Παλιά στα λεωφορεία έμπαινες από την πίσω πόρτα. Άνοιγε η θύρα-φυσαρμόνικα και, με την είσοδό σου, στα δεξιά καθόταν ο εισπράκτορας, έκοβες το εισιτήριό σου και προχωρούσες. «Προχωρείτε εις το διάδρομο!», φώναζε κάθε τρεις και λίγο, για να μην καθυστερεί το όχημα με τους επιβάτες που δημιουργούσαν ουρά στο πίσω μέρος.
Με τον ερχομό του ΠΑΣΟΚ αυτό καταργήθηκε. Μπήκαν κάτι διάφανα κουτιά δίπλα στον οδηγό, οπότε αυτή τη φορά έμπαινες μόνο από μπροστά, έριχνες τα κέρματα-αντίτιμο και προχωρούσες στο βάθος. Είκοσι δραχμές έκανε το εισιτήριο, αν θυμάμαι καλά, μάζευα όλα τα ψιλάκια, ανέβαινα το σκαλάκι, σα γύπας ο οδηγός κοιτούσε να δει αν έριχνες το ακριβές ποσό. Αν τα ψιλά ήταν πολλά, νόμιζε ότι πήγαινες να τον κοροϊδέψεις και σου την έλεγε. Πολλοί δε, τα ρίχνανε με δύναμη, γκράαα, πέφτανε τα κέρματα με θόρυβο, και άντε να καταλάβει ο σωφέρ αν ήταν ακριβώς ή όχι. Όπως και να έχει ελλειμματικές ήσαν οι συγκοινωνίες και έτσι και αλλιώς.
Ανέκαθεν θαύμαζα την αμέριστη εμπιστοσύνη του Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου και του Μετρό στους επιβάτες του. Είσοδος ελεύθερη, με ακυρωτικά μηχανήματα, από τα οποία περνάς είτε ακυρώσεις είτε δεν ακυρώσεις το εισιτήριό σου. Τον περασμένο Οκτώβριο, λόγω καθημερινής εργασίας στο κέντρο της πόλης, έπαιρνα το μετρό τέσσερις φορές την ημέρα, καθημερινά. Δεν είχα δει όλο το μήνα ελεγκτή ούτε για δείγμα. Αν και από ό,τι έμαθα οι έλεγχοι πολλαπλασιάστηκαν. Αλλά είναι και αυτό βιολί; Να γίνεται ο υπάλληλος μπάτσος και να κόβει κλήσεις δεξιά-αριστερά;
Στη δε είσοδο του σταθμού στον Κεραμεικό, από τη μεριά της Κωνσταντινουπόλεως, τα ταμεία είναι κλειστά. Εισιτήρια μόνο στα μηχανήματα. Μια φορά μου έδωσε λάθος ρέστα το μηχάνημα από εικοσάρικο και πουθενά υπάλληλος να απευθυνθώ. Άσε που πλήθυναν και τα παρατημένα εισιτήρια της μιας διαδρομής, αφημένα από αλληλέγγυους επιβάτες για χρήση από τον επόμενο.
Στο τιουμπ του Λονδίνου, αν δε σηκωθεί η μπάρα δεν περνάς. Και δύσκολα να περάσεις, ταρζανίστικα, από πάνω. Καραούλι σε κάθε είσοδο ένας τουλάχιστον υπάλληλος, και στους μεγάλους σταθμούς και αστυνομικός. Αλλά έχεις μια σειρά επιλογών ανάλογα με τις μετακινήσεις σου. Κάρτα διημέρου, τριημέρου, εβδομάδας, μήνα, κ.λπ. Και κερδίζεις και χρόνο με την καρτούλα, τσακ τη βάζεις στο μηχάνημα, η μπαρίτσα σηκώνεται και «μάιντ δε γκαπ», η βαθιά φωνή στα μεγάφωνα.
Οι μπάρες λοιπόν έρχονται κι εδώ. Και θα πληγεί ο άνεργος και ο φτωχός, λέει η Αριστερά. Δεν είδα όμως κάποια εμπεριστατωμένη έρευνα που να αποδεικνύει ότι όντως οι άνεργοι και οι φτωχοί δεν πληρώνουν. Εγώ νομίζω ότι δεν πληρώνουν οι τζαμπατζήδες, ανεξαρτήτως εισοδήματος. Άσε που είναι και προσβλητικό να κατατάσσεις τους μικροεισοδηματίες στην ομάδα εκείνων που δε σέβονται την υψηλού επιπέδου μετακίνηση που πρέπει να προσφέρει το μετρό. Εγώ σε κουβέντα έχω μιλήσει με ανθρώπους που δεν πληρώνουν συστηματικά και δεν το έκαναν από φτώχεια. Κάποιοι ήσαν εξυπνάκηδες που το ρισκάριζαν και κάποιοι ήσαν μαθητές που θεωρούσαν με πεποίθηση, ότι αφού δε γίνονται έλεγχοι γιατί να πληρώσεις, χαζός είσαι;
Επίσης με την μπάρα και τον ηλεκτρονικό έλεγχο μπορείς να πληρώνεις ανάλογα με τις διαδρομές και όχι ισοπεδωτικά με ενιαία τιμή για μιάμιση ώρα. Αλλά τέτοιες ιδέες δεν άκουσα. Καμία ευελιξία, μόνο "όχι" σε όλα. Και δήθεν ενδιαφέρον για το φτωχούλη τζαμπατζή (κλαψ) και πονοψυχία στο βρόντο. Καλύτερα να πληρώνουμε τα ελλείμματα του μονοπωλιακού μετρό όλοι μας, παρά να γίνει πιο αυστηρός ο έλεγχος. (Ίσως καλύτερα να απαγορευτεί πλήρως από το ελληνικό λεξιλόγιο το επίθετο «αυστηρός» και τα παράγωγα αυτού).
Όταν δεν έχω μία, και συμβαίνει ενίοτε, δεν μπαίνω ούτε στο αμάξι ούτε στο μετρό. Το κόβω με το πόδι, που έλεγε και ο Φέρμας στον Αυλωνίτη, στη "Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο". Σιγά μην το παίξω ξύπνιος και κακομοίρης. Με το πόδι ρε, με το πόδι!