«Η αρνητική στάση των Γερμανών απέναντι στο ευρωομόλογο δεν είναι αλληλεγγύη, είναι στενομυαλιά και δειλία»! Χωρίς υπερβολή, μπαμ έκανε στη Γερμανία το άρθρο στο οποίο περιελήφθη αυτή η φράση, επειδή και το έντυπο θεωρείται σοβαρό και η υγειονομική κρίση μαίνεται, αλλά και επειδή οι αλήθειες του δεν αμφισβητούνται με ευκολία ούτε από τον Σόιμπλε.
Τούτο δηλώνει ότι, κατά κάποιον τρόπο, η Ευρώπη ως πληθυσμός και ως δημόσιος λόγος έχει αφυπνισθεί λόγω της πανδημίας, είτε θα αδρανήσει περαιτέρω και παράκαιρα το πολιτικό προσωπικό της ΕΕ είτε όχι. Ακριβώς επειδή το κόστος σε ανθρώπινο κεφάλαιο και σε οικονομική καταστροφή είναι βαρύ και το υφίστανται οι ευρωπαϊκοί λαοί. Αλήθεια, ποιοι εξαιρούνται ή θα εξαιρεθούν;
Το κείμενο υπήρξε μια έκπληξη, γιατί φιλοξενήθηκε σε γερμανικό έντυπο, στο περιοδικό Spiegel. Ηταν σκληρό, με πρωτοφανείς αιτιάσεις για την καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ. Εφερε δε την υπογραφή του διευθυντή του περιοδικού, του Στέφεν Κλούσμαν.
Εγραψε λοιπόν ο Κλούσμαν απευθυνόμενος στην καγκελάριο: «Αντί να πούμε με πάσα ειλικρίνεια στους Γερμανούς ότι, για την αντιμετώπιση της κρίσης, απέναντι στα ευρωομόλογα δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, η κυβέρνηση της Μέρκελ υπονοεί ότι υπάρχει κάτι σάπιο στο αίτημα για έκδοση ευρωομολόγων. Δηλαδή, υπονοεί ότι οι γερμανοί φορολογούμενοι πρέπει και πάλι να πληρώσουν για το χατίρι των Ιταλών. Αυτό το αφήγημα η καγκελάριος το έχει χρησιμοποιήσει πολλές φορές, το έχει παραπεί, και τώρα η οποιαδήποτε παραχώρηση προς τους Ισπανούς και προς τους Ιταλούς μπορεί να φαντάζει σαν ήττα. Δεν έπρεπε να το επιτρέψει. Αντιθέτως, έπρεπε να καλλιεργήσει την αλληλεγγύη».
Και συνέχισε ο Κλούσμαν στην επίθεσή του: «Η σφοδρότητα της πανδημίας έχει οδηγήσει σε πραγματική ανθρώπινη τραγωδία, και στην Ιταλία και στην Ισπανία, επειδή και τα δύο αυτά κράτη εφάρμοσαν πολιτική αυστηρής λιτότητας, όπως το απαίτησαν οι Βρυξέλλες». Δηλαδή, όπως το απαίτησε η Γερμανία. Ηκαταστροφή «δεν οφείλεται στο ότι αυτές οι χώρες ζούσαν πέραν των δυνατοτήτων τους».
Η μνεία στο λίαν ενοχλητικό θέμα-ταμπού των Γερμανών, πώς δηλαδή η Γερμανία έγινε και πάλι κράτος έπειτα από την καταστροφή της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ακολούθησε για να οξύνει τον λόγο αλλά και την ασθενή, επιλεκτική μνήμη: «Η Ευρώπη αντιμετωπίζει υπαρξιακή κρίση. Να εμφανίζεται τώρα ως θεματοφύλακας της οικονομικής αρετής είναι ξεροκεφαλιά. Ισως πρέπει να θυμόμαστε περισσότερο συχνά ποιοι ήταν αυτοί που συγχρηματοδότησαν την ανασυγκρότηση της Γερμανίας κατά τη μεταπολεμική περίοδο».
Το ευρω-ομόλογο με κόστη
Και ακολούθησε, με άψογο στυλ, η τεχνική ανάλυση για την περιβόητη «κατανομή του χρέους» η οποία προκύπτει από το ευρωομόλογο: «Τα ευρωομόλογα είναι κοινά ομόλογα που εκδίδονται από όλες τις χώρες του ευρώ, δεν είναι δωρεά. Εχουν το πλεονέκτημα ότι θεωρούνται ασφαλής επένδυση, καθώς τα κράτη με καλή φήμη όπως η Γερμανία (σημ. Protagon: εννοεί καλή φήμη ως προς την οικονομία της) καθίστανται υπεύθυνα και για λιγότερο σταθερούς οφειλέτες, όπως είναι η Ιταλία. Αυτό κάνει τα δάνεια λίγο ακριβότερα για τη Γερμανία, αλλά σημαντικά φθηνότερα για την Ιταλία. Το Βερολίνο μπορεί να αντέξει το βάρος, αλλά η Ρώμη, αν αφεθεί μόνη της, δεν θα είναι πλέον σε θέση να δανειστεί χρήματα στη χρηματοπιστωτική αγορά, δεδομένου ότι τα επιτόκια θα είναι υπερβολικά υψηλά». Καθαρά πράγματα, εξηγημένα.
Ο Μηχανισμός Σταθερότητας… αλλιώς
Ωστόσο, ο αρθρογράφος αποκάλυψε και μια ενδιαφέρουσα παραλλαγή: ότι υπάρχουν περιθώρια να κάνει η Γερμανία ένα βήμα προς τα εμπρός, το οποίο θα βοηθήσει τις χώρες της Νότιας Ευρώπης, χωρίς αυτό το «βήμα» να ονομαστεί ευρωομόλογο. Προτείνει την πρόσβαση στον Μηχανισμό Σταθερότητας όχι με τους «ανεπαρκείς» ισχύοντες όρους, αλλά με «απαλότητα» όσον αφορά τις δεσμεύσεις για την πρόσβαση στο χρήμα της. Και κατ΄αυτόν τον τρόπο, λέει, «θα προκύψει το ίδιο αποτέλεσμα, η συλλογικότητα στον κίνδυνο», η αμοιβαιότητα. «Πριν από οκτώ χρόνια, η ΕΚΤ χρησιμοποιήθηκε από τους πολιτικούς ως το ύστατο μέσον, επειδή οι κυβερνήσεις ήταν πολύ δειλές για να επιλύσουν τα προβλήματα αυτές οι ίδιες». (Εδώ ο Κλούσμαν αναφέρεται στις διάσημες κινήσεις Ντράγκι το 2012, για τη διάσωση του ευρώ, στο περίφημο «ό,τι χρειαστεί» – μία εμβληματική στην ιστορία της Ευρωζώνης στιγμή.)
Προτιμητέα τα κορονο-ομόλογα
Σύμφωνα με τον αρθρογράφο του γερμανικού περιοδικού, τα λεγόμενα κορονο-ομόλογα, τα οποία πρότειναν οι Γάλλοι, είναι προτιμητέα: «Θα είναι ευρωπαϊκά κρατικά ομόλογα, περιορισμένης χρονικής ισχύος, απολύτως συνδεδεμένα με έναν έκτακτο σκοπό: θα κυκλοφορήσουν για να αντιμετωπίσουν την πανδημία του κορονοϊού. Θα είναι μία πράξη η οποία θα μεταδώσει ένα σαφέστατο μήνυμα (οικονομικό) στις χρηματοπιστωτικές αγορές, αλλά και ένα άλλο (πολιτικό) στους ευρωπαίους πολίτες. Θα είναι η απόδειξη ότι δεν εγκαταλείπουμε ο ένας τον άλλο στις πιο δύσκολες συνθήκες».
Δεν ήταν η πρώτη φορά που οι Γερμανοί κάνουν αυτοκριτική, κατά καιρούς την έχει δοκιμάσει και η ίδια η Μέρκελ σε συνεντεύξεις της, εδώ όμως δημιουργείται στον αναγνώστη του Κλούσμαν η εντύπωση ότι οι ενστάσεις των Ιταλών (και εν γένει του Νότου) δεν πάνε ολότελα στον βρόντο: ναι, κάποιοι Γερμανοί ακούν και καταλαβαίνουν. Ισως γιατί θυμούνται…