Το καθεστώς που εγκαθίδρυσε στην Κούβα ο Φιντέλ Κάστρο φιλοδοξούσε κάποτε να επιτύχει και εθνική ανεξαρτησία και ανάπτυξη σε πλαίσιο κρατικά ελεγχόμενης οικονομίας. Συνδέθηκε με τη Σοβιετική Ενωση και τον πρώτο στόχο του τον απεμπόλησε, υπέστη το εμπάργκο των ΗΠΑ και απέτυχε και στον δεύτερο. Από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και μέχρι σήμερα η πορεία του είναι φθίνουσα και το τέλος του μάλλον «νομοτελειακό»: είναι ένα εξωτικό φρούτο που σάπισε (ή το σάπισαν) στο κλαρί και, υπακούοντας στους φυσικούς νόμους της φθοράς και της βαρύτητας, κάποια στιγμή θα πέσει.
Την παρακμή του κουβανέζικου «σοσιαλισμού» αποδεικνύουν πολλά πράγματα σε διάφορα επίπεδα, ωστόσο εντύπωση στα Δυτικά media έκανε η κατάσταση στην οποία βρίσκεται το ξενοδοχείο «Habana Libre», όπως μαρτυρούν τα σχόλια των επισκεπτών του στο Διαδίκτυο. Στα μάτια τους το «πεντάστερο» που κατάντησε χάνι συμβολίζει τη ματαιότητα του κομμουνισμού και τη σημερινή εθνική εικόνα της Κούβας.
Η παρακμή είναι δεδομένη και η λέξη εγκατάλειψη είναι λίγη για να περιγράψει το σκηνικό που συνθέτουν τα κατεστραμμένα έπιπλά του, η υγρασία στα δωμάτιά του που έχουν μουχλιασμένους τοίχους, οι κατσαρίδες που τριγυρίζουν στους διαδρόμους του. Ετσι διεκτραγωδούν την κατάσταση οι τουρίστες στον ισότοπο του ταξιδιωτικού οργανισμού TripAdvisor, συνοδεύοντας τις περιγραφές με δηλητηριώδη σχόλια.
Πρόκειται για τεραστίων διαστάσεων κτίριο, 25 ορόφων, κατασκευασμένο επί εποχής του δικτάτορα Μπατίστα, το 1958, στην «αριστοκρατικότερη» γειτονιά της Αβάνας. Εφερε το όνομα «Hilton» και την εποχή των εγκαινίων του ήταν το μεγαλύτερο ξενοδοχείο στη Λατινική Αμερική. Οι επαναστάτες, με το που κατέλαβαν την εξουσία, το κρατικοποίησαν και του άλλαξαν το όνομα. Ο συμβολισμός της νέας ονομασίας του ήταν κραυγαλέος, αφού «Habana Libre» σημαίνει «Ελεύθερη Αβάνα». Πλέον, εξήντα χρόνια μετά τα δεύτερα βαφτίσια του, το ξενοδοχείο κατάντησε συνώνυμο της «ταξιδιωτικής φρίκης».
Αυτά γράφουν οι επισκέπτες του, επισημαίνοντας ότι η σημερινή κουβανική κυβέρνηση εξακολουθεί να το παρουσιάζει, παραπλανητικά, σαν «ένα από τα πιο εμβληματικά, άνετα και πολυτελή στο νησί». Είναι πάντα «5 αστέρων» στα χαρτιά, αλλά στην πράξη δεν ικανοποιεί τους πελάτες του. Πέρα από αυτά που γράφτηκαν στο TripAdvisor, στις κριτικές της Google οι χρήστες του Διαδικτύου το χαρακτηρίζουν «παλιομοδίτικο» και παρατηρούν ότι «χρειάζεται εκ βάθρων ανακαίνιση». Στα θετικά του θεωρούν ότι είναι η «απίστευτη θέα» που προσφέρουν τα δωμάτια. Και αυτοί δηλώνουν ότι τα πέντε αστέρια του είναι ευφημισμός.
Το ερώτημα είναι γιατί το κράτος δεν το ανακαινίζει. Η απάντηση είναι απλή: δεν υπάρχουν λεφτά. Μπορεί τα ξενοδοχεία της Κούβας να τα διαχειρίζονται πλέον ξένοι οίκοι, ωστόσο η ιδιοκτησία τους παραμένει στο κράτος. Ο ισπανικός όμιλος Melia, ο οποίος είναι ο διαχειριστής του «Habana Libre» λέει ότι έχει προσπαθήσει πολλές φορές να κάνει τις απαιτούμενες εργασίες στο ξενοδοχείο, όμως δεν τα κατάφερε. Τουλάχιστον δέκα όροφοι του ξενοδοχείου είναι προς το παρόν κλειστοί επειδή είναι εντελώς άχρηστοι και, στην καλύτερη περίπτωση, μόνο δύο ανελκυστήρες λειτουργούν από τους έξι που τυπικώς διαθέτει το «Habana Libre».
Αν ο εμφύλιος πόλεμος είναι το ανώτερο στάδιο της ταξικής πάλης για τη θεωρία του κομμουνισμού, για τους προλεταρίους που εργάζονται στο ξενοδοχείο της Αβάνας αυτό είναι απλώς η… αγένεια. Πολλοί είναι οι τουρίστες που διαπίστωσαν ότι δεν τους σήκωσε και πολύ το κλίμα που επικρατεί στο «Habana Libre» όταν επισκέφθηκαν την πρωτεύουσα της Κούβας: «Είναι προφανές ότι οι τουρίστες δεν είναι πλέον ευπρόσδεκτοι εκεί, [τους Κουβανούς] τους ενδιαφέρει μόνο το χρήμα» έγραψε κάποιος Αργεντίνος που επισκέφθηκε το ξενοδοχείο.