Για να καταλάβουμε πώς συμπεριφέρεται μια κοινωνία στις γυναίκες θα ήταν καλό να παρατηρήσουμε πώς αντιμετωπίζονται όσες βρίσκονται στα δύο άκρα της κοινωνικής ιεραρχίας.
Τον Μάιο του 2012 οι φωτογραφίες και τα προσωπικά δεδομένα οροθετικών ιερόδουλων δημοσιεύτηκαν από τα ΜΜΕ έπειτα από απόφαση της ελληνικής πολιτείας, ώστε «να προστατευθεί το κοινό». Οι φωτογραφίες τους εμφανίστηκαν στην τηλεόραση, έκαναν και ξαναέκαναν τον γύρο του διαδικτύου, οι γυναίκες εξευτελίστηκαν και δαιμονοποιήθηκαν, σαν να πρόκειται για κάτι απόλυτα φυσικό.
Η πολιτεία ενήργησε σαν να μη φέρει καμία ευθύνη για την κοινωνική επανένταξη των εργαζόμενων του σεξ. Αν στο μέλλον κάποιες από αυτές τις γυναίκες αποφασίσουν να εγκαταλείψουν τους δρόμους, δεν θα έπρεπε η πολιτεία να διασφαλίσει ότι δεν θα είναι κακοποιημένες ψυχικά ή σωματικά κι ότι δεν θα έχουν στιγματιστεί για την υπόλοιπη ζωή τους;
Φαντάζομαι ότι η σκέψη και μόνο ότι κάποιες οροθετικές ιερόδουλες μπορεί να επιχειρήσουν ν' αλλάξουν τρόπο ζωής θα προκαλούσε αμηχανία και ειρωνικά χαμόγελα. Μα γίνεται αυτό; Μπορεί μια πόρνη να ξεφύγει από τα κυκλώματα και να ζήσει μια καθημερινότητα με αξιοπρέπεια; Ζούμε λοιπόν σε μία χώρα όπου η πολιτεία μεριμνά ελάχιστα για να προστατεύσει τις εργαζόμενες του σεξ από τους δεκάδες κινδύνους που ενέχει μια ζωή στους δρόμους, αλλά τις χρησιμοποιεί σαν σάκο του μποξ όπου ο καθένας μπορεί να εκτονώσει τον φόβο ή την οργή του.
Τι γίνεται με τις γυναίκες που διαπρέπουν στα πεδία της επιστημονικής έρευνας, της διανόησης, της οικονομίας, της πολιτικής; Φαίνεται πως αντιμετωπίζονται με ευρεία αποδοχή, ιδιαίτερα αν έχουν διατηρήσει τα παραδοσιακά γνωρίσματα του φύλου τους. Όταν η «θηλυκότητα», η πίστη στις αξίες της οικογένειας, η καλοσύνη, η ευγένεια, η υπομονή και άλλα «γυναικεία» χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τη μόρφωση, το ταλέντο και την ευφυΐα, είναι ευκολότερο για μια επαγγελματία να γίνει αποδεκτή. Τι συμβαίνει όμως στις περιπτώσεις όπου μία γυναίκα πραγματικά ξεχωρίζει είτε επειδή η συμπεριφορά, οι επιλογές, η εμφάνισή της ξεφεύγουν από τα συνηθισμένα, είτε -το κυριότερο- επειδή έχει αποκτήσει εξουσία που μόνο σε άντρες θεωρούσαμε μέχρι πρόσφατα φυσική; Σκεφτείτε γυναίκες όπως η Μαριέττα Γιαννάκου, η Άννα Διαμαντοπούλου, η Θάλεια Δραγώνα, κι η Μαρία Ρεπούση. Οι μεταξύ τους διαφορές – κομματικές, θεωρητικές, ιδεολογικές – είναι μεγάλες. Μοιράζονται όμως δύο «σφάλματα». Το ένα είναι ότι έχουν επιχειρήσει τομές στον χώρο της εκπαίδευσης ώστε να εκσυγχρονιστεί η παρεχόμενη παιδεία. Το έτερο «σφάλμα» τους είναι ότι είναι γυναίκες. Ο συνδυασμός των δύο «σφαλμάτων» ήταν αρκετός για να δεχτούν τη διαδικτυακή διαπόμπευση κι επιθετικότητα που ακμάζει στην εποχή μας. Όπως και στις περιπτώσεις γυναικών συγγραφέων ή δημοσιογράφων, των οποίων οι απόψεις δεν είναι ευρέως αρεστές, η επίθεση απλώνεται σε χαρακτηριστικά που καμία σχέση δεν έχουν με τις ιδέες τους. Η ηλικία, η σεξουαλικότητα, και η εμφάνισή τους στοχοποιούνται, η επαγγελματική τους υπόσταση κι οι γνώσεις τους απαξιώνονται, ο λόγος ύπαρξής τους στη δημόσια σφαίρα διαρκώς αμφισβητείται. Ένα μεγάλο μέρος του τηλεορασόπληκτου κοινού που εξαντλεί τον θαυμασμό του στις «ντίβες» της πρωινής και μεσημεριανής ζώνης, προφανώς θεωρεί ότι ο δημόσιος λόγος της γυναίκας αφορά μόνο τη μόδα, τα ζώδια και το γαργαλιστικό κουτσομπολιό.
Επίσης, πολλοί λανθασμένα θεωρούν ότι όταν μια γυναίκα έχει περάσει τα 35 νιώθει οπωσδήποτε άσχημα για τον εαυτό της, γεγονός που την κάνει παράλογη κι επιθετική, ή την οδηγεί να επιζητά διαρκώς προβολή. Πιστεύουν, συνεπώς, ότι προσβάλλοντάς την με αναφορά στην ηλικία της, -όπως συνέβη με τη Ζωή Κωνσταντοπούλου, τη Λένα Διβάνη, τη Μαρία Ρεπούση – «τη χτυπούν εκεί που πονά».
Ένας λόγος προκατειλημμένος, τιμωρητικός, φαλλοκρατικός (που χρησιμοποιείται όμως στον ίδιο βαθμό κι από τα δύο φύλα) γεμίζει τα ΜΜΕ και τα social media. «Μισογυνισμός», άλλωστε, δεν σημαίνει μόνο ότι απαιτώ να φορούν οι γυναίκες μπούρκα, τους απαγορεύω να σπουδάζουν ή τις κακοποιώ σωματικά — μια κοινωνία διαθέτει πολλούς τρόπους, άμεσους ή έμμεσους, για να βάζει τις γυναίκες «στη θέση τους».