Μέσα στο πρώτο λεπτό της συνομιλίας μας ζητώ από τη Δήμητρα Γαλάνη να μου περιγράψει τον Μάνο Λοΐζο, την ουσία αυτού που ήταν ως άνθρωπος.
Ελάχιστα δευτερόλεπτα παύσης στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής και «ήταν ένα πολύ ευγενικό πλάσμα. Να, αυτό είναι το πρώτο που θα μπορούσα να πω για τον Μάνο σε κάποιον που δεν τον γνώρισε ποτέ» απαντά με αυτή την τόσο οικεία θέρμη της φωνής της που νιώθω όμως ότι είναι αδιαπραγμάτευτα τρυφερή καθώς μιλά για τον πρόωρα χαμένο συνθέτη.
«Ενας πολιτισμένος άνθρωπος. Χαμηλών τόνων, με απόλυτη συνείδηση του τι συνέβαινε γύρω του και του τι συνέβαινε μέσα του. Ηταν, πώς να το πω…, ήταν ένα ελεύθερο πνεύμα. Ενα πλάσμα διαφορετικό. Με την λεπτότητα, την ευγένεια και την αισθητική που τον χαρακτήριζαν λειτουργούσε με έναν τρόπο διαφορετικό».
Η υψηλή δυσκολία τού να γράφεις απλά
Ο Μάνος Λοΐζος χάθηκε τόσο πρόωρα, μόλις 45 ετών στις 17 Σεπτέμβρη του 1982. Καθώς το Σάββατο 8 Σεπτεμβρίου, στο Ηρώδειο, η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης έδωσε μια φιλόδοξη συναυλία για το έργο του με ερμηνευτές τη Δήμητρα Γαλάνη, τον Φοίβο Δεληβοριά και την Γιώτα Νέγκα, λέω στην Δήμητρα Γαλάνη πως ενώ τα τραγούδια του τραγουδιούνται αδιάλειπτα, οι νέοι που τον τραγουδούν δεν τον γνώρισαν. Λόγω του τόσο σύντομου βίου του δεν μπόρεσαν να ανιχνεύσουν την προσωπικότητα του δημιουργού –είναι τα τραγούδια του και η φιγούρα ενός άνδρα με βαθύ βλέμμα αυτά που ακουμπούν ως ταυτότητα πλάι στα έργα του.
Αυτά τα τραγούδια που καθένας μας έχει εντάξει σε ξεχωριστά κομμάτια του προσωπικού του συναισθηματικού χάρτη θα ακούσουμε από την ΚΟΘ, σε συμφωνικές διασκευές, αναζητώντας εκλεκτικές συγγένειες με κλασικούς συνθέτες, μέσα από απρόσμενες ενορχηστρώσεις. Παράλληλα όμως θα ακούσουμε τη συμφωνική σουίτα Loizos Recomposed του Αντώνη Σουσάμογλου (ο οποίος μαζί με τον Λάζαρο Τσαβδαρίδη είναι οι ενορχηστρωτές) βασισμένη σε μουσικά θέματα του Λοΐζου, υπό τη μουσική διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη.
Σαν σάουντρακ που θα σε κάνει να πεις «ουάου»
Το πάντρεμα αυτό θα αποκαλύψει μια ακόμα διάσταση του έργου του Λοΐζου. «Όταν συναντήθηκα με τον Αντώνη Σουσάμογλου και την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης μου σφηνώθηκε η ιδέα να κάνουμε αυτή τη συναυλία και χαίρομαι που ανταποκρίθηκε η ορχήστρα. Αυτό που θα παρουσιάσουμε θα σας εντυπωσιάσει» υπόσχεται η Δήμητρα Γαλάνη. «Εχει γραφτεί μια σουίτα μέσα από θέματα του Λοΐζου. Εχει εξαιρετικό ενδιαφέρον: ακούς μιας μουσική και λες: α, είναι και αυτό!»
Της ζητάω να περιγράψει, στους νέους κυρίως που θα δουν τη συναυλία στο Ηρώδειο, τι ακριβώς πρέπει να περιμένουν από αυτή την πρωτότυπη μουσική συνάντηση. «Είναι ένα σούπερ σάουντρακ που αποτελείται από μελωδίες του Μάνου. Μια συμφωνική απόδοση των μουσικών θεμάτων είναι σαν τα καλά σάουντρακ σε κάποιες ταινίες που λες “ουάου”, νομίζεις ότι βλέπεις χίλιες εικόνες. Οι μουσικοί δούλεψαν πολύ καλά, η διάθεση του Μίλτου Λογιάδη είναι μοναδική. Εχω μεγάλη χαρά για αυτή τη συνεργασία» λέει.
Η Γαλάνη θεωρεί ότι αντίστοιχες εκδηλώσεις, αντίστοιχες συναντήσεις, πρέπει να γίνουν και με το έργο άλλων μεγάλων δημιουργών μας. «Πιστεύω ότι κάποτε επιτέλους πρέπει τα ελληνικά σύνολα να ασχοληθούν με τους έλληνες δημιουργούς. Αναφέρομαι τόσο στα μεγάλα σύνολα με συμφωνική υπόσταση όσο και στις κρατικές ορχήστρες. Πρέπει, με την πείρα των 50 ετών, να σκύψουμε προσεκτικότερα πάνω στα ελληνικά θέματα».
Bαθιά σκεπτόμενος αλλά όχι διανοούμενος
Η ίδια άργησε να συνεργαστεί με τον Λοΐζο. Ανήκαν σε διαφορετικές εταιρείες, ήταν δύσκολο. «Με το που γνωριστήκαμε όμως αναπτύξαμε μια σχέση. Μας άρεσαν τα ίδια πράγματα, αντιλαμβανόμασταν τα πάντα με το ίδιο χιούμορ. Ο Μάνος δεν ήταν ηχηρός, είχε μια εσωστρέφεια, είχε όμως πολύ χιούμορ. Ηταν ένα βαθιά σκεπτόμενο άτομο» μου λέει.
Αναρωτιέμαι αν θα τον κατέτασσε στην κατηγορία αυτών που σήμερα αποκαλούμε διανοούμενους. «Οχι, γιατί ο διανοούμενος παίρνει αποστάσεις. Ο Μάνος όμως είχε και μια βαθιά λαϊκότητα, δεν ήταν απόμακρος. Αγαπούσε να πηγαίνει στο Πόρτο Ράφτη και να πίνει το ουζάκι του. Του άρεσε πολύ το τάβλι, ξέρετε, και όταν αισθανόταν ότι πάει να χάσει, έπαιρνε ένα ύφος αυστηρό. Ανασήκωνε το φρύδι, είχε ένα ανεπαίσθητο μειδίαμα… Επρεπε να παρακολουθείς την παραμικρή του κίνηση».
Εγραφε διαρκώς. Μαζί του πάντα είχε ένα κασετόφωνο και μια κιθάρα. «Είχα μια κιθάρα Martin, ακουστική, την οποία είχε ερωτευθεί. Του την έδινα και έγραφε με αυτή την κιθάρα, του άρεσε τόσο ο ήχος της. Και είχα μια χαρά όταν του την έδινα γιατί ήξερα ότι θα βγουν υπέροχα πράγματα από αυτήν» λέει.
Κάπως έτσι, η Δήμητρα Γαλάνη, με την συγκίνηση αλλά και την τύχη της σχέσης που έχτισε με τον Λοΐζο, τραγούδησε το Σάββατο 8 Σεπτεμβρίου αγαπημένα έργα του μαζί με την Γιώτα Νέγκα και τον Φοίβο Δεληβοριά: Ο δρόμος, Το ακορντεόν, Αχ χελιδόνι μου, Τρίτος Παγκόσμιος, Ολα σε θυμίζουν, Σ’ ακολουθώ, Σεβάχ ο θαλασσινός, Πρώτη Μαΐου και πολλά ακόμη, επινοούνται εκ νέου και σε ένα νέο άκουσμα των τραγουδιών που αγαπήθηκαν και θα αγαπιούνται.