Το σπήλαιο Marsoulas στα Πυρηναία Ορη είναι διάσημο για τις τοιχογραφίες του, τις οποίες έκαναν οι άνθρωποι που ζούσαν εκεί πριν από περίπου 17.000 έτη. Από τα τέλη του 19ου αιώνα το σπήλαιο αποτελεί μόνιμο πεδίο αρχαιολογικών ερευνών. Σε μια από αυτές, το 1931, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα μικρό κοχύλι, το οποίο μέχρι σήμερα οι ειδικοί εκτιμούσαν ότι χρησιμοποιούνταν από τους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες κατοίκους του σπηλαίου ως δοχείο κάποιων ποτών σε τελετουργίες.
Ομως, μια ομάδα αρχαιολόγων του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Ερευνας της Γαλλίας (CNRS) μελέτησε εκ νέου το κοχύλι και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτό δεν αποτελούσε ένα σκεύος, αλλά ένα μουσικό όργανο. Οπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το BBC, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι στο κοχύλι είχαν γίνει τροποποιήσεις ώστε αυτό να παράγει μελωδικούς ήχους. Αυτό σημαίνει ότι το κοχύλι αποτελεί το αρχαιότερο πνευστό μουσικό όργανο που γνωρίζουμε. Εχουν ανακαλυφθεί κάποια οστά μεγαλύτερης ηλικίας από το κοχύλι, που εικάζεται ότι μπορεί να χρησιμοποιούνταν ως ένα είδος φλάουτου, αλλά δεν μπορούν να ταξινομηθούν ως όργανα παραγωγής μουσικής.
Οι νότες και οι τεχνίτες
Οι ερευνητές πειραματίστηκαν με το κοχύλι και διαπίστωσαν ότι παράγει σχεδόν τέλειες νότες. Συγκεκριμένα, το κοχύλι παρήγαγε τις νότες ντο, ρε και ντο δίεση. Κατέληξαν επίσης στο συμπέρασμα ότι τα μικροσκοπικά σημάδια που υπάρχουν στο εσωτερικό του κοχυλιού αποτελούν προϊόν ανθρώπινης καλλιτεχνικής παρέμβασης. «Αυτό αποδεικνύει την ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στη μουσική που παρήγαγε το κοχύλι και τις ζωγραφιές του σπηλαίου. Είναι η πρώτη φορά που υπάρχει κάτι που να αποδεικνύει μια σχέση ανάμεσα στη μουσική και τη σπηλαιογραφία στην προιστορικη εποχή στην Ευρώπη» αναφέρει ο Ζιλ Τοσελό, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Τουλούζης, ειδικός στη γραφιστική τέχνη, αλλά και στην εποχή της προϊστορίας.
Το κοχύλι, που έχει μήκος 31 εκατοστά και πλάτος 18 εκ., αποτελούσε κάποτε τόπο κατοικίας ενός είδους θαλάσσιου σαλιγκαριού του Ατλαντικού Ωκεανού. Οι ερευνητές που δημοσιεύουν τα ευρήματά τους στην επιθεώρηση «Science Advances» αναφέρουν ότι το κοχύλι πρέπει να είχε συλλεχθεί σε κάποια ακτή, σε απόσταση τουλάχιστον 200 χλμ. από το σπήλαιο. Αυτό, κατά τη γνώμη τους σημαίνει ότι το κοχύλι θεωρούνταν υψηλής αξίας, αφού είτε κάποιος το μετέφερε στο σπήλαιο από τόσο μακριά είτε αποτέλεσε αντικείμενο εμπορικής συναλλαγής.
Οι κάτοικοι του σπηλαίου εκείνης της εποχής πιστεύεται ότι ανήκαν σε μια ομάδα ανθρώπων που έχουν ονομαστεί Μαγδαληνοί, οι οποίοι έχει διαπιστωθεί ότι ήταν ιδιαίτερα επιδέξιοι στην επεξεργασία οστών, κεράτων, ελεφαντόδοντων και άλλων υλικών για την κατασκευή εργαλείων. «Ο ήχος που παράγει αυτό το κοχύλι έχει άμεση σύνδεση με τους Μαγδαληνούς ανθρώπους», υποστηρίζει η Κάρολ Φριτζ του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Ερευνας της Γαλλίας.