Ηταν ένα τηλεοπτικό πολιτικό debate μετά από πολύ καιρό – κατά παράδοξο τρόπο, το αμέσως προηγούμενο από αυτό που έγινε το βράδυ της Δευτέρας, μεταξύ των πέντε εκ των έξι υποψηφίων για την προεδρία του Κινήματος Αλλαγής, ήταν και πάλι για εκλογές ανάδειξης αρχηγού στην Κεντροαριστερά, πριν από 49 μήνες, γεγονός που δείχνει κάποια πράγματα για την κουλτούρα διαλόγου στη χώρα μας.
Ηταν ένα πολιτικό debate που φιλοξενήθηκε και πάλι από την ΕΡΤ, η οποία με τις καινοτομίες που εισήγαγε, μας προσέφερε μια ιδέα για το πώς θα μπορούσαν να είναι οι τηλεμαχίες στη χώρα μας, αν σε αυτό βοηθούσαν και οι πρωταγωνιστές βέβαια. Διότι, τι να τις κάνεις τις ερωτήσεις αν απέναντί σου έχεις έναν πολιτικό που αποφεύγει να απαντήσει και επιμένει να αερολογεί, προσπαθώντας να αποφύγει το λάθος;
Ηταν ένα πολιτικό debate που κυρίως ήταν μια παρουσίαση θέσεων, αλλά που είχε πλουραλισμό και διαφορετικές απόψεις και σε κάθε περίπτωση κρατήθηκε σε ένα πολιτισμένο επίπεδο, ακόμα και όταν άνοιξε κάπως η συζήτηση —ακόμα και στον τελευταίο γύρο, που ο ένας έκανε ερωτήσεις στον άλλον. Και υπό αυτό το πρίσμα, ο μεγάλος χαμένος ήταν ο Γιώργος Παπανδρέου που, άγνωστο γιατί, αποφάσισε να μη συμμετάσχει· στον αντίποδα, οι (με αλφαβητική σειρά) Νίκος Ανδρουλάκης, Παύλος Γερουλάνος, Χάρης Καστανίδης, Ανδρέας Λοβέρδος και Παύλος Χρηστίδης πήραν τον τηλεοπτικό χρόνο τους για σχεδόν δύο ώρες από τη συχνότητα της ΕΡΤ1.
Τις ερωτήσεις έθεσαν οι δημοσιογράφοι Γιώργος Κουβαράς, Τάσος Παππάς και Παύλος Τσίμας, ενώ η Αντριάνα Παρασκευοπούλου έκανε την πρώτη και την καταληκτική ερώτηση της τηλεμαχίας.
Το ντιμπέιτ έγινε σε πέντε θεματικές ενότητες: 1. Διαχείριση κρίσεων (πανδημία, οικονομία, κλιματική αλλαγή ενεργειακή κρίση) 2. Εξωτερική πολιτική (εθνικά θέματα, Τουρκία, Μεταναστευτικό) 3. Δημοκρατία – Θεσμοί – Πολιτικό Σύστημα – Νέες τεχνολογίες, 4. Κόμμα, στρατηγική και συμμαχίες, 5. Ελεύθερη ερώτηση εκτός θεματικού πλαισίου.
Και όπως αναμενόταν, το ενδιαφέρον ήταν στην ερώτηση Νο 4, για τις μετεκλογικές συνεργασίες του ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ, με ΝΔ ή ΣΥΡΙΖΑ κ.λπ. Η επιθυμία, αν όχι το άγχος, όλων να κρατήσουν ίσες αποστάσεις από τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ ήταν εμφανής.
Οι πέντε υποψήφιοι παρουσίασαν τις θέσεις τους, ενώ παράλληλα αναφέρθηκαν στο μέλλον της παράταξης, την ελληνική και ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία και την επόμενη ημέρα στο ΚΙΝΑΛ.
Ο κ. Λοβέρδος, σε ερώτηση για το ενδεχόμενο συγκυβέρνησης, απάντησε ότι αισθάνεται πως τον ταπεινώνει το ερώτημα «με ποιον θα πάτε», ενώ προέβλεψε δύο εκλογικές διαδικασίες. «Την κυβερνητική λύση την προτείνει ο κ. Τσίπρας. Η ΝΔ δεν το έχει κάνει. Εγώ λέω “όχι” στο μικρό ΚΙΝΑΛ που σκοτώνει το μεγάλο ΠΑΣΟΚ. Έχω βάλει σκοπό να γίνουμε ένα μεγάλο ΠΑΣΟΚ. Ο λαός έχει τρεις κυβερνητικές προτάσεις και η μία από αυτές είναι η δική μας», είπε χαρακτηριστικά. Παράλληλα, ζήτησε να «σπάσουν οι μηχανισμοί» και δήλωσε ότι οι οπαδοί άλλων κομμάτων είναι καλοδεχούμενοι. «Στις δημοσκοπήσεις προκύπτει ότι δυνητικά ένα ποσοστό 42% μπορεί να ψηφίσει ΠΑΣΟΚ. Εγώ καλοδέχομαι αυτούς που θα έρθουν να ψηφίσουν από τη Νέα Δημοκρατία και τον ΣΥΡΙΖΑ. Πρέπει να αλλάξουμε πολιτικές» πρόσθεσε.
Οταν πάντως ρωτήθηκε σχετικά με την ιστορική φράση του Ανδρέα Παπανδρέου ότι η «η Δεξιά είναι ο ιστορικός αντίπαλός μας, η Αριστερά ο δυνητικός σύμμαχός μας», προτίμησε μια υπεκφυγή, λέγοντας ότι προτιμά τη φράση «το ΠΑΣΟΚ δεν τεμαχίζεται», σχολιάζοντας ότι το ΠΑΣΟΚ είναι κίνημα εξουσίας. Στο σχόλιό του σημείωσε ότι ένα κόμμα, για να μεγαλώσει, χρειάζεται αμφίπλευρη διεύρυνση.
Ο κ. Χρηστίδης εξέφρασε την επιθυμία του να συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία όλοι οι προοδευτικοί και δημοκράτες πολίτες. «Θέλω μια κινηματική διαδικασία από τα κάτω» είπε χαρακτηριστικά. Παράλληλα, αναφέρθηκε στις ανισότητες που υπάρχουν στην κοινωνία, σχολιάζοντας το ύψος των μισθών και των ενοικίων. «Το κοινωνικό κράτος πρέπει να εξισορροπήσει τις ανισότητες» σχολίασε.
Ο κ. Ανδρουλάκης τόνισε ότι η παράταξη ανήκει σε όλες τις γενιές, δεν τεμαχίζεται αναλόγως τού ποιος είναι πρόεδρος ή πρωθυπουργός. Ζήτησε να κρατήσουν όλοι τα θετικά της ιστορίας και να πετάξουν όσα πλήγωσαν τον ελληνικό λαό. Μίλησε για μια παράταξη που έχει πληγωθεί από πολλά λάθη στο παρελθόν αλλά και για μια παράταξη που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου, εκφράζοντας δύο ρεύματα: το προοδευτικό Κέντρο και την προοδευτική Αριστερά. «Το ΠΑΣΟΚ δεν είναι ένα μικρό κόμμα του Κέντρου, αλλά ένα μεγάλο κόμμα της Κεντροαριστεράς» πρόσθεσε. «Τα κόμματα στα δύσκολα σταυροδρόμια παίρνουν τις αποφάσεις για το μέλλον τους. Οι πολίτες θα επιλέξουν πώς θέλουν να κινηθούμε στο μέλλον. Το παράδειγμα της Πορτογαλίας και της Ισπανίας είναι ισχυρό. Επέλεξαν την Αλλαγή και έγιναν κυβέρνηση» κατέληξε. Τέλος, ξεκαθάρισε ότι «δεν συζητάμε με την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ».
Σε τρεις διαφορετικές περιόδους του ΠΑΣΟΚ, με σημαντικές μεταρρυθμίσεις, αναφέρθηκε από την πλευρά του ο κ. Καστανίδης, τονίζοντας ότι δεν κάνει επιλογή κάποιας εξ αυτών: «Στην εποχή του Ανδρέα ήταν προτεραιότητα να αναδειχθούν πληθυσμοί που ήταν στο περιθώριο. Η περίοδος του εκσυγχρονισμού, του Κώστα Σημίτη, είναι η περίοδος των μεγάλων έργων. Η περίοδος της δημοσιονομικής εξυγίανσης είναι η περίοδος της ευθύνης».
Ο κ. Γερουλάνος αναφέρθηκε στην απλή αναλογική, χαρακτηρίζοντάς την έναν τρόπο αλλαγής και ζητώντας να υπάρχει διαφάνεια και λογοδοσία. «Όσο η εξουσία είναι συγκεντρωμένη, τόσο θα συγκεντρώνεται και ο πλούτος. Οποιοδήποτε φορέας θα πρέπει να λογοδοτεί προς την κυβέρνηση και προς τον πολίτη».
Ενδιαφέρον είχαν και οι ερωταπαντήσεις στην τρίτη θεματική ενότητα του debate. Οι πέντε υποψήφιοι για την προεδρία του ΚΙΝΑΛ απάντησαν σε ερωτήσεις και σχολίασαν θέματα που αφορούν τη δημοκρατία, τους θεσμούς, τη Δικαιοσύνη, το πολιτικό σύστημα, τη διοίκηση και την αυτοδιοίκηση και τις νέες τεχνολογίες.
«Να μην επιβεβαιώσουμε ότι η ιστορική μας μνήμη είναι κοντή. Ως υπουργός Δικαιοσύνης, τάχθηκα κατά της διαφθοράς και της διαπλοκής και χρησιμοποιείται ακόμα» τόνισε ο κ. Καστανίδης.
Στο σχόλιό του, σημείωσε ότι έχει κάνει και δημόσια δήλωση πως διαφωνεί απόλυτα με τον Ανδρέα Λοβέρδο στο θέμα της αυστηροποίησης των ποινών αλλά πρόσθεσε: «Θα υπερασπιστώ μέχρι τέλους το δικαίωμά του να διαφοροποιείται». Όπως είπε, η αυστηροποίηση των ποινών ίσχυε, π.χ., για την ανθρωποκτονία από πρόθεση μόνο με ισόβια κάθειρξη μέχρι το 2019, αλλά «οι ανθρωποκτονίες αυξήθηκαν στη διάρκεια του χρόνου». Υποστήριξε ότι χρειάζονται προληπτικές δομές. Για το αίτημα της ανανέωσης, είπε ότι είναι «η δροσιά των ιδεών», αυτό που μπορείς να συνεισφέρεις στη χώρα και τους πολίτες.
«Θα είμαστε δημοκράτες, αλλά όχι παρδαλοί»
Ο κ. Λοβέρδος ρωτήθηκε τι θα κάνει αν είναι πρόεδρος και υπάρξει βουλευτής που σπάσει την κομματική γραμμή, όπως έκανε ο ίδιος στο νομοσχέδιο για τις αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα.
Οχι στην κομματική πειθαρχία, ήταν το μήνυμα του. «Θα είμαστε δημοκράτες, αλλά όχι παρδαλοί» σημείωσε χαρακτηριστικά για να συμπληρώσει: «Η δημοκρατία ξεκινά από το σπίτι μας. Αν στο σπίτι μας δεν έχουμε δημοκρατία, δεν μπορούμε να το ζητάμε». Ερωτηθείς αν είναι υπέρ της θανατικής ποινής για ορισμένα ειδεχθή εγκλήματα, ο κ. Λοβέρδος αναφέρθηκε σε ένα άρθρο του ως καθηγητής το 1997. Ωστόσο, όπως είπε, «η προσαρμογή της χώρας στις αποφάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης και η αλλαγή του Συντάγματός μας το 2001 με έφερε να συντάσσομαι και να ψηφίζω την κατάργηση της θανατικής ποινής». Και συμπλήρωσε ότι «η αυστηροποίηση των ποινών είναι ο βασικός αποτρεπτικός κανόνας για τα αδικήματα».
Ο κ. Χρηστίδης τόνισε ότι «η δημοκρατία είναι σαν τον έρωτα, πρέπει να την κρατάς ζωντανή, αυτό να το δούμε και στα social media». Υπογράμμισε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των υπογραφών για την υποψηφιότητά του για την προεδρία του ΚΙΝΑΛ ήταν από ανθρώπους που συνάντησε μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Διαμορφώνουμε νέες συνθήκες για τη Δημοκρατία, την τροφοδοτούμε και απέναντι στο δηλητήριο (των fake news και false news) βλέπουμε τι πρέπει να κάνουμε» σημείωσε ο κ. Χρηστίδης.
Ο κ. Ανδρουλάκης ρωτήθηκε ποιον θα επιλέξει να τον εκπροσωπεί στη Βουλή, καθώς δεν είναι βουλευτής. Απέφυγε να απαντήσει ευθέως. Ανέφερε ότι τα κόμματα σε δύσκολα σταυροδρόμια παίρνουν αποφάσεις για το μέλλον τους και πως οι δημοκρατικοί πολίτες θα επιλέξουν ποιο θα είναι το μέλλον του ΚΙΝΑΛ στις 5 και 12 Δεκεμβρίου. «Ζητώ από τους πολίτες να μου δώσουν την ευκαιρία να ξαναφτιάξουμε ισχυρή την παράταξή μας (…) που πονάει στις σχέσεις με την κοινωνία, έχουμε μια αξιόπιστη σχέση με όλες τις γενιές και ιδιαίτερα με τους νέους ανθρώπους» είπε ο κ. Ανδρουλάκης. «Όσον αφορά στο σημαντικό θέμα της Βουλής, προφανέστατα ο άνθρωπος ο οποίος θα εκπροσωπεί την άποψή μου θα έχει τη δική μου πολιτική κατεύθυνση και θα είναι μια επιλογή που θα γίνει μαζί με την κοινοβουλευτική ομάδα» σημείωσε.
Σε αυτό το σημείο, ο κ. Λοβέρδος παρατήρησε ότι τις αποφάσεις για το ποιος είναι πρόεδρος της ΚΟ τις παίρνουν τα μέλη της κοινοβουλευτικής ομάδας και κανείς άλλος.
«Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε ένα βαθύτατα άρρωστο πολιτικό σύστημα» σημείωσε από την πλευρά του ο κ. Γερουλάνος. Οπως είπε, «όλες οι παθογένειες στην Ελλάδα επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά επειδή όλοι αρνούνται να αλλάξουν αυτό που είναι το πολιτικό σύστημα». Υπογράμμισε ότι αυτό είναι το φαινόμενο, ενώ η αιτία είναι ο τρόπος με τον οποίο συγκεντρώνεται η εξουσία στα χέρια πολύ λίγων ανθρώπων. Ο κ. Γερουλάνος αναφέρθηκε στο πρόγραμμα «Αναγέννηση» που έχει κάνει με τους συνεργάτες του, το οποίο ουσιαστικά λέει «ότι αν δεν αποσυγκεντρώσουμε την εξουσία από τα χέρια των λίγων, αν δεν φύγει η εξουσία από το κεντρικό πολιτικό σύστημα και πάει στους δήμους, στα επιμελητήρια, στους συνεταιρισμούς, στα τοπικά πανεπιστήμια, δεν θα μπορέσουμε να έχουμε ποτέ τη σωστή διακυβέρνηση της χώρας» και τη σωστή διεύρυνση της παραγωγικής βάσης.
Ποιος ρώτησε τι και ποιον
Ισως πιο ενδιαφέρον είχε το τέλος της διαδικασίας, όταν ο κάθε υποψήφιος είχε το δικαίωμα να κάνει ερώτηση σε έναν άλλον. Θα μπορούσε να είναι σκληρές ερωτήσεις, αλλά καθώς οι περισσότερες ήταν μάλλον «πάσες», παρατηρητές σημείωσαν ότι η επιλογή ερωτώμενου έδειχνε και προτιμήσεις για πιθανή συμμαχία.
Σε αυτήν την καινοτομία του debate, πρώτος έκανε ερώτημα ο κ. Ανδρουλάκης επιλέγοντας να ρωτήσει τον κ. Καστανίδη σχετικά με το θέμα της ενεργειακής μετάβασης και της απολιγνιτοποίησης. Ακολούθησε το ερώτημα του κ. Γερουλάνου προς τον κ. Ανδρουλάκη για την απώλεια εμπιστοσύνης των ψηφοφόρων, με τον κ. Ανδρουλάκη να εστιάζει στο ζήτημα του braindrain αλλά και σε αυτό της διαφάνειας και της αξιοκρατίας.
Ο κ. Καστανίδης δεν έθεσε ερώτημα προς κανένα από τους άλλους υποψηφίους, τονίζοντας ότι δεν θέλει να υποβάλλει ερωτήσεις προς ανθρώπους που αγαπά και να κάνει «ασκήσεις μαθητείας».
Ο κ. Λοβέρδος ρώτησε τον κ. Γερουλάνο για το θέμα της ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού και γιατί δεν εισακούστηκε η εισήγησή του για ηλεκτρονική ψηφοφορία.
Ο κ. Γερουλάνος απάντησε ότι η άρνηση της απομακρυσμένης ηλεκτρονικής ψήφου έγινε γιατί υπάρχουν ακόμη «εστίες μούχλας».
«Εγώ επέμεινα στην ηλεκτρονική ψηφοφορία, και αυτό δεν πέρασε διότι ακόμη υπάρχουν εστίες μούχλας μέσα στο κόμμα, που το κρατάνε πίσω και φοβούνται να το ανοίξουν στην κοινωνία. Προτιμούν ένα κόμμα μικρό, ένα κόμμα στρατών τους οποίους μπορούν να μετρήσουν», είπε ο κ. Γερουλάνος για να προσθέσει ότι κάποιοι έχουν τυπώσει και ψηφοδέλτια για να τα δίνουν σταυρωμένα. Θεωρούν ότι ο «ψηφοφόρος είναι πρόβατο. Αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που γυρνά ο κόσμος την πλάτη προς την πολιτική», σημείωσε ο κ. Γερουλάνος.
Τέλος, ο κ. Χρηστίδης απηύθυνε ερώτημα προς τον κ Λοβέρδο γιατί ψήφισε υπέρ του Ποινικού Κώδικα, αν και δεν περιείχε τον όρο «γυναικοκτονία». Ο κ. Λοβέρδος απάντησε ότι το ζήτησε και είπε ότι συμφωνεί με τον ΣΥΡΙΖΑ που επιμένει στον όρο.