούν για τις προαναγγελλόμενες καταστροφές.
H έκθεση διαπιστώνει ακόμα, πως παρά την κάποια πρόοδο, οι προσπάθειες προσαρμογής είναι στην πλειονότητά τους κατακερματισμένες, σε μικρή κλίμακα και πως χρειάζεται επειγόντως αλλαγή στρατηγικής.
Ομως, ορισμένα οικοσυστήματα ωθούνται ήδη πέρα από την ικανότητά τους να προσαρμοστούν και άλλα θα τα ακολουθήσουν αν συνεχιστεί η υπερθέρμανση, προβλέπει η έκθεση, υπογραμμίζοντας πως πρέπει να αυξηθεί ο ρυθμός της μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Αντίθετα, «αν παραμείνουμε στις τωρινές δεσμεύσεις, οι εκπομπές αναμένεται να αυξηθούν σχεδόν 14% στη διάρκεια αυτής της δεκαετίας. Θα ήταν μια καταστροφή. Κάθε ευκαιρία να διατηρήσουμε τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου, θα εξαλειφθεί», είπε ο Γκουτέρες, χαρακτηρίζοντας «ένοχες» τις χώρες με τις μεγάλες εκπομπές ρύπων, «που βάζουν φωτιά στο μοναδικό σπίτι που έχουμε».
Παρά τις διαπιστώσεις αυτές, πολλά κράτη, κυρίως η Κίνα, η Ινδία και η Σαουδική Αραβία προσπάθησαν στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την τελική έκθεση, να πετύχουν την απαλοιφή αναφορών στον στόχο του +1,5 βαθμού Κελσίου, δήλωσαν στο Γαλλικό Πρακτορείο πηγές που συμμετείχαν στις συνομιλίες.
Η Συμφωνία της Γλασκώβης, που εγκρίθηκε στη διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα COP26, στα τέλη του 2021, καλεί ωστόσο τα κράτη να ενισχύσουν τη φιλοδοξία τους και την κλιματική δράση τους έως την COP27, η οποία θα διεξαχθεί στην Αίγυπτο τον Νοέμβριο, με την ελπίδα ότι δεν θα ξεπεραστεί το όριο αυτό.
«Ας μην ξεχνάμε ένα πράγμα: είμαστε στο ίδιο σκάφος», σχολίασε χαρακτηριστικά ο πρώην πρωθυπουργός του νησιωτικού κράτους του Ειρηνικού, Τουβάλου, Ενέλε Σοποάγκα. «Είτε θα του επιτρέψουμε να επιπλεύσει, είτε θα το αφήσουμε να βουλιάξει και θα πνιγούμε όλοι».