Δεν υπάρχει τίποτα περιττό. Κάθε κεφάλαιο, κάθε λέξη, κάθε κόμμα, κάθε σταγόνα από τον ιδρώτα του ήρωα είναι μελετημένα. Το βιβλίο είναι ταυτόχρονα διασκεδαστικό, πικρόχολο και προκλητικό. Το «A horse walks into a bar» (εκδ. Knopf, 2017) έδωσε στον Νταβίντ Γκρόσμαν το διεθνές Βραβείο Μπούκερ.
«Συγκλονιστήκαμε από την απόφαση του Γκρόσμαν να πάρει συναισθηματικά και στιλιστικά ρίσκα. Κάθε πρόταση μετράει, κάθε λέξη μετράει σε αυτό το υπέροχο δείγμα της δεξιοτεχνίας του συγγραφέα», σχολίασε ο Νικ Μπάρλεϊ, επικεφαλής της κριτικής επιτροπής, όταν ανακοινώθηκε ο -για πρώτη φορά ισραηλινός- νικητής στο Λονδίνο, την Τετάρτη.
Ο 63χρονος Γκρόσμαν κατάφερε να δημιουργήσει έναν ακόμη συγκλονιστικά αληθινό χαρακτήρα. Αυτή τη φορά το βιβλίο αφορά έναν standup κωμικό. Είναι από τους κωμικούς που δεν σε διασκεδάζουν τόσο με τα αστεία τους, αλλά περισσότερο παρουσιάζουν τον εαυτό τους ως αστείο. Είναι πικρόχολος, κοντός, 57 ετών, διαζευγμένος με παιδιά, λιπόσαρκος, με τρομακτικά ευλύγιστες αρθρώσεις και εντελώς αντιφατικός: αναζητεί μανιωδώς την αποδοχή του κοινού, ενώ την ίδια στιγμή αηδιάζεται από αυτήν.
Α, και έχει διαγνωστεί με καρκίνο του προστάτη, γεγονός που δίνει στον συγγραφέα την αφορμή για το πιο προκλητικό αστείο του βιβλίου: (προσοχή, σπόιλερ) «Αν ένας ισραηλινός επιστήμονας ανακάλυπτε τη θεραπεία για τον καρκίνο, πώς θα αντιδρούσε ο κόσμος; Θα υπήρχαν διαδηλώσεις, ψηφίσματα του ΟΗΕ, άρθρα σε όλες τις ευρωπαϊκές εφημερίδες, και όλοι θα έλεγαν: Μία στιγμή. Γιατί να κάνουμε κακό στον καρκίνο; Και αν το κάνουμε, πρέπει να τον αφανίσουμε εντελώς; Δεν μπορούμε να έρθουμε σε έναν συμβιβασμό πρώτα; Γιατί να μην βάλουμε τους εαυτούς μας στη θέση τους και να κατανοήσουμε πώς ο καρκίνος βιώνει την ασθένεια, από τη δική του οπτική γωνία; Τίποτε δεν έχουμε μάθει από την Ιστορία;».
Ολόκληρη η υπόθεση εκτυλίσσεται σε μία βραδιά και συμπυκνώνεται σε έναν συναισθηματικό, αμήχανο και τελικά καθαρτικό μονόλογο του ήρωα σε ένα υπόγειο μπαρ. «Δεν είναι μόνο ένα βιβλίο για το Ισραήλ. Είναι μία ιστορία για το πόσο τρομακτικά δυσλειτουργούν οι άνθρωποι και οι κοινωνίες», έχει σχολιάσει ο συγγραφέας Ιαν Σάνσομ, στη βρετανική Guardian.
«Γραμμένο με ενσυναίσθηση, σοφία και συναισθηματική ευφυΐα, είναι μία υπνωτική θεραπεία των αντιθετικών δυναμικών που διαμορφώνουν τις ζωές μας: χιούμορ και πόνος, απώλεια και ελπίδα, κακία και συμπόνοια. Δείχνει πώς ακόμη και στις πιο σκοτεινές στιγμές βρίσκουμε το κουράγιο να προχωρήσουμε», σχολίασαν τα μέλη της κριτικής επιτροπής.
Οταν κυκλοφόρησε το βιβλίο, το 2014, οι κριτικοί Λογοτεχνίας είχαν συγκλονιστεί. Κάποιοι, μάλιστα, είχαν σχολιάσει ότι το βιβλίο δεν έμοιαζε με τίποτα από αυτά που έχει γράψει ο συγγραφέας.
Κι όμως, το βιβλίο κατά κάποιο τρόπο συνδέεται με το αριστούργημα «Στο τέλος της γης». Ο κωμικός του «A horse walks into a bar» κρύβει μέσα του μία -συναισθηματικά- αντίστοιχη περιπέτεια με αυτή που έζησε η ηρωίδα του «Στο τέλος της γης». Η Ορα αρχίζει ένα ταξίδι στο Ισραήλ, περπατά, περπατά, δεν σταματά ποτέ και πουθενά, γιατί τρέμει στην ιδέα ότι αν παραμείνει στάσιμη, ή ακόμη χειρότερα αν παραμείνει στο σπίτι, θα χτυπήσει το κουδούνι και θα την ειδοποιήσουν ότι ο γιος της σκοτώθηκε στον πόλεμο. Εχει πειστεί ότι όσο περπατά και όσο μιλά για αυτόν, εκείνος θα παραμένει ζωντανός.
Πριν ολοκληρώσει ο συγγραφέας το βιβλίο, το 2006, χτύπησε το δικό του κουδούνι. Ο γιoς του, Ούρι, λοχίας των τεθωρακισμένων, σκοτώθηκε κατά την εισβολή των ισραηλινών στρατευμάτων στον Λίβανο, το 2006.
Ο συγγραφέας, ακτιβιστής, ειρηνιστής και υποστηρικτής της συμφιλίωσης -«συνείδηση του Ισραήλ», όπως τον αποκαλούν στη χώρα του- μοιράστηκε το χρηματικό έπαθλο των 50.000 λιρών (57.000 ευρώ) με τη μεταφράστρια του βιβλίου στα Αγγλικά, Τζέσικα Κόεν.